مشخصات گیاه مسواک

درخت مسواک یا درخت اراک با نام علمی سالوادورا پرسیکا، درختچه ای از تیره مسواکیان، همیشه سبز با شاخه‌های زیاد، باریک، گرد و گسترده است که به سمت زمین آویزان می‌باشد. رنگ آن خاکستری مایل به قهوه‌ای و ارتفاع آن حداکثر بین 2 الی 5 متر است. تنه این درختچه کج و به ندرت قطر آن بیش از یک پا می‌شود. پوست تنه آن پوسته پوسته، ترک خورده، سفید و کج و ماوج است. پوست ریشه درخت شبیه شن و ماسه و داخل آن رنگ ملایم قهوه‌ای دارد. دارای عطر و طعم دلپذیر، گرم و تند است. برگ‌های آن به خاطر وجود ماده روغنی، سبز رنگ و درخشان است و شیره‌ای به رنگ زرد مایل به سبز روشن از آن خارج می‌شود. برگ‌های آن هنگام خرد شدن، ترد و با صدای ترق و تروق همراه است. میوه این درخت شبیه به گیلاس، قرمز رنگ، به صورت خوشه و خوردنی است و طعم روغن خردل را دارد. این درخت بومی ایران است و به همین دلیل آن را پرسیکا نامگذاری کرده‌اند. مناطق مهم رویش این گیاه در جهان جنوب آسیا، ایران، مصر، هندوستان و حبشه هستند و مهم‌ترین نواحی رویش آن در ایران لار، بندرعباس، میناب، مکران و چابهار است.

اندام دارویی

چوب، ریشه، میوه و برگ درخت مسواک خاصیت دارویی دارد.

خواص مسواک (طبیعت و خواص درمانی)

طیع گیاه مسواک نسبتا گرم است. چوب این درخت برای جویدن و مسواک زدن، در برخی کشورها بسیار محبوب است و اخیراً سازمان بهداشت جهانی استفاده از چوب مسواک را به عنوان ابزار موثر برای بهداشت دهان توصیه کرده است. از این گیاه دهانشویه‌ای فرموله گردیده که ماده اصلی آن عصاره چوب مسواک می‌باشد و می‌تواند خواصی مشابه چوب مسواک در دهان ایجاد کند. این دهانشویه به افتخار نام ایران و با استفاده از نام علمی گیاه «پرسیکا» نامگذاری شده است. قطره دهانشویه پرسیکا نیز در داخل کشور برای جلوگیری از پوسیدگی دندان، خونریزی لثه، بهبود زخم‌ها و امراض دهان، ضد عفونی کردن دهان، پیشگیری از افزایش جرم دندان‌ها و درمان آفت دهان تولید می‌شود. مهم‌ترین خواص دارویی این گیاه به شرح زیر است:

جلوگیری از پوسیدگی دندان

گیاه مسواک یكی از غنی‌ترین منابع فلوراید در عالم گیاهی است، به همین دلیل در جلوگیری از پوسیدگی دندان نقش بسیار مهمی را بر عهده دارد. علاوه بر این حاوی ترکیبات گوگردی، تاننی و ترکیبات ایزوتیوسیاناید است که خواص ضدمیکروب قوی دارند و این اثرات به خصوص در مورد میکروارگانیسم‌های غیر هوازی مانند استرپتوکوکوس موتانس، که باعث پوسیدگی دندان می‌باشد، بیشتر است.

رفع بوی بد دهان

چوب درخت مسواک دارای مواد خوشبو کننده روغنی است که دهان را خوشبو می‌کند و در رفع بوی بد دهان موثر است.

جرم‌گیری دندان‌ها

چوب مسواک دارای مقدار قابل توجهی کلراید است که از ایجاد جرم روی دندان‌ها جلوگیری می‌کند.

پیشگیری از بیماری‌های لثه

ویتامین C و سیتوسترول موجود در گیاه مسواک تقویت کننده لثه است و به خون رسانی صحیح و عدم التهاب در لثه کمک می‌کند.

اثر ضد زخم

اثر ضد زخم چوب مسواک مربوط به وجود فلاوونوئیدها و تانن های موجود در آن است. گرچه ترکیبات دیگری در این مورد دخالت دارند و مسلماً موثر می‌باشند، ولی دو دسته مواد مذکور که اثر ضد زخم آن‌ها قوی می‌باشد، علت اصلی این خاصیت در درخت اراک هستند.

دفع خلط از سینه

اسید انیسیک موجود در چوب درخت مسواک به دفع خلط از سینه کمک می‌کند.

تقویت اشتها و تنظیم حرکت روده‌ها

وجود ماده‌ای به نام انثرالیتون در چوب این درخت، به تقویت اشتها  تنظیم حرکت روده‌ها کمک می‌کند. همچنین میوه این درخت ملین و مقوی است و در معالجه بواسیر، بیماری طحال، تب، جذام و دفع کرم بسیار مفید است.

عوارض جانبی

1. استفاده از گیاه مسواک براى زنان باردار مضر است.

2. کاربرد بیشتر از حد گیاه مسواک روی دندان‌ها باعث پیدایش جوش در دهان می‌شود.