مشخصات کاج
کاج درختی همیشه سبز با برگ‌های سوزنی و میوه‌ای مخروطی شکل است. مخروط چوبی کاج، مخروط مادهٔ این گیاه است که تولید دانه می‌کند. این دانه‌ها سخت بوده و حاوی محتوای چربی شبیه به بادام هستند. این درخت بومی کشورهای نیمکره شمالی استوا و متعلق به خانواده کاجیان است. تقریبا بیش از ۱۲۶ گونه از آن در سراسر دنیا یافت می‌شود و گونه‌های مختلف این درخت در محیط زیست‌های مختلف رشد می‌کنند، اما فقط 18 نوع از آنها در دنیا قادر به تامین دانه هستند. از این درختان بیشتر برای تولید چوب استفاده می‌کنند، چون رشد سریعی دارند و خیلی زود ارتفاعشان زیاد می‌شود.
اندام دارویی
تمامی قسمت‌های این درخت دارای فواید زیادی است. دانه کاج نیز خواص درمانی و ارزش غذایی دارد. در آسیا کاج کره‌ای دارای دانه‌هایی با بالاترین ارزش تجاری بین‌المللی است. گونه دیگر، کاج چلغوزه است که در شرق افغانستان و شمال پاکستان و هند می‌روید و دانه‌های آن اهمیت خوراکی و دارویی دارد.
خواص دانه کاج (طبیعت و خواص درمانی)
طبع دانه کاج بر اساس طب سنتی بسیار گرم و خشک است. این دانه‌ها حاوی انواع اسید آمینه‌های ضروری مورد نیاز بدن، ترکیبات آنتی‌اکسیدان و اسیدهای چرب غیر اشباع مفید هستند. این دانه‌ها ارزش غذایی بالایی دارند و عناصر و ویتامین‌های ضروری مورد نیاز بدن نظیر پتاسیم، منگنز، پروتئین، منیزیم، آهن، ویتامین آ، کا، ای و ویتامین‌های گروه ب به ویژه ویتامین ب3 در آن وجود دارد.
در صنعت داروسازی نیز اسانس و روغن کاج مورد استفاده قرار می‌گیرد. اسانس کاج روغن‌های فرار از گیاه کاج است که می‌تواند در موارد دارویی و خوراکی استفاده شود. همچنین از روغن کاج صنعتی برای ساخت انواع کرم‌های آرایشی و محافظ‌های پوست، عطرها، روغن‌های حمام، مواد ضدعفونی کننده، خوشبو کننده هوا و بخور استفاده می‌شود. برخی از مهم‌ترین خواص دانه کاج عبارتند از:
حفظ سلامت قلب
دانه کاج حاوی انواع مختلفی از مواد مغذی و آنتی اکسیدان‌ها است که به سلامت قلب کمک می‌کنند و در کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی موثر هستند. همچنین چربی‌های غیر اشباع موجود در این دانه به افزایش سطح HDL یا کلسترول خوب و کاهش سطح LDL یا کلسترول بد کمک می‌کند. اسیدهای چرب امگا 3 موجود در آن نیز از آریتمی (شرایطی که قلب شما خیلی سریع یا خیلی کند می‌زند) جلوگیری کرده و به کاهش لخته شدن خون کمک می‌کنند. نتایج مطالعات بیانگر این است که مصرف حداقل سه وعده دانه کاج در هفته می‌تواند خطر نارسایی قلبی و فیبریلاسیون دهلیزی را کاهش دهد.
کمک به کاهش قند خون
منیزیم موجود در دانه کاج به بهبود توانایی انسولین در جذب گلوکز کمک می‌کند و بدین طریق در کاهش قند خون و کنترل بیماری دیابت موثر است.
حفظ سلامت مغز
اسیدهای چرب امگا 3 موجود در دانه کاج در ساخت و ترمیم سلول‌های مغز تاثیر دارد. این دانه همچنین حاوی آنتی اکسیدان‌هایی است که به کاهش استرس سلولی و التهاب در مغز کمک می‌کنند و می‌توانند شناخت کلی را بهبود بخشیده و خطر زوال عقل را کاهش دهند.
کاهش وزن و درمان چاقی
دانه کاج حاوی ماده‌ای به نام اسید پینولئیک است. این ماده با تحریک کردن هورمون‌ها، باعث کاهش یافتن میل به غذا، بی اشتهایی و احساس سیری در طولانی مدت می‌شود. این امر به کاهش وزن و لاغری کمک شایانی می‌کند.
تقویت قدرت بینایی
وجود ویتامین A به شکل بتاکاروتن و همچنین آنتی اکسیدان لوتئین در دانه کاج برای سلامت و بهبود بینایی چشم بسیار مفید است و از ابتلا به بیماری‌های چشمی نیز پیشگیری می‌کند.
حفظ سلامت روان
یکی از مواد معدنی موجود در این دانه منیزیم است؛ وقتی منیزیم به‌طور منظم مصرف شود، می‌تواند اختلالات عاطفی و روحی را کنترل کند. مطالعات نشان می‌دهد که دانه کاج در کاهش افسردگی، اضطراب و دلشوره نیز موثر است.
افزایش انرژی و سلامت پوست
دانه کاج به دلیل داشتن پروتئین، آهن و منیزیم می‌تواند سطح انرژی را افزایش دهد. قدرت آنتی اکسیدانی ویتامین E موجود در آنها نیز به حفظ ظاهر سالم و جوان پوست کمک می کند.
عوارض دانه کاج
- دانه کاج در برخی افراد ممکن است ایجاد واکنش‌های آلرژیک کند.
- اطلاعات قابل اعتماد کافی برای بی خطر بودن مصرف این دانه در دوران بارداری و شیردهی وجود ندارد، لذا توصیه می‌شود از مصرف آن در این دوران خودداری گردد.
