فهرست مطالب
علائم سوء هاضمه چیست؟
علائم سوء هاضمه شامل موارد زیر است:
- سوزش در معده یا شکم فوقانی
- درد شکم
- افزایش گاز معده
- تهوع و استفراغ
- طعم اسیدی
- چاقی شکم
این علائم ممکن است در مواقع استرس افزایش یابند. گاهی افراد سوزش سر دل را نیز همراه با سوء هاضمه تجربه می‌کنند.
چه عواملی باعث سوء هاضمه می‌شوند؟
افراد با هر سن و جنسیتی می‌توانند دچار سوء هاضمه شوند. اما عوامل زیر خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهند:
- مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های گازدار
- مصرف داروهایی مانند آسپرین و سایر داروهای تسکین دهنده درد که ممکن است معده را تحریک کنند.
- شرایطی مانند زخم معده که موجب ناهنجاری در دستگاه گوارش می‌شود.
- مشکلات عاطفی مانند اضطراب یا افسردگی
- سرطان معده
- گاستروپارزی، وضعیتی که معده به درستی تخلیه نمی شود. این حالت اغلب در افراد مبتلا به دیابت رخ می‌دهد.
- عفونت معده
- سندرم روده تحریک‌پذیر
- پانکراتیت مزمن
- بیماری تیروئید
- بارداری
- استروژن و قرص‌های ضد بارداری
- داروهای استروئیدی
- آنتی بیوتیک‌ها
- داروهای تیروئید
- سیگار کشیدن
- استرس و خستگی
- بلع زیاد هوا هنگام غذا خوردن ممکن است علائم شکم و نفخ را افزایش دهد که این غالباً با سوء هاضمه همراه است.
چگونه سوء هاضمه تشخیص داده می‌شود؟
اگر علائم سوء هاضمه را تجربه کرده‌اید، به پزشک مراجعه کنید. از آنجا که سوء هاضمه بسیار گسترده است، باید توضیحات دقیق از علائمی که تجربه کرده‌اید به پزشکان ارائه دهید. پزشک ممکن است چندین آزمایش خون را انجام دهد و یا به وسیله اشعه X از معده یا روده شما تصویربرداری کند. پزشک در شرایط حاد، آندوسکوپی فوقانی برای بررسی دقیق معده انجام می‌دهد. در این روش، یک لوله انعطاف‌پذیر که حاوی نور و یک دوربین است، برای تصویربرداری وارد معده می‌کنند.
عادت‌های بدی که موجب سوء هاضمه و نفخ می‌شوند:
عادت‌های بد مانند جویدن آدامس و نوشیدن هنگام خوردن غذا باعث می‌شوند هوا را بلع کنید.
غذاهای حجیم مانند کاهو، کلم و نان‌هایی که به اندازه کافی خرد نمی‌شوند، نیز هوای بلعیده شده را افزایش می‌دهند.
به طور معمول، هوای بلعیده شده حاوی اکسیژن، نیتروژن و دی اکسید کربن است. همه این عوامل موجب تولید گاز اضافی در معده و در نهایت نفخ و سوء هاضمه می‌شوند. مردم از نظر حساسیت نسبت به تولید گاز بسیار متفاوت هستند. ثبت سوابق مواد غذایی که باعث ایجاد مشکل می‌شوند به شما کمک می‌کند تا از بدتر شدن شرایط جلوگیری کنید.
روش‌های درمان سوهاضمه کدامند؟
داروی سوء هاضمه
چندین دارو می‌تواند برای درمان سو هاضمه استفاده شود، اما ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند. آنتی اسیدهای بدون نسخه مانند Maalox و Mylanta به خنثی‌سازی اسید معده کمک می‌کنند، اما ممکن است باعث اسهال یا یبوست شوند. Prokinetics، مانند داروهای تجویزی Reglan و Motilium، عملکرد عضلانی یا تحرک دستگاه گوارش را بهبود می‌بخشد. این داروها ممکن است باعث موارد زیر بشود:
۱) افسردگی
۲) اضطراب
۳) خستگی
۴) اسپاسم های غیر ارادی
درمان خانگی سوء هاضمه (تغییر سبک زندگی و مراقبت در منزل)
با تغییر سبک زندگی ممکن است بتوان سو هاضمه را بهبود بخشیده و علائم ناخوشایند را تسکین داد.
۱) در طول روز وعده‌های غذایی کمتری بخورید.
۲) از مصرف غذاهای پرادویه و چرب که می‌توانند باعث سوزش سر دل شوند، خودداری کنید.
۳) آهسته‌تر غذا بخورید و بلافاصله بعد از غذا نخوابید.
۴) اگر سیگار می‌کشید، سیگار را ترک کنید.
۵) وزن اضافی بدن خود را کم کنید.
۶) مقدار قهوه، نوشابه و الکل مصرفی خود را کاهش دهید.
۷) استراحت کافی داشته باشید.
۸) از طریق یوگا یا استراحت درمانی استرس را کاهش دهید.
درمان سوء هاضمه و نفخ با داروهای گیاهی
چای نعناع
نعناع دارای خاصیت ضد اسپاسم و ضد نفخ است. این خاصیت به رفع مشکلات معده مانند تهوع و سوء هاضمه کمک می‌کند. بعد از غذا یک فنجان چای نعناع بنوشید تا سریع معده شما تسکین پیدا کند یا چند قرص نعناع را در جیب خود نگه دارید و بعد از خوردن غذا آنها را بجویید. در حالی که نعناع می‌تواند سوء هاضمه را تسکین دهد، اما نباید هنگامی که سوء هاضمه ناشی از ریفلاکس اسید است، نعناع بنوشید و میل نکنید. نعناع، عضله بین معده و مری را شل می‌کند و نوشیدن یا خوردن زیاد آن باعث می‌شود اسید معده دوباره به داخل مری بازگردد و ریفلاکس اسید را بدتر کند. چای نعناع برای افرادی که مبتلا به GERD یا زخم معده هستند نیز توصیه نمی‌شود.
بابونه
بابونه از دیگر داروهای گیاهی درمان سوء هاضمه و نفخ است که به بهبود کیفیت خواب و کاهش اضطراب نیز کمک می‌کند. این گیاه می‌تواند با کاهش اسید معده در دستگاه گوارش، ناراحتی روده را برطرف کرده و سوء هاضمه را تسکین دهد. بابونه همچنین به عنوان یک ضد التهاب برای متوقف کردن درد عمل می‌کند. برای تهیه چای بابونه، یک یا دو قاشق چایخوری را از آن را به مدت ۱۰ دقیقه در آب جوش قرار دهید. سپس از صافی عبور داده و در فنجان بریزید. در صورت تمایل مقداری عسل به آن اضافه کنید. گفتنی است اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنید، قبل از نوشیدن چای بابونه با پزشک مشورت کنید. بابونه، حاوی ماده ضد انعقاد کننده خون است. بنابراین هنگام خونریزی از آن استفاده نکنید.
سرکه سیب
سرکه سیب از مهم‌ترین فرآورده‌های طبیعی درمان سوء هاضمه و نفخ است. فواید سلامتی سرکه سیب شامل بهبود وضعیت پوست و کاهش وزن است. بسیاری از محققان معتقدند که سرکه سیب می‌تواند به کاهش سوء هاضمه کمک کند. از آنجا که کم شدن اسید معده می‌تواند باعث سوء هاضمه شود، سرکه سیب بنوشید تا میزان تولید اسید معده در بدن شما بیشتر شود. یک یا دو قاشق چای خوری سرکه سیب خام و غیرقابل تصفیه را به یک فنجان آب اضافه کرده و برای تسکین سریع بنوشید. همچنین برای جلوگیری از بروز سوء هاضمه این نوشیدنی را ۳۰ دقیقه قبل از غذا مصرف کنید. سرکه سیب کاملاَ بی خطر است، اما نوشیدن آن به مقدار زیاد بدون آب می‌تواند عوارض جانبی مانند فرسایش دندان، حالت تهوع، سوختگی در گلو و قند خون پایین را موجب شود.
زنجبیل
زنجبیل یکی دیگر از گیاهان دارویی درمان سوء هاضمه و نفخ است زیرا می‌تواند اسید معده را کاهش دهد. افزایش یا کاهش اسید معده باعث سوء هاضمه و نفخ می‌شود. برای تسکین معده و خلاص شدن از نفخ و سوء هاضمه، یک فنجان چای زنجبیل بنوشید. گزینه‌های دیگر شامل آب نبات زنجبیل، جویدن ریشه زنجبیل یا تهیه آب زنجبیل است. یک یا دو قطعه ریشه زنجبیل را در چهار فنجان آب بجوشانید. قبل از نوشیدن آن را با لیمو یا عسل طعم دار کنید. توجه داشته باشید از مصرف زیاد زنجبیل خودداری کنید، زیرا مصرف زیاد آن می‌تواند باعث ایجاد گاز، سوزش گلو و سوزش قلب شود.
رازیانه
این گیاه ضد اسپاسم، می‌تواند بعد از غذا سوء هاضمه را رفع کند و همچنین سایر مشکلات دستگاه گوارش مانند گرفتگی معده، حالت تهوع و نفخ را تسکین دهد. برای این منظور نصف قاشق چای خوری تخم رازیانه خرد شده را درون آب بریزید و بگذارید ۱۰ دقیقه دم بکشد و سپس بنوشید. متخصصان طب سنتی به ویژه به خانم‌ها توصیه می‌کنند هر زمان که سوء هاضمه را تجربه کردند، چای رازیانه بنوشند. اگر بعد از خوردن غذاهای خاص دچار سوء هاضمه شدید، دانه رازیانه را بعد از غذا میل کنید. عوارض جانبی احتمالی رازیانه شامل حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به آفتاب است. بنابراین از مصرف زیاد آن خودداری کنید.
لیمو ترش
لیموترش از میوه‌های مفید برای درمان سوء هاضمه و نفخ است. اثر قلیایی آب لیمو به خنثی کردن اسید معده و هضم غذا کمک می‌کند. یک قاشق غذاخوری آبلیمو را با آب گرم مخلوط کنید و چند دقیقه قبل از غذا بنوشید. در کنار تسکین سوء هاضمه، آب لیمو همچنین منبع عالی ویتامین C است. با این وجود، مصرف زیاد آب لیمو می‌تواند مینای دندان را از بین برده و باعث تکرر ادرار شود. برای محافظت از دندان‌های خود، دهان خود را بعد از نوشیدن آب لیمو با آب بشویید.
شیرین بیان
ریشه شیرین بیان می‌تواند اسپاسم عضلات و التهاب در دستگاه گوارش را تسکین دهد. اسپاسم عضلات و التهاب در دستگاه گوارش هر دو عامل اصلی سوء هاضمه هستند. ریشه شیرین بیان از داروهای گیاهی مفید برای درمان سوء هاضمه و نفخ است که جویدن آن نفخ و درد شکم را تسکین می‌دهد. همچنین می‌توانید ریشه این گیاه را به آب جوش اضافه کرده و به صورت دمنوش میل کنید. اگرچه شیرین بیان برای سوء هاضمه مؤثر است، اما مصرف زیاد آن باعث عدم تعادل سدیم و پتاسیم و فشار خون بالا می‌شود. برای تسکین سریع دردهای شکمی، ۲٫۵ گرم ریشه شیرین بیان در روز مصرف کنید. ریشه شیرین بیان را ۳۰ دقیقه قبل از غذا یا یک ساعت بعد از غذا برای سوء هاضمه بخورید یا به صورت دمنوش بنوشید.
سخن پایانی
باوجود اینکه سوء هاضمه یک مشکل رایج است، اما نباید از بعضی از علائم آن چشم پوشی کنید. سوء هاضمه مکرر اغلب علامت یک مشکل هضم مزمن مانند ریفلاکس اسید، ورم معده و حتی سرطان معده است. بنابراین، اگر سوء هاضمه بیش از دو هفته ادامه داشته باشد، یا اگر درد شدید یا علائم دیگری مانند کاهش وزن، از دست دادن اشتها، استفراغ، مدفوع سیاه، مشکل در بلعیدن و خستگی غیر طبیعی را مشاهده کردید، باید به پزشک مراجعه کنید.
منبع:
