متفورمین به دلایل زیر به عنوان داروی خط اول برای درمان دیابت نوع دوم در نظر گرفته می شود:
* تغییری در تولید انسولین بدن ایجاد نمی کند.
* باعث افت قند خون نمی شود.
* عارضه جانبی افزایش وزن را به همراه ندارد.
* برخلاف سایر داروهای ضد دیابت خوراکی که فقط در کاهش احتمال بیماری های عروق کوچک نقش دارند، متفورمین باعث کاهش ریسک ابتلا به بیماری های عروق بزرگ نیز می شود.
* بعضی از پژوهش ها نشان دهنده تاثیر متفورمین در کاهش احتمال ابتلا به بعضی از سرطان هاست.

چنانچه بعضی از داروهای ضد دیابت خوراکی به تنهایی قادر به کنترل قند خون نباشند، متفورمین به رژیم حاوی این داروها اضافه می شود.

یکی از کاربردهای متفورمین برای پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع دوم به ویژه در افراد چاق و در سنین میانسالی است.
دیابت دوران بارداری، سندرم تخمدان پلی کیستیک، کبد چرب (غیر وابسته به مصرف الکل)، پرمویی و درمان انواعی از بلوغ زودرس، از سایر موارد مصرف متفورمین محسوب می شود.

مصرف متفورمین در افراد سالم، باعث پائین آمدن قند خون نمی شود.

⚠️ شایع ترین عارضه جانبی متفورمین مشکلات گوارشی است که شامل: بی اشتهائی، تهوع، استفراغ، دل پیچه و اسهال می باشد.
این عوارض بیشتر در شروع درمان با دارو مشاهده می شود و اغلب گذرا هستند؛ ضمنا شدت عوارض جانبی با افزایش دوز دارو بیشتر می شود.
مصرف این این دارو به همراه غذا، باعث کاهش عوارض جانبی آن می شود.

⚠️ اسیدوز لاکتیک یکی از عوارض جانبی نادر اما کشنده متفورمین است که به ویژه در افراد مبتلا به نارسائی های کلیوی، کبدی یا قلبی، همینطور بیماری های تنفسی (همراه با هیپوکسی) و شوک رخ می دهد.

⚠️ بعد از چند سال مصرف این دارو، ممکن است کمبود ویتامین ب ۱۲ مشاهده شود؛ لذا اندازه گیری دوره ای این ویتامین به ویژه برای افراد مبتلا به کم خونی ضرورت دارد.
البته افزایش مصرف کلسیم ممکن است جلوی سوء جذب ویتامین ب ۱۲ را بگیرد.

⚠️ مصرف متفورمین با داروهای سایمتیدین، فوروزماید و نیفدیپین باید با احتیاط همراه باشد.

⛔️ با توجه به احتمال بروز نارسائی کلیه در بیماران دیابتی، در صورت نیاز به تجویز ماده حاجب پرتونگاری برای بیمار، باید مصرف متفورمین در روز پرتونگاری قطع و دو روز بعد از آن (در صورت عدم بروز عوارض کلیوی) مجددا آغاز شود.
——————————

داروی Canagliflozin نماینده داروهایی است که باعث افزایش دفع گلوکز از کلیه ها می شود؛ البته این دارو در فهرست دارویی ایران قرار ندارد.

:References
Goodman & Gilman’s the pharmacological basis of therapeutics. 12th ed, (2011). pp: 1258-1259.
Basic & clinical pharmacology. 13th ed, (2015). pp: 736-737.
Rang and Dale’s pharmacology. 8th ed, (2015). p: 388.