حذف میکروارگانیسم‌ها با فراورده‌های غیرالکلی ضدعفونی کننده سطوح

با گسترش ویروس کرونا در سراسر جهان سازمان بهداشت جهانی ضدعفونی کردن سطوح را در کاهش انتقال چرخه این بیماری ویروسی و بسیاری از بیماری‌های دیگر موثر می‌داند. در حال حاضر انواع فراورده‌های غیرالکلی در غلظت‌های مختلف و بر اساس دانش روز تولید شده‌اند و در دسترس مردم قرار گرفته‌اند. ویروس‌ها و باکتری‌‌ها جزء میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا و خطرناکی هستند که به دلیل سنگین بودن در هوا به صورت معلق مدت زیادی باقی نمی‌مانند و خود را به سطوح می‌چسبانند.

این میکروارگانیسم‌ها توانایی قرار گرفتن و زنده ماندن برای مدت زمان مشخصی بر روی انواع سطوح را دارند البته مدت زمان قرار گرفتن این میکروارگانیسم‌ها بر روی انواع سطوح بر اساس جنس سطوح متفاوت خواهد بود. تحقیقات نشان می دهد که ویروس‌ها بر روی انواع سطوح فلزی، شیشه‌ای تا ۵ روز، سطوح پلاستیکی و مقوایی تا ۴ روز و بر روی انواع سطوح آلومینیومی تا ۸ ساعت و بر روی سطوح مسی تا ۴ ساعت زنده باقی‌ می‌مانند.

محلول کنسانتره و محلول آماده

فراورده‌های غیرالکلی به دو صورت رقیق و غلیظ که به اصطلاح به آن محلول‌های کنسانتره می‌گویند، وجود دارد. محلول‌های کنسانتره، محلول‌هایی غلیظ هستند و این محلول‌ها برای استفاده باید در درصد مشخصی از حلال‌های مناسب رقیق شوند. محلول‌های آماده، محلول‌هایی هستند که نیاز به رقیق سازی ندارند و به همان شکل قابل استفاده هستند.

انواع ضد عفونی کننده های سطوح

فراورده‌های غیرالکلی ضدعفونی کننده سطوح به مقدار بسیار زیاد و در انواع گوناگون طبیعی و صنعتی وجود دارند. از جمله‌ی این فراورده‌های غیرالکلی از نوع صنعتی می‌توان به آب اکسیژنه، وایتکس، بنز آلکونیوم کلراید، کلرهگزیدین، دکونکس، پرکلرین و… اشاره کرد. از جمله فراورده‌های غیرالکلی طبیعی و قابل دسترس خانگی می‌توان به جوش شیرین، سرکه و روغن درخت چای هم اشاره کرد.

توجه به پروتکل‌ها برای تهیه‌ی فراورده‌های غیرالکلی ضدعفونی کننده سطوح

برای تولید هر یک از انواع فراورده‌های غیرالکلی حتما باید به موارد زیر توجه شود:

۱- این فراورده‌های غیرالکلی ضدعفونی کننده سطوح بر روی طیف وسیعی از میکروارگانیسم‌ها موثر باشند.

۲- این فراورده‌های غیرالکلی کمترین اثرات جانبی را بر روی سلامت انسان داشته باشد.

۳- در زمان استفاده از این فراورده‌های غیرالکلی ضدعفونی کننده سطوح حساسیت پوستی و مشکلات تنفسی برای افراد در معرض خطر ایجاد نشود.

۴- فراورده‌های غیرالکلی برای محیط زیست زیان آور نباشد.

۵- استفاده از انواع فراورده‌های غیرالکلی باعث ایجاد مقاومت ویروسی و باکتریایی نشود.

ترکیبات ضدعفونی کننده سطوح

در این مقاله سعی کردیم تا شما را با انواع فراورده‌های غیرالکلی ضدعفونی کننده سطوح آشنا کنیم و غلظت مورد استفاده و اثرات جانبی آن را بررسی کنیم.

ترکیب آب و صابون

ترکیب آب و صابون که به عنوان بهترین، موثرترین و در دسترس‌ترین ترکیب ضدعفونی‌کننده و به عنوان یکی از انواع فراورده‌های غیرالکلی معرفی شده است. صابون همراه آب گرم ضدعفونی‌کننده قوی برای سطوح خواهد بود که بسیار سازگار با محیط زیست بوده و هیچ گونه آسیبی ایجاد نخواهد کرد.

آب اکسیژنه؛ یکی از خطرناک‌ترین انواع فراورده‌های غیرالکلی

نام علمی آب اکسیژنه، هیدروژن پراکسید یکی از انواع فراورده‌های غیرالکلی ضدعفونی کننده سطوح می‌باشد. این ترکیب بیرنگ و شفاف بوده و در غلظت‌های مختلف به فروش می‌رسد. آب اکسیژنه دارای خاصیت ضدعفونی کنندگی قوی است و برای ضدعفونی سطوح و تجهیزات پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. محلول پراکسید هیدروژن ۳ درصد نقش موثری در حذف باکتری را دارد. محلول هیدروژن پراکسید ۶ درصد در مدت زمان تقریبا ۶ ساعت سطوح مورد نظر را استریل و ضدعفونی خواهد کرد.

وایتکس؛ در دسترس‌ترین فراورده غیر الکلی ضدعفونی کننده سطوح

وایتکس یا آب ژاول که با نام علمی هیپو کلریت سدیم معرفی شده است یکی دیگر از انواع فراورده‌های غیرالکلی ضدعفونی کننده سطوح است. این ترکیب از واکنش کلر با سدیم هیدروکسید تولید می‌شود. وایتکس دارای خاصیت گندزدایی، ضدعفونی‌کنندگی و سفیدکنندگی قوی و موثر است. وایتکس می‌تواند تمامی میکروارگانیسم‌ها؛ ویروس‌ها و باکتری‌ها را از بین ببرد. اما باید مقدار مشخصی از وایتکس را در آب حل کرد و از آن برای ضدعفونی سطوح استفاده کرد چون وایتکس ترکیبی بسیار خطرناک است و باعث ایجاد مشکلات تنفسی، پوستی و … می‌شود. از طرفی به دلیل ناپایدار بودن این ترکیب باید روزانه تهیه شود و مورد استفاده قرار بگیرد. اگر یک چهارم لیوان وایتکس را در سه لیتر آب حل کنیم می‌توانیم از آن برای ضدعفونی سطوح استفاده کنیم.

کلر هگزیدین

کلر هگزیدین یکی دیگر از  فراورده‌های غیرالکلی ضدعفونی کننده سطوح است. این ترکیب هم به صورت دهانشویه برای ضدعفونی کردن محیط دهان و هم به صورت موضعی برای ضدعفونی سطوح مورد استفاده قرار می‌گیرد. کلرهگزیدین دارای طیف اثر گسترده‌ای بر روی انواع باکتری‌ها، ویروس‌ها به خصوص ویروس ایدز و هپاتیت می‌باشد.

پرکلرین

پرکلرین یا هیپوکلریت کلسیم یکی دیگر از انواع فراورده‌های غیرالکلی ضدعفونی کننده سطوح است. از واکنش بین کلر و کلسیم هیدروکسید تولید می‌شود و به صورت پودری سفید رنگ با درجه خلوص ۶۰ تا ۷۰ درصد به فروش می رسد. این ترکیب ضدقارچ و ضد باکتری بوده است و برای ضدعفونی محل‌های آلوده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بنزآلکونیوم کلراید؛ سورفاکتانت و ضدعفونی کننده قوی

بنزآلکونیوم کلراید یکی از پرکاربردترین فراورده‌های غیرالکلی است و یک سورفاکتانت قوی و یک ضدعفونی کننده موثر برای از بین بردن ویروس و باکتری است. سورفاکتانت به عنوان یکی از مواد اولیه در تهیه‌ی اغلب فراورده‌های غیرالکلی ضدعفونی کننده سطوح استفاده می‌شود. شاید از جمله دلایل استفاده از سورفاکتانت‌ها در تهیه مواد ضدعفونی کننده:

۱- اضافه کردن سورفاکتانت به محلول‌های ضدعفونی کننده باعث افزایش اثر پاک کنندگی فراورده‌های غیرالکلی ضدعفونی کننده سطوح می‌شود.

۲- سورفاکتانت‌ها به مرطوب شدن یکنواخت سطوح مورد نظر کمک می‌کنند.

اگر بنزآلکونیوم کلراید را با درصد مشخصی رقیق کنیم حدود ۹۵ درصد از میکروب‌های موجود در سطوح را از بین خواهد برد. ویژگی شاخص بنزالکونیوم کلراید این است که مانع رشد میکروارگانیسم‌ها می شود و قابلیت نفوذ به درون ساختار DNA و RNA باکتری یا ویروس را دارد. زمان اثر این ماده ضدعفونی کننده تقریبا بین ۸ تا ۱۰ دقیقه است و در این مدت بیش از نیمی از عوامل بیماری‌زا را از بین خواهد برد. این ترکیب بعد از استفاده  فاقد خاصیت سمی بوده و آسیبی به دستگاه تنفس وارد نمی‌کند و باعث مشکلات و حساسیت‌های پوستی نمی‌شود.

سرکه و جوش شیرین؛ فراورده‌ غیرالکلی ضدعفونی کننده سطوح از نوع خانگی

سرکه هم یکی از طبیعی‌ترین و بی‌ضررترین انواع فراورده‌های غیرالکلی می‌باشد. اما به دلیل خاصیت اسیدی بالایی که دارد برای ضدعفونی کردن تمام سطوح مورد استفاده نیست. میکروب‌ها و ویروس‌ها در محیط اسیدی سرکه مدت زمان زیادی زنده  باقی نمی‌مانند. جوش شیرین به تنهایی خاصیت ضدعفونی کننده قوی ندارد اما وقتی به سرکه اضافه شود یک ضدعفونی‌کننده طبیعی موثر برای سطوح خواهد بود.

روغن درخت چای؛ ضدعفونی‌کننده طبیعی

روغن درخت چای هم یکی از فراورده‌های غیرالکلی است. این روغن به طور طبیعی ضدباکتری، ضد ویروس و ضد قارچ است. با اضافه کردن چند قطره از این روغن درون آب می‌توان یک ضدعفونی‌کننده قوی برای سطوح تهیه کرد.

دستورالعمل‌های لازم در زمان استفاده از فراورده‌های غیرالکلی ضدعفونی کننده سطوح

• انواع فرآورده‌های غیرالکلی به سرعت تاثیر نمی‌گذارند و زمان اثر هر یک از آن‌ها متفاوت است.
• به غلظت فرآورده‌های غیرالکلی باید توجه شود چون هر یک از فراورده‌های الکلی ضدعفونی کننده سطوح در غلظت خاصی اثر مناسبی دارند.
• دو فرآورده غیر الکلی ضدعفونی کننده سطوح را نباید به طور همزمان با هم به کار برد.
• در زمان استفاده از فرآورده‌های غیرالکلی ضدعفونی کننده پرخطر مثل هیدروژن پراکسید حتما تهویه مناسب در محیط وجود داشته باشد.
• در هنگام رقیق سازی این فراورده‌های غیرالکلی ضدعفونی کننده سطوح دقت کنید که همیشه باید محلول غلیظ را به آب اضافه کرد و از اضافه کردن آب به محلول غلیظ پرهیز کنید.
• در هنگام کار با این فراورده‌های غیرالکلی از ماسک و دستکش استفاده کنید.

منابع:

https://www.hinman.org/environmental surface disinfectants

https://www.canr.msu.edu/covid-19 clleaning  vs  disinfecting