حنا (Henna)، گیاهی پر خاصیت

مشخصات حنا

حنا با نام علمی (Lawsonia inermis) گیاهی از تیره حنائیان و به شکل درختچه یا درختی به ارتفاع پنج تا شش متر با شاخه‌های متقابل، استوانه‌ای و اغلب پوشیده از تارهای خار مانند است. برگ‌های این گیاه سبز متمایل به خاکستری، بیضوی و متقابل به طول دو تا سه سانتیمتر و گل‌ها به صورت خوشه گرزن بزرگ، به رنگ سفید یا زرد بسیار خوشبو هستند. میوه این گیاه به صورت کپسول و حاوی دانه‌های خیلی کوچک سیاه رنگ است. انتشار جغرافیایی این گیاه در نواحی آفریقا و آسیا است و در کشورمان در نواحی جنوبی کشور از جمله استان کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان کاشته می‌شود.

اندام دارویی

اندام دارویی گیاه حنا، برگ‌ها هستند و برداشت برگ از سال دوم و سوم انجام می‌شود. حنا معمولا به صورت پودر شده به فروش می‌رسد زیرا تبدیل آن به پودر کار نسبتا مشکلی است.

خواص حنا (طبیعت و خواص درمانی)

طبیعت گیاه حنا از نظر برخی متخصصان طب سنتی سرد و خشک و از نظر برخی گرم و خشک است. حنا حاوی ماده رنگ دهنده‌ای به نام لاوسون (هیدروکسینافوتوکینون) است که در حدود یک درصد گیاه را تشکیل می‌دهد، ترکیبات دیگر این گیاه شامل گلیکوزیدهای فنلی مختلف، کومارین‌ها، گزانتون‌ها، کینوئیدها، گلوکوزید β- سیتوسترول، فلاونوئیدها از جمله لوتئولین و گلوکوزید، چربی‌ها، رزین و تانن به میزان ۵ تا ۱۰ درصد است. امروزه از حنا در ساخت انواع پمادهای التیام دهنده زخم و سوختگی، تسکین دهنده درد روماتیسم و درمان بیماری‌های قارچی پوست به ویژه قارچ‌های عامل کچلی استفاده می‌شود. مهم‌ترین کاربردهای درمانی این گیاه به شرح زیر است:

۱) التیام زخم‌ها

یکی از کاربردهای دارویی حنا، درمان ‏زخم و التهاب پوست است. از آنجایی که برگ‌های  آن دارای خاصیت ضدعفونی کننده، ضد قارچ و ضد میکروب هستند، از این ‏رو برای درمان بیماری‌های پوستی ناشی از قارچ و عفونت بسیار مفید هستند. کمک به ترمیم سریع‌تر زخم و ‏اسکار، محو کردن جای زخم‌های قدیمی، افزایش شفافیت و روشن کردن پوست و رفع چین و چروک برخی ‏از مهم‌ترین خواص این گیاه برای پوست است. ‏

۲) درمان سوختگی

حنا یکی از موثرترین فرآورده‌های طبیعی برای درمان انواع سوختگی است. ماده گیاهی لاوسون موجود در این گیاه، درد و سوزش ناشی از سوختگی را تسکین می‌دهد و به ترمیم طبیعی پوست کمک می‌کند. حنا تاثیر زیادی در خنک کردن پوست دارد که با اثر گذاشتن در گردش خون بدن سبب این امر می‌شود. همچنین این گیاه، دارویی مناسب برای درمان سوختگی پای نوزدان، عرق سوز و سوختگی ناشی از لیزر است. علاوه بر این به عنوان یک ضد آفتاب طبیعی عمل می‌کند و در کاهش التهاب و بهبود سوختگی ناشی از آفتاب مفید است.

۳) درمان قارچ کچلی

یکی از مهم‌ترین خواص درمانی گیاه حنا تاثیر آن بر علیه قارچ‌های مولد کچلی پوست مانند تری کوفیتوز، اسپورتریکوم، میکوزیس و کریپتوکوکوس است. مصرف آن باعث از بین رفتن قارچ، تقویت موها و پیشگیری از ریزش مو ناشی از عفونت قارچ می‌شود.

۴) کمک به درمان پسوریازیس

حنا برای درمان بیماری پسوریازیس مفید است. بیماری پسوریازیس یک بیماری شایع پوستی بوده که با پلاک های قرمز رنگ و پوسته‌ریزی پوست همراه است. همچنین حنا در بهبود اگزماهای فصلی که با تغییرات فصول مختلف سال، افراد زیادی را درگیر می‌کند، نیز مفید است.

۵) تسکین درد روماتیسم

حنا می‌تواند التهاباتی که منجر به درد می‌شود را کاهش دهد و به عنوان یک مسکن گیاهی به تسکین درد روماتیسم، تسکین درد اعصاب و مفاصل کمک می‌کند.

۶) خواص حنا برای واژن

حنا دارای خاصیت ضد عفونی کنندگی، ضد قارچ و آنتی باکتریال است. روغن آن برای درمان عفونت واژن، رفع بوی بد آن و تسکین خارش و سوزش این ناحیه از بدن به کار می‌رود.

۷) خواص حنا برای مو

استفاده از پودر حنا به درمان ریزش مو کمک می‌کند و باعث افزایش شادابی و درخشندگی موها می‌شود. استفاده از آن در افرادی که از مشکل طاسی رنج می‌برند، نیز می‌تواند درمانگر باشد. علاوه بر این حنا باعث حفظ رطوبت مو و آب‌رسانی به پوست سر و موها می‌شود و از این طریق، از شکستگی و آسیب دیدن مو جلوگیری می‌کند.

۸) رفع شوره سر

شوره سر در اثر نوعی عفونت قارچی، افزایش چربی و التهاب پوست سر به وجود می‌آید. ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه دارویی حنا، علاوه بر دارا بودن خاصیت ضد قارچ، به متعادل کردن تولید روغن و پ هاش پوست سر کمک می‌کند. چربی اضافی را از موها حذف و فولیکول‌های مو را مسدود می‌کند. همچنین عملکرد غدد سبوم را در حد طبیعی و نرمال نگه می‌دارد و از این طریق به رفع شوره سر کمک می‌کند. به طور کلی این گیاه به دلیل دارا بودن خواص ضد میکروبی برای حفظ سلامت پوست سر بسیار مفید است.

۹) درمان عفونت و قارچ ناخن

استفاده از فرآورده‌های طبیعی گیاه حنا به درمان قارچ و عفونت ناخن کمک می‌کند و باعث رفع التهاب، جلوگیری از ترک خوردگی ناخن‌ها، سوزش و درد در ناحیه ناخن می‌شود.

۱۰) کمک به درمان برخی اختلالات کبدی

گیاه حنا به درمان برخی اختلالات کبدی از جمله یرقان و بزرگ شدن کبد کمک می‌کند و از این طریق در دفع بهتر سموم از بدن موثر است.

۱۱) کاهش تب

حنا با افزایش تعریق و خنک ‌کردن بدن باعث پایین آوردن دمای بدن و کاهش تب می‌شود. افزایش دمای بدن به ‌عنوان نشانه‌ یک بیماری، می‌تواند به اندام‌‌های بدن و عملکرد آنها آسیب برساند، بنابراین کاهش دمای کلی بدن، مهم است و حنا به عنوان یک درمان خانگی موثر در این زمینه عمل می‌کند.

۱۲) کمک به بهبود مشکلات مربوط به خواب

استفاده از روغن حنا به طور مستقیم با کاهش اختلال خواب مرتبط است. به طوری که اضافه کردن مقداری از روغن این گیاه به رژیم غذایی به رفع بی‌خوابی یا بی‌قراری مزمن کمک می‌کند.

۱۳) تسکین سردردهای مزمن و سردردهای میگرنی

استفاده موضعی از گیاه حنا و مالیدن آن به سر، برای درمان و تسکین سردردهای مزمن و سردردهای میگرنی مفید است زیرا  خاصیت ضدالتهابی آن باعث کاهش فشار خون و افزایش جریان خون در مویرگ‌ها می‌شود.

14) خواص حنا برای کف پا

اگر از بوی بد عرق پا رنج می برید حنا می توان در درمان این مشکل بسیار موثر باشد. گذاشتن حنا بر روی پوست کف پا باعث ضخیم و مقاوم تر شدن پوست کف پا می شود و از ایجاد تاول جلوگیری می کند.

15) خواص حنا برای دستگاه تناسلی مردان

حنا باعث ضخیم تر شدن پوست دستگاه تناسلی شده و موجب می شود فرد دیرتر ارضا شود. برای این منظور بهتر است آلت در حالت نعوظ باشد و سپس خمیر حنا را روی آن قرار داده و سپس بشویید.

حنا شیمیایی

غالب حناهایی که در بازار موجود است و به حنای هندی معروف هستند، حناهای شیمیایی می باشند چرا که حنای طبیعی هیچگاه به رنگ مشکی نیست. بهتر است برای جلوگیری از ایجاد حساسیت‌های پوستی از مصرف این نوع محصولات جلوگیری و صرفا حنای طبیعی و سنتی را مصرف کنید.

عوارض جانبی

1. برای گیاه حنا تاکنون تداخل دارویی خاصی عنوان نشده است با این حال با توجه به وجود تانن در گیاه، احتمال می‌رود سبب تغییر جذب برخی از دارو‌های شیمیایی شود.
2. برگ‌های گیاه حنا دارای خاصیت مخدر هستند، از این رو مصرف بیش از اندازه از آنها می‌تواند باعث سردرد و مسمومیت شود.
3. توصیه می‌شود هنگام استفاده از حنا برای رنگ کردن ابرو و مژه، دقت شود و از ورود آن به داخل چشم‌ها خودداری گردد.
4. استفاده از حنا در دوران بارداری و شیردهی باید همراه با احتیاط باشد، زیرا اثرات سقط‌آوری دارد.
5. پودر حنا می‌تواند در برخی افراد موجب تحریک پوست و درماتیت پوستی شود و عوارضی مانند خارش، قرمز شدن پوست، تورم، زخم، تاول و حالت سوختگی را همراه داشته باشد.
6. حنا با لیتیوم تداخل دارویی دارد به طوری که سبب می‌شود بدن لیتیوم را دفع نکند و میزان آن در بدن افزایش یابد که عوارض بسیار جدی برای سلامتی در پی دارد.
7. استفاده خوراکی از گیاه دارویی حنا اصلا توصیه نمی‌شود.

مراجع:

دائره المعارف گیاهان دارویی

فارماکوپه گیاهی ایران

https://www.organicfacts.net/health-benefits/other/henna.html