اتیلن دی آمین تتراستیک اسید (EDTA) از انواع داروهایی است که در مدیریت و درمان مسمومیت حاصل از فلزات سنگین به کار می­رود. این ماده در کلاس داروهای کیلِیت قرار دارد یعنی دارای ترکیبی حاوی یک لیگاند (معمولاً آلی) است که در دو یا چند نقطه به یک اتم فلز مرکزی پیوند دارد.

مواد ترکیبی EDTA، ادتات کلسیم دی سدیم، کلسیم دی سدیم ورسِنات که برای اولین بار در اواسط دهه 1930 سنتز شد، دارای مصارف دارویی و غیر دارویی است. نقش این عامل از کلاس کیلیت­ها ایجاد پیوند با یونهای فلزی مختلف از جمله کلسیم، روی، سرب و غیره است. این عامل ساختار پیچیده ای دارد که به آن اجازه می­دهد فلزات مختلف را به هم متصل کند. پیوندهای تشکیل شده با فلزات بسیار قوی هستند و از بروز اثرات سمی بیشتر قبل از دفع از بدن جلوگیری می­کنند. به دلیل شکل یونی که دارد در بخش خارج سلولی توزیع می­شود و از ورود آن به سلول­ها جلوگیری می­گردد.

کاربرد EDTA در صنایع آرایشی و بهداشتی چیست؟

از عامل EDTA در بسیاری از صنایع مختلف برای حذف یون­های فلزی سمی استفاده می­گردد. کاربرد غیر دارویی آن به طور معمول در صنایع آرایشی، بهداشتی و غذایی بوده و در آزمایشگاه های علمی کاربردهای زیادی دارد. نقش  این ماده به عنوان یک کیلِیتور آن است که یون‌های فلزی را می­گیرد که می‌تواند بر پایداری و ظاهر محصولات آرایشی تأثیر مثبتی بگذارد. به دلیل مقابله آن با سختی آب در محصولات شستشو استفاده می­شود. این کار به جلوگیری از رسوب یون­های خاص مانند کلسیم، منیزیم و غیره کمک می­کند تا از کیفیت و حفظ محصولات اطمینان حاصل گردد.

در تماس با چشم و پوست­های حساس ممکن است EDTA باعث تحریک شود. با توجه به استفاده گسترده از این ماده، نگرانی­هایی در رابطه با ماندگاری و تجمع زیستی در محیط وجود دارد. البته پس از چندین دهه مصرف در سطح غلظت استاندارد، اطلاعات خوبی گزارش شده که استفاده آن در لوازم آرایشی بی خطر است.

مراجع:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov
https://inside-our-products.loreal.com