بیس فسفونات ها را در سه نسل طبقه بندی می کنند:
۱️- اتیدرونات، جزء بیس فسفونات های نسل اول قلمداد می شود که از بقیه ضعیف تر است و این عیب را دارد که می تواند باعث دمینرالیزه شدن استخوان هم بشود، به همین دلیل امروزه زیاد کاربرد ندارد.
۲️- آلندرونات و پامیدرونات نسل دومی هستند که ۱۰ تا ۱۰۰ مرتبه از نسل اولی ها قوی ترند.
۳️- ریسدرونات و زولدرونات که نسل سومی هستند، تا ۱۰ هزار بار از داروهای نسل اول قوی تر هستند.

داروهای نسل اول این خانواده باعث مرگ سلول های استئوکلاست (استخوان کاه) می شوند.
اما بقیه داروهای جدیدتر این خانواده، مانع اتصال استئوکلاست به استخوان می گردند، لذا جلوی تخریب استخوان توسط آنها گرفته می شود.
البته با توجه به اهمیت استئوکلاست ها برای بازسازی استخوان ها، مصرف طولانی مدت این داروها می تواند مضر باشد.

از بیس فسفونات ها برای درمان هیپرکلسمی ناشی از بدخیمی ها، بیماری پاژه (همراه با درد، بدشکلی و شکستگی استخوان، آرتریت و …) و پوکی استخوان استفاده می شود.

یکی از نکات مهم در مورد بیس فسفونات ها این است که داروهای این خانواده، از راه خوراکی کمتر از ۱۰ درصد جذب می شوند و مصرف همزمان غذا با آنها، جذب را بیشتر کاهش می دهد، به همین دلیل بهتر است با معده خالی مصرف شوند. هر چند که به دلیل تحریک مری و معده، انواع خوراکی باید با یک لیوان آب (قبل از صبحانه) میل شوند و بیمار تا نیم ساعت بعد از مصرف دراز نکشد.

⚠️ به غیر از تحریک گوارشی درونات های خوراکی (آلندرونات و ریسدرونات)، این داروها در دوزهای درمانی داروهای کم عارضه ای محسوب می شوند.
شکم درد ناشی از این داروها، با مصرف مسکن ها و همینطور داروهای مهار کننده پمپ پروتون (نظیر امپرازول) تسکین می یابد.

⚠️ نکروز استخوان فک، عارضه نادری است که ممکن است با دوزهای بالای زولدرونات که برای درمان هیپرکلسمی ناشی از سرطان تجویز می شود رخ دهد.
معمولا برای پیشگیری از این عارضه، حداقل تا ۱۰ روز بعد از تزریق این دارو، به بیمار مکمل های حاوی کلسیم و ویتامین د داده می شود.

⚠️ یکی از نگرانی هایی که در رابطه با مصرف دراز مدت بیس فسفونات ها وجود دارد، شکستگی استخوان ران (به دلیل مهار بازسازی استخوان توسط استئوکلاست ها) است.
هر چند این عارضه نادر می باشد، اما یکی از راه های جلوگیری از آن این است که در صورت امکان، بعد از هر ۵ سال استفاده مداوم از این داروها، یک دوره استراحت داده شود.

References:
Goodman & Gilman’s the pharmacological basis of therapeutics. 12th ed, (2011). pp: 1294-1296.
Basic & clinical pharmacology. 13th ed, (2015). pp: 754-755.
Rang and Dale’s pharmacology. 8th ed, (2015). pp: 444-445