علت اسهال چیست و چه عواملی باعث اسهال می‌شوند؟
علل احتمالی اسهال عبارتند از:
۱) عدم تحمل غذایی، مانند عدم تحمل لاکتوز
۲) آلرژی غذایی
۳) واکنش نامطلوب به یک دارو
۴) عفونت ویروسی
۵) یک عفونت باکتریایی
۶) یک عفونت انگلی
۷) جراحی کیسه صفرا یا معده
روتاویروس دلیل اصلی اسهال در کودکان است. عفونت‌های باکتریایی ناشی از سالمونلا یا E.coli و غیره نیز شایع هستند. اسهال مزمن ممکن است علامت یک بیماری جدی‌تر مانند سندرم روده تحریک‌پذیر یا بیماری التهابی روده باشد. اسهال مکرر و شدید نیز می‌تواند نشانه‌ای از بیماری روده یا اختلال عملکرد روده باشد.
علائم اسهال چیست؟
علائم مختلفی از اسهال وجود دارد. ممکن است فقط یکی از این‌ها یا هر ترکیبی از همه آنها را تجربه کنید. به طور کلی علائم اسهال به علت آن بستگی دارد و شامل موارد زیر می‌شود:
۱) حالت تهوع
۲) درد شکم
۳) نفخ شکم
۴) کمبود آب بدن
۵) تب
۶) مدفوع خونین
۷) حجم زیادی از مدفوع
کمبود آب بدن و اسهال
اسهال می‌تواند مایعات شما را به سرعت از بدن دفع کند و شما را در معرض کم آبی قرار دهد. اگر برای اسهال درمانی دریافت نمی‌کنید، می‌تواند اثرات بسیار جدی داشته باشد. علائم کم آبی بدن عبارتند از:
۱) خستگی
۲) افزایش ضربان قلب
۳) سردرد
۴) تشنگی
۵) دهان خشک
۶) کاهش ادرار
توصیه می‌کنیم اگر فکر می‌کنید اسهال باعث کمبود آب بدن شما شده است، در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید.
اسهال نوزادان و کودکان خردسال
کمبود آب در کودکان بسیار جدیست و اگر علائم کم آبی بدن را مشاهده کردید، با پزشک کودک خود تماس بگیرید یا به مراقبت‌های اضطراری بپردازید. اگر هر یک از موارد زیر در مورد فرزند شما مشاهده شود، فوراً به دنبال درمان باشید.
۱) ۲۴ ساعت یا بیشتر دچار اسهال شده‌اند.
۲) تب ۳۹ درجه سانتیگراد یا بالاتر دارند.
۳) مدفوع حاوی خون دارند.
۴) مدفوع سیاه و قیر رنگ دارند.
نحوه تشخیص اسهال چگونه است؟
پزشک شما هنگام تعیین علت اسهال معاینه فیزیکی را انجام داده و سابقه پزشکی شما را در نظر می‌گیرد. آنها همچنین ممکن است آزمایشاتی را برای بررسی نمونه‌های ادرار و خون درخواست کنند.
راهکارهای درمان اسهال کدامند؟
درمان اسهال معمولاً نیاز به جایگزینی مایعات از دست رفته دارد. این به این معنی است که شما باید آب بیشتری بنوشید. از این رو اولین توصیه برای درمان اسهال، جبران آب از دست رفته بدن و از بین بردن علت زمینه‌ای ایجاد کننده بیماری است. علاوه بر این، مصرف بعضی از داروهای گیاهی و مکمل‌هایی مانند ORS می‌تواند در رفع نوع خفیف این مشکل گوارشی مفید باشد. چرا که با کمترین عوارض، در مقایسه با داروهای شیمیایی، بهترین نتیجه را ایجاد می‌کنند.
پزشک درمان را بر اساس موارد زیر تعیین می‌کند:
۱) شدت اسهال
۲) درجه وضعیت کم آبی بدن
۳) سابقه پزشکی بیمار
۴) سن بیمار
درمان اسهال با گیاهان دارویی
داروهای گیاهی و فرآورده‌های طبیعی درمان اسهال می‌توانند به راحتی این مشکل را برطرف کند. از مهم‌ترین گیاهان دارویی درمان اسهال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
دارچین
دارچین خاصیت ضد اسهال و ضد نفخ دارد و می‌تواند داروی مقوی برای معده باشد. برای مصرف دارچین می توانید آن را به صورت دم کرده و جوشانده درست کنید و یا به عنوان اسانس آن را درون غذا بریزید.
ریحان
مصرف گیاه ریحان به مرور زمان معده را قوی و از بیماری‌های مثل استفراغ و اسهال جلوگیری می‌کند.
انغوزه
انغوزه خاصیت ضد ویروسی و ضد باکتریایی بالایی دارد. به همین سبب می‌توان از آن به عنوان یکی از فرآورده‌های طبیعی درمان اسهال نام برد. تاثیر این دارو بسیار بالاست و به سرعت اسهال را درمان می‌کند. این ماده را می‌توان با آب حل و استفاده کرد و یا اینکه آن را درون غذاها ریخت و به صورت روزانه مصرف کرد.
زیره
یکی از تاثیرگذار ترین فرآورده‌های طبیعی درمان اسهال، چای زیره است. زیره خرد شده را باید با آب قاطی کرده و بگذارید بجوشد. برای تاثیرگذاری بیشتر می‌توانید گشنیز نیز به آن اضافه کنید. بعد از تهیه آن باید روزی دو تا سه مرتبه این چای را نوش جان کنید.
زنجبیل
از مهم‌ترین خواص زنجبیل می‌توان به ضد التهاب بودن، ضد باکتری بودن، ضد ویروس بودن و … اشاره کرد. با استفاده از این گیاه می‌توان عفونت‌های معده را نیز از بین برد. برای مصرف این گیاه می‌توانید یک ریشه زنجبیل تهیه کنید و آن را بجوید. همچنین می‌توانید آن را به صورت چای نیز مصرف کنید.
سیب
یکی از راه‌های درمان اسهال خوردن سیب است. برای تاثیرگذاری بیشتر و سریع‌تر این میوه بهتر است آن را رنده کرده و بگذارید قهوه‌ای رنگ شود. سپس می‌توانید آن را یک بار در روز میل کنید.
موز نارس
موز نارس نیز یکی از فرآورده‌های طبیعی درمان اسهال است و به درمان اسهال خونی نیز کمک می‌کند.
خاکشیر
خاکشیر یکی از بهترین مواد برای درمان اسهال به شمار می‌رود که می‌توانید آن را خالی و یا به صورت شربت میل کنید.
نعناع
مصرف نعناع درد ناشی از گرفتگی، نفخ و سوء هاضمه را کاهش می‌دهد. همچنین مصرف چای نعناع می‌تواند اسهال، سندرم روده تحریک پذیر و یبوست را برطرف کند.
بومادران
این گیاه دارویی می‌تواند مشکلات معده‌ای و روده‌ای افراد را از بین ببرد و اثر ضد میکروبی و ضدعفونی کنندگی مجرای ادراری را دارد. از دیگر خواص این گیاه می‌توان به رفع مشکلات قاعدگی اشاره کرد. با توجه به خواص این گیاه می توان بیان کرد بومادران یکی از موثرترین فرآورده‌های طبیعی درمان اسهال می باشد. برای مصرف این داروی گیاهی باید آن را با آب بجوشانید و بعد از سرد شدن آن را میل کنید.
هل
هل حاوی مواد شیمیایی است که می‌توانند اسپاسم‌های روده را درمان کنند، برخی باکتری‌ها را ازبین ببرند، تورم را کاهش دهند و به تقویت سیستم ایمنی کمک کنند. از این گیاه برای مشکلات گوارش شامل سوزش سر دل، اسپاسم روده، سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر، اسهال، یبوست، مشکلات کبد و کیسه صفرا و کاهش اشتها استفاده می‌شود.
دانه شنبلیله
برای درمان و از بین اسهال می‌توان از دانه‌های شنبلیله نیز استفاده کرد. شنبلیله می‌تواند کیفیت کار دستگاه گوارش و معده را بهبود ببخشد و بیماری‌های مانند اسهال را درمان کند. ب
درمان اسهال با مکمل‌ها
مصرف برخی از مکمل‌ها می‌تواند به بهبود کلی روده و سلامت دستگاه گوارش و همچنین بهبود هضم غذا و تسکین معده و درمان فوری اسهال کمک کنند.
- مکمل پروبیوتیک: پروبیوتیک‌ها می‌توانند با عفونت مبارزه کرده و به تشکیل باکتری‌های سالم در روده کمک کنند.
- آنزیم‌های گوارشی: این آنزیم‌ها به جذب مواد مغذی کمک می‌کنند.
- پودر گلوتامین: گلوتامین نوعی اسید آمینه است که به بهبود دستگاه گوارش کمک می‌کند. این ماده به خصوص برای افراد مبتلا به اسهال مزمن مفید است. این ماده همچنین در عصاره استخوان نیز وجود دارد.
- ژل آلوئه ورا: آلوئه وا به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند.
- دانه‌های کتان و چیا: فیبر موجود در این دانه‌ها می‌تواند به سفت شدن مدفوع و درمان اسهال کمک کند.
نکته: پروبیوتیک‌ها منابعی از باکتری‌های “خوب” هستند که در دستگاه روده برای ایجاد یک محیط روده سالم کار می‌کنند. آنها اساساً میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که در برخی غذاها وجود دارند، از جمله: زیتون‌های سبز، ترشی، ماست پنیر… . مصرف پروبیوتیک در اسرع وقت پس از ابتلا به اسهال می‌تواند با وارد کردن مجدد باکتری‌های سالم به سیستم گوارش، از بروز واکنش‌های سو verse به آنتی‌بیوتیک‌ها جلوگیری کند.
چگونه می‌توانیم از اسهال جلوگیری کنیم؟
۱) با شستشوی مكرر آشپزخانه و توجه به نظافت در تهیه غذا می‌توانید از بروز اسهال ناشی از مسمومیت غذایی خودداری كنید.
۲) غذا را بلافاصله پس از تهیه سرو کنید.
۳) غذای باقیمانده را به سرعت در یخچال قرار دهید.
راه‌های جلوگیری از اسهال مسافرتی
با انجام مراحل زیر هنگام سفر می‌توانید به جلوگیری از اسهال مسافرتی کمک کنید:
۱) از پزشک خود بپرسید که آیا می‌توانید قبل از سفر مصرف آنتی بیوتیک را شروع کنید. این امر خطر ابتلا به اسهال مسافرتی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
۲) هنگام سفر از مصرف آب لوله‌کشی و محصولات تازه‌ای که احتمالاً با آب شیر شسته شده‌اند، خودداری کنید.
۳) آب معدنی مصرف کنید.
جلوگیری از شیوع عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی
اگر به اسهال مبتلا هستید که به دلیل عفونت ویروسی یا باکتریایی است، می وانید با شستن مرتب دست‌ها، از سرایت عفونت به دیگران جلوگیری کنید. هنگام شستن دست‌ها، از صابون استفاده کنید و به مدت ۲۰ ثانیه بشویید.
هنگام اسهال چه بخورید؟
هنگامی که یک دوره اسهال را تجربه می‌کنید، غذاهای خاصی وجود دارد که می‌توانید برای کمک به سیستم هضم خود در مسیر درست خود استفاده کنید. همچنین غذاهای خاصی وجود دارد که باید از آنها اجتناب کنید. BRAT مخفف “موز ، برنج ، سیب ، نان تست” است. این غذاها نرم هستند، بنابراین سیستم هضم را بدتر نمی‌کنند. آنها همچنین برای کمک به محکم شدن مدفوع ضروری هستند. همچنین باید مایعات زیادی بنوشید تا بتوانید هیدراته بمانید و مایعاتی را که از دست می دهید، جایگزین کنید. مقدار زیادی آب بنوشید و تکه‌های یخ را بخورید. مایعات دیگری که می‌توانید امتحان کنید عبارتند از:
۱) چای کم رنگ و بدون کافئین
۲) آبگوشت‌هایی مانند آب مرغ یا آب گوشت قرمز
غذاهایی که هنگام اسهال باید از آنها اجتناب کنید
هنگامی که اسهال را تجربه می‌کنید یا از آن بهبود می‌یابید، تعداد زیادی غذا وجود دارد که باید از آنها اجتناب کنید. این غذاها می‌توانند سیستم هضم را تحریک کرده و اسهال را تشدید یا طولانی کنند.
۱) شیر و محصولات لبنی
۲) غذاهای سرخ شده و چرب
۳) غذاهای ادویه‌دار
۴) سبزیجات خام
۵) مرکبات
۶) پیازها
۷) ذرت
۸) میوه‌های دیگر مانند آناناس، گیلاس، توت‌های دانه‌دار، انجیر، توت و انگور
۹) الکل
۱۰) قهوه، نوشابه و سایر نوشیدنی‌های کافئین‌دار یا گازدار
۱۱) شیرین کننده‌های مصنوعی از جمله سوربیتول
سخن پایانی
در بیشتر موارد اسهال در خانه و بدون مراجعه به پزشک و با استفاده از فرآورده‌های طبیعی و مکمل‌های درمان اسهال از بین می رود. اما در برخی موارد این بیماری مزمن شده و به راحتی درمان نمی‌شود. در این زمان حتما باید به پزشک مراجعه کنید، زیرا بعضی از موارد بیماری اسهال به مراقبت‌های پزشکی جدی نیاز دارد.
منابع:
https://www.healthline.com/health/digestive-health/most-effective-diarrhea-remedies
https://www.healthline.com/health/what-to-eat-when-you-have-diarrhea#when-to-see-your-docto
