گیاه دم اسب
دم اسب با نام علمی (Equisetum arvense) نوعی سرخس و گیاهی از خانواده دم‌اسبیان بومی مناطق معتدل نیمکره شمالی و نیوزیلند است. این گیاه پرخاصیت در کتب طب سنتی با نام‌های «دم اسبی»، «ذنب الخیل» و «ذنب الفرس» نیز نامیده می‌شود. در این مقاله شما را با گیاه دم اسب و مهمترین خواص درمانی آن آشنا می‌کنیم.
مشخصات گیاه دم اسب
گیاه دم اسب قدمتی حدود دویست و هفتاد میلیون سال دارد و در اروپا و چین استفاده می شود. ارتفاع این گیاه معمولا به 0.2 تا 1.5 متر می‌رسد و در شمال ایران و کشورهای اروپایی، آسیا و ارتفاعات هیمالیا به طور خودرو می‌روید. این گیاه دو نوع ساقه هوایی دارد. نخست ساقه‌های بارور اسپوردار و قرمز که کوتاه و پوشیده از برگ‌های کشیده زبر و به هم چسبیده است و دیگری ساقه نازا که به رنگ سبز است و بعد از آن رشد می کند.
این ساقه‌ها بلند، راست، گره‌دار و دارای شاخه‌های سبز و شکننده هستند. ساقه نازک سبز رنگ که بعد از ساقه‌های قرمز رشد می‌کند، اندام دارویی گیاه را تشکیل می‌دهد. بهترین زمان جمع آوری این ساقه‌ها اواسط تابستان است. دم اسب سرشار از ترکیبات سیلسی است و 70 درصد خاکستر آن حاوی این ماده می‌باشد و به همین علت به نام Silica نیز معروف است.
خواص گیاه دم اسب (طبیعت و خواص درمانی)
از نظر طب سنتی گیاه دم اسب دارای طبیعتی سرد است. از این گیاه امروزه در صنعت داروسازی در ساخت مکمل‌های تقویت استخوان و ناخن و شامپوهای ضد ریزش مو استفاده می‌شود. جالب است بدانید تحقیقات نشان داده‌اند، مصرف مکمل‌های حاوی دم اسب در 3 ماه در خانم‌هایی که تار مویشان نازک شده بود سبب افزایش رشد و استحکام مو شد. مهمترین خواص این گیاه عبارتند از:
حفظ سلامت استخوانها
دم اسب استئوکلاست‌ها را مهار کرده و استئوبلاست‌ها را تحریک می‌کند. از این رو برای بهبود آسیب‌های استخوان و مفاصل مانند پوکی استخوان که با استئوکلاست‌های بیش از حد فعال مشخص می‌شود و منجر به استخوان‌های شکننده می‌شود، مفید است. همچنین این گیاه سرشار از ترکیبات فلاونوئیدی و سیلیس است و به بازسازی استخوانها کمک می‌کند.
سیلیس با افزایش سنتز کلاژن و بهبود جذب و استفاده از کلسیم، تشکیل، تراکم و قوام بافت استخوان و غضروف را بهبود می‌بخشد. همچنین سیلیس از طریق تغذیه شکستگی‌ها به تشکیل استخوان جدید کمک می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد با مصرف این گیاه افراد مبتلا به آرتریت و رماتیسم بهبود قابل توجهی در حرکتشان احساس کردند. مواد تشکیل دهنده دم اسب به طور قابل توجهی انعطاف پذیری تاندون ها را بهبود می‌دهد و به محافظت از آنها در طول فعالیت‌های ورزشی شدید (از جمله پیشگیری از فولیکولیت عضله دو سر آرنج و تنیس البو) کمک می‌کند.
گیاه دم اسب برای عفونت ادراری و درمان بیماریهای کلیه
دم اسب سرشار از آنتی اکسیدان‌ها و نمک‌های معدنی است که به آن خاصیت دیورتیک (ادرار آور) بخشیده‌اند. به همین دلیل از آن در طب سنتی برای دفع سموم و مواد زائد بدن، کمک به درمان عفونت ادراری، بیماریهای کلیه و رفع احتباس آب بدن استفاده می‌شود. این گیاه همچنین در درمان بی اختیاری ادرار، شب ادراری و پیشگیری و درمان سنگ کلیه کاربرد دارد.
خواص گیاه دم اسب برای پروستات
در طب سنتی از گیاه دم اسب به همراه گزنه برای معالجه ناراحتی پروستات و کمک به درمان بزرگ شدن پروستات استفاده می‌شود. پروستات غده مهمی در سیستم تولید مثل مردان است و در صورت سالم بودن و در مردان جوانتر از ۵۰ سال، معمولاً به اندازه یک گردو است. این غده در باروری مردان نقش دارد و مایع پروستات را که بخشی از مایع منی است، می‌سازد و ترشح می‌کند.
خواص دم اسب برای مو
گیاه دم اسب حاوی سیلیکون است. بررسی‌ها نشان می‌دهد تارهای مو با محتوای سیلیکون بالاتر، نرخ ریزش کمتری دارند و درخشان‌تر هستند. علاوه بر این، سیلیکون برای سنتز بهینه کلاژن، بهبود استحکام و قابلیت ارتجاعی پوست ضروری است. دیگر مواد مغذی موجود در این گیاه کلسیم، سدیم، پتاسیم، ویتامین ای و کا است. این مواد مغذی زمانی که به تارهای مو می‌رسند باعث رشد تارهای جدید و در نتیجه پیشگیری از ریزش موها می‌گردند. دم اسب همچنین در کاهش شوره سر مفید است.
کمک به بهبود سریع‌تر زخم
مطالعه تاثیر این گیاه بر بهبود زخم روی 108 زن نشان داد که استفاده از پماد حاوی 3 % عصاره گیاه دم اسب باعث بهبود زخم زنانی که در حین زایمان تحت اپیزیوتومی (یک برش جراحی برای تسهیل زایمان) قرار گرفته بودند، شد. همچنین استفاده از آن به تسکین درد آنها کمک نمود. این مطالعه مشخص کرد که قرمزی زخم، تورم و ترشحات به طور قابل توجهی بهبود یافته است که این اثرات مثبت به علت وجود سیلیس در این گیاه است. همچنین این گیاه در بالا بردن خاصیت ارتجاعی و مقاومت پوست نقش دارد و می‌تواند در موارد مرگ سلولی اثر مفید ترمیمی در بافت ایجاد کند.
حفظ سلامت و تقویت ناخن‌ها
محتوای سیلسکون بالای این گیاه باعث شده است استفاده از آن در سلامت و تقویت ناخن‌ها موثر باشد. علاوه بر این عصاره دم اسب برای درمان پسوریازیس ناخن (یک بیماری پوستی که باعث ناهنجاری‌های ناخن می‌شود) استفاده می‌شود.
خواص دم اسب برای رحم
این گیاه در برطرف کردن برخی مشکلات رحم موثر است و به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می‌کند، همچنین خونریزی قاعدگی بیش از حد را متوقف می‌کند و گرفتگی‌های قاعدگی را تسکین می‌بخشد.
کاهش قند خون
گیاه دم اسب خاصیت ضد دیابت دارد و مصرف آن می‌تواند باعث کاهش قند خون و بازسازی بافت آسیب دیده لوزالمعده شود.
خواص گیاه دم اسب برای لاغری
این گیاه سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد و مصرف آن در کاهش وزن و لاغری موثر است. همچنین ماساژ دادن پوست دارای سلولیت با گیاه دم اسبی، باعث کاهش توده‌های چربی می‌شود.
بهبود گلودرد
در طب سنتی از برای درمان گلو درد و ورم گلو غرغره کردن این گیاه توصیه می‌شود و متخصصان طب سنتی معتقدند مصرف آن در بهبود اختلالات تنفسی و بیماریهای ریوی موثر است.
فواید گیاه دم اسب برای خونریزی
گیاه دم اسب حاوی اسیدپکتیک و گالیک است و در قطع کردن و جلوگیری از خونریزی و بند آمدن آن موثر می‌باشد.
تقویت سیستم ایمنی
این گیاه سرشار از مواد معدنی و ترکیبات انتی اکسیدان است. همچنین دارای خواص ضدعفونی کنندگی، ضدباکتریایی و ضدویروسی است که می تواند بدن ما را از حمله پاتوژن های خارجی و ناخواسته محافظت کند و موجب تقویت سیستم ایمنی گردد.
خاصیت ضد میکروب
بررسی‌ها بر روی خواص این گیاه نشان داد عصاره دم اسب فعالیتی قوی علیه باکتری ها و قارچ ها از جمله استافیلوکوکوس اورئوس، اشرشیاکلی، آسپرژیلوس نیجر و کاندیدا آلبیکنس دارد.
طریقه مصرف گیاه دم اسب
تهیه دمنوش دم اسب: برای تهیه دمنوش به میزان یک قاشق مرباخوری از گیاه خشک را در یک لیوان آب جوش بریزید و اجازه دهید مدت 10 دقیقه در قوری چینی دم بکشد.
جوشانده دم اسب: مقدار 100-80 گرم گیاه خشک را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید برای مدت نیمساعت بجوشد. سپس آنرا صاف و مصرف کنید.
عوارض جانبی گیاه دم اسب
- با توجه به اینکه دم اسب یک داروی گیاهی است که هنوز توسط FDA تایید نشده است، لذا افراد باردار و شیرده، افراد با سطوح پایین ویتامین B1، افراد مبتلا به بیماری کلیوی و کسانی که داروهای ضد رتروویروسی مصرف می‌کنند، باید از مصرف آن خودداری کنند.
- مصرف زیاد آن ممکن است باعث ناراحتی معده و اختلال در دستگاه هضم و اسهال شود.
- گیاه دم اسب حاوی نیکوتین است. بنابراین کسانی که به نیکوتین حساسیت دارند و در دوره ترک سیگار هستند باید از مصرف آن خودداری کنند.
منابع:
