ویتامین د۲ نسبت به د۳ ارزان تر است؛ اما نوع د۳ جذب بهتری دارد، نیمه عمر آن طولانی تر است و اثربخش تر می باشد و ضمنا در برابر عوامل محیطی پایداری بیشتری دارد.
در ایران نوع د۳ در دسترس است.

? فرآورده های ویتامین د معمولا جذب گوارشی خوبی دارند و از راه خوراکی مصرف می شوند. البته چون ویتامین د محلول در چربی است و نمک های صفراوی برای جذب آن ضروری هستند، جذب آن در بیماری های انسدادی کبد مختل می شود.
————————————

Vitamin D3

مصرف ویتامین د و مکمل های غذایی حاوی این ویتامین باعث بهبود جذب کلسیم از دستگاه گوارش می شود و برای جلوگیری از شکستگی های ناشی از پوکی استخوان مفید است.

کم کاری غده پاراتیروئید، منجر به کاهش کلسیم و کلسی تریول و افزایش فسفات خون می شود.
یکی از اولین اقدامات، درمان بیماران با ویتامین د۳، سه بار در هفته است.

سوء جذب خفیف ویتامین د معمولا به مقادیر بالای نوع خوراکی این ویتامین همراه با مکمل های کلسیم پاسخ می دهد.
سوء جذب شدید با استفاده از کلسی تریول درمان می شود.
————————————

Calcitriol

زمانی که درمان فوری هیپوکلسمی مد نظر باشد (ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت)، معمولا از کلسی تریول استفاده می شود. این دارو در اشکال خوراکی و تزریقی (وریدی) در دسترس قرار دارد.
کلسی تریول، یون فسفات خون را هم بالا می برد.

یکی دیگر از مزایای کلسی تریول نسبت به ویتامین د (علاوه بر سرعت اثر)، این است که عارضه هیپرکلسمی ناشی از این دارو، پس از قطع مصرف، سریع تر بهبودی پیدا می کند.

تزریق دوزهای بالای این دارو، برای درمان هیپوکلسمی در بیماران مبتلا به نارسائی کلیوی کاربرد دارد (این بیماران معمولا به نرمی و التهاب استخوان مبتلا می شوند). اندازه گیری منظم کلسیم و فسفات خون این بیماران ضرورت دارد.

یکی دیگر از موارد کاربرد درمانی دیگر کلسی تریول، درمان انواعی از هیپوفسفاتمی و راشیتیسم ناشی از آن است که معمولا به همراه فرآورده های حاوی فسفات انجام می شود.
————————————

Dihydrotachysterol

دی هیدروتاکیسترول یا DHT یکی از مشتقات ویتامین د۲ است که سرعت اثر بالا و مدت اثر کوتاهی دارد و به منظور حفظ کلسیم بدن در مواقع کم کاری غده پاراتیروئید مورد تجویز قرار می گیرد.
————————————

Calcipotriol

کلسی پوتریول یکی از مشتقات سنتزی کلسی تریول است که از آن ضعیف تر می باشد.
شکل موضعی این دارو به منظور درمان پسوریازیس مورد استفاده قرار می گیرد. قدرت کلسی پوتریول برای درمان پسوریازیس به مراتب از گلوکوکورتیکوئیدها بیشتر و عوارض جانبی آن کمتر است.

سایر مشتقات ویتامین د مانند:

Ergocalciferol ، Doxercalciferol و Paricalcitol در فهرست دارویی ایران نیستند.

References:
۱٫ Goodman & Gilman’s the pharmacological basis of therapeutics. 12th ed, (2011). pp: 1291-1294.
۲٫ Basic & clinical pharmacology. 13th ed, (2015). pp: 758-762.
۳٫ Rang and Dale’s pharmacology. 8th ed, (2015). p: 446.