علائم قاعدگی از جمله چالش هایی هستند که بسیاری از خانم ها در طول زندگی با آن ها مواجه می شوند. قاعدگی فرآیندی است که از زمان بلوغ جنسی در دختران آغاز می شود و تا میانسالی ادامه دارد. عوارض و علائم قاعدگی در سنین و در افراد مختلف متفاوت است. مجموعه این علائم تحت عنوان سندروم قاعدگی یا سندرم پیش از قاعدگی (PMS) تعریف می شوند. سندروم قاعدگی (PMS) حدود یک هفته قبل از عادت ماهیانه شروع می شود و تا چند روز پس از آن ادامه دارد. علائم جسمی و روانی رایج این سندروم شامل؛ نفخ شکم، مشکلات گوارشی، سردرد، درد سینه، نوسانات خلقی، تحریک پذیری، اضطراب، بیخوابی، گیجی، حالت افسردگی و … می باشد. در این نوشته از مجله سلامت داروخانه آنلاین نسخه اول با مواد مغذی از قبیل ویتامین ها و مواد معدنی موثر در کاهش و کنترل علائم قاعدگی بیشتر آشنا می شوید.
اهمیت کنترل علائم قاعدگی
علائم جسمی روانی و درد های ناشی از قاعدگی بیشتر در دختران جوان و در سنین پیش از ازدواج به چشم می خورد. با این حال ممکن است حتی در خانم های میانسال نیز این علائم رخ دهد. منشا علائم سندرم قاعدگی ممکن است عصبی یا جسمی باشند. درد های قاعدگی با مصرف مسکن ها به طور موقت کنترل می شوند اما بسیاری از علائم قاعدگی ممکن است ناشی از عدم تعادل و یا کمبود مواد مغذی در بدن باشند. سندروم قاعدگی را می توان در تمامی خانم ها به جز آن هایی اختلالات خاصی از قبیل بیماری های هورمونی، متابولیک یا … دارند، با مصرف برخی از ویتامین ها و مواد معدنی، جهت پیشگیری و درمان کمبود مواد مغذی، کنترل نمود. در مبتلایان به بیماری های ذکر شده، لازم است با مشورت پزشک از درمان های ویژه استفاده شود.
ویتامین ها و مواد موثر در کنترل علائم قاعدگی
کنترل کمبود مواد مغذی در بدن، هم درد های قاعدگی را سرکوب می کند و هم علائم جسمی و روانی ناشی از آن را کاهش می دهد. بنابراین تامین مقادیر کافی از ویتامین ها و مواد معدنی به ویژه در سنین شروع قاعدگی می تواند از کمبود مواد مغذی و عوارض ناشی از آن در دوران قاعدگی جلوگیری کند. در ادامه برخی از مواد مغذی مورد نیاز در دوران قاعدگی که در کنترل علائم و درد های این دوره موثرند را مشاهده می نمایید.
آهن
یکی از مهم ترین عوارض دوره ای قاعدگی سنگین با خون ریزی های شدید، کم خونی است. آنمی ناشی از قاعدگی، در نتیجه کمبود آهن در بدن پدید می آید. کمبود آهن در دوران قاعدگی علائمی از قبیل، ضعف، سردرد، خستگی، بی حالی و … را تشدید می نماید. علاوه بر این در موارد شدید ممکن است منجر به آمنوره (قطع قاعدگی) گردد. آهن یکی از موثر ترین مواد مغذی در کنترل علائم قاعدگی به شمار می رود. در افراد مبتلا به آنمی با فقر آهن، مصرف مکمل آهن به ویژه در دوران قاعدگی توصیه می گردد.
اسیدهای چرب امگا 3
اسیدهای چرب امگا 3 یکی از مهم ترین دسته های اسید های چرب ضروری محسوب می شوند. امگا3 در بدن با مکانیسم های خاصی روند التهاب را سرکوب می نماید. بنابراین درد و التهاب در زمان قاعدگی را کاهش می دهد. کاهش التهاب در دوران قاعدگی از عوارض آن جلوگیری می کند. علاوه بر این این اسید چرب با بهبود سیستم عصبی، علائم روانی و عصبی را نیز در دوران قاعدگی کنترل می کند.
ویتامین ب6
ویتامین ب 6 یا پریدوکسین یک ویتامین اساسی در تنظیم خلق و خو است. مصرف ویتامین ب6 در دوران قاعدگی، منجر به بهبود شرایط روانی در دوره عادت ماهیانه می شود. بی قراری، عصبانیت، تحریک پذیر و افسردگی از رایجترین علائم عصبی دروان قاعدگی هستند. ویتامین ب6 منجر به تنظیم روند ساخت ماده ای به نام سروتونین در مغز می شود. سروتونین در بهبود خلق و خو نقش تاثیرگذاری دارد. به این ترتیب ویتامین ب6 به بهبود علائم روانی و خلقی در خانم ها در دروان قاعدگی کمک بسیاری می کند.
ویتامین دی
ویتامین دی، یکی از موثر ترین ویتامین ها در تنظیم سطح هورمون ها در بدن است. کنترل هورمون ها به وسیله مصرف ویتامین دی در دروان قاعدگی از تشدید علائم در این دوره جلوگیری می کند. علاوه بر این ویتامین دی دارای اثرات ضد التهابی است. کاهش التهاب در کنترل درد های قاعدگی و کاهش علائم سندروم PMS اهمیت فراوانی دارد. در خانم های مبتلا به کمبود ویتامین دی، علائم قاعدگی با شدت بالاتری بروز می کند. بنابراین مصرف مکمل ویتامین دی در بهبود علائم قاعدگی در تمامی خانم ها به ویژه مبتلایان به کمبود ویتامین دی موثر است.
ویتامین ای
به طور کلی ویتامین ای یکی از مهم ترین ویتامین ها با خواص ضد التهابی محسوب می شود. کنترل التهاب در دوران قاعدگی اهمیت فراوانی دارد. بسیاری از درد های قاعدگی ناشی از ایجاد شرایط التهابی در بدن می باشند. سرکوب واکنش های التهابی در بدن، درد را کاهش می دهد. ویتامین ای با در تولید ترکیبات ضدالتهابی در بدن نقش مهمی دارد. در نتیجه مصرف ویتامین ای، باعث احساس راحتی و آرامش بیشتری در دوران قاعدگی می شود.
منیزیم
برای کنترل علائمی از قبیل نفخ ، احتباس مایعات و درد مصرف منیزیوم، می تواند کمک کننده باشد. شواهد کافی برای ضرورت مصرف منیزوم در دوران قاعدگی موجود نیست. درواقع معمولا مصرف این ماده معدنی در مبتلایان به کمبود منیزیوم، در کنترل عوارض قاعدگی موثر بوده است و این اثرات در سایر افراد مشاهده نشده است. توجه به این نکته ضروری است که مصرف منیزیوم در فرم مکمل در برخی موارد داری عوارض جانبی مانند اسهال یا ناراحتی معده و تغییر فشار خون می باشد.
آیا مصرف مکمل های مواد مغذی در قاعدگی ضرورت دارد؟
همانطور که پیش تر گفته شد، دریافت مقادیر کافی از ویتامین ها و مواد معدنی برای پیشگیری و کمبود مواد مغذی در خانم ها در سنین قاعدگی و پس از آن اهمیت دارد. در خانم های مبتلا به کمبود مواد مغذی، مصرف مکمل های مواد مغذی جهت درمان کمبود، توصیه می شود. کمبود برخی از مواد مغذی مثل کمبود آهن با منیزیوم، طی خون ریزی در دوران قاعدگی تشدید می شود. بنابراین مصرف مکمل آهن یا … در این افراد ضرورت دارد.
در شرایط معمول مکمل های تغذیه ای بیشتر برای کنترل علائم رایج این دوران نقش دارند. برخی از ترکیبات مغذی موجود در این مکمل ها ممکن است در تنظیم سطوح هورمونی نیز منقش داشته باشد. بنابراین در برخی از موارد ممکن است، مصرف مکمل های قاعدگی در تنظیم زمان عادات ماهیانه نیز موثر باشد. اما درصورت نامنظم بودن مداوم عادت ماهیانه، لازم است با پزشک مشورت نمایید و در صورت نیاز از دارو های هورمونی استفاده کنید.
کنترل علائم قاعدگی با مراقبت های فیزیکی و روانی
علاوه بر مصرف ویتامین ها و مواد معدنی در رژیم غذایی مناسب یا مکمل های تغذیه ای، اقدامات دیگر نیز در کنترل علائم و عوارض قاعدگی کمک کننده هستند. یکی از مهم ترین روش ها برای کاهش درد های جسمی در دوره قاعدگی، فعالیت های فیزیکی متعادل است. انجام ورزش های سبک و برخی حرکات کشی ملایم، درد های عضلانی و انقباضات و گرفتگی های شکمی را در دوره قاعدگی کاهش می دهد. انجام ورزش های شدید و طولانی مدت در دروه قاعدگی ممکن است نتایج معکوس داشته باشد، بنابراین توصیه نمی شود. علاوه بر این موارد، خواب کافی، خودداری از درگیری و تنش های روانی و حفظ آرامش با استفداه از روش هایی مانند یوگا و تمرینات ذهنی نیز در کاهش علائم سندروم قاعدگی موثر هستند.
