چربی خون چیست

چربی خون اصطلاحی پزشکی برای سطوح غیرطبیعی بالای چربی‌ها (لیپیدها) در خون است. دو نوع عمده چربی موجود در خون تری گلیسیرید و کلسترول است. تری گلیسیریدها وقتی ساخته می‌شوند که بدن کالری اضافی مورد نیاز انرژی را ذخیره کند. آنها همچنین در رژیم غذایی شما، در غذاهایی مانند گوشت قرمز و لبنیات پر چربی وجود دارند. رژیم غذایی حاوی قند تصفیه شده، فروکتوز و الکل باعث افزایش تری گلیسیرید می‌شود. کلسترول به طور طبیعی در کبد تولید می‌شود زیرا هر سلول بدن از آن استفاده می‌کند. مانند تری گلیسیرید، کلسترول نیز در غذاهای چرب مانند تخم مرغ، گوشت قرمز و پنیر یافت می‌شود.

چربی خون بیشتر به عنوان کلسترول بالا شناخته می‌شود. اگرچه کلسترول بالا می‌تواند ارثی باشد، اما بیشتر اوقات نتیجه انتخاب سبک زندگی ناسالم است. کلسترول یک ماده چربی است که از طریق جریان خون شما بر روی پروتئین‌هایی به نام لیپوپروتئین ها حرکت می‌کند. وقتی مقدار کلسترول خون زیاد باشد، می‌تواند روی دیواره رگ‌ها جمع شده و پلاک ایجاد کند. با گذشت زمان، رسوبات پلاک بزرگ‌تر شده و شروع به گرفتگی عروق می‌کند که می‌تواند منجر به اختلالات قلب و عروق، حمله قلبی و سکته شود.

تشخیص چربی خون بالا

چربی خون علائمی ندارد، بنابراین تنها راه تشخیص آن انجام آزمایش خون به نام پانل چربی یا پروفایل لیپید توسط پزشک است. این آزمایش میزان کلسترول را تعیین می‌کند و سطوح زیر را نشان می‌دهد:

۱) کلسترول کل

۲) کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL)

۳) کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)

۴) تری گلیسیرید

ممکن است پزشک قبل از گرفتن خون از شما بخواهد ۸ تا ۱۲ ساعت غذا نخورید. این بدان معناست که در این مدت باید از خوردن و نوشیدن غیر از آب خودداری کنید. سطح بی خطر کلسترول بسته به سابقه سلامتی و نگرانی‌های بهداشتی در حال حاضر از فردی به فرد دیگر متفاوت است و بهتر است توسط پزشک تعیین شود.

آیا در معرض خطر چربی خون بالا هستید؟

دو نوع کلسترول وجود دارد  LDL و HDL. احتمالاً شنیده‌اید که به ترتیب کلسترول “بد” و (خوب) نامیده می‌شوند. کلسترول LDL (بد) در دیواره شریان تجمع یافته و آنها را سخت و باریک می کند. کلسترول HDL (خوب) کلسترول اضافی (بد) را پاک می‌کند و آن را از رگ ها دور و به کبد برمی‌گرداند. چربی خون به دلیل داشتن مقدار زیادی کلسترول LDL در خون و کلسترول HDL برای پاکسازی آن ایجاد می‌شود. انتخاب سبک زندگی ناسالم می‌تواند سطح کلسترول (بد) را افزایش داده و سطح کلسترول (خوب) را کاهش دهد. اگر اضافه وزن دارید، غذاهای چرب زیادی می‌خورید، سیگار می‌کشید یا ورزش کافی ندارید، در معرض خطر هستید.

گزینه‌های سبک زندگی که شما را در معرض خطر کلسترول بالا قرار می‌دهد عبارتند از:

۱) خوردن غذاهایی با چربی‌های اشباع

۲) خوردن پروتئین حیوانی، مانند گوشت و لبنیات

۳) ورزش ناکافی

۴) نخوردن چربی سالم

۵) چاقی

۶) دور کمر بزرگ

۷) سیگار کشیدن

۸) نوشیدن بیش از حد الکل

سطح غیر طبیعی کلسترول نیز در برخی از افراد با شرایط سلامتی خاص دیده می شود، از جمله:

۱) بیماری کلیوی

۲) دیابت

۳) سندرم تخمدان پلی کیستیک

۴) بارداری

۵) تیروئید کم کار

۶) شرایط ارثی

همچنین، سطح کلسترول شما ممکن است تحت تأثیر برخی داروها باشد:

۱) قرص‌های جلوگیری از بارداری

۲) قرص ادرار آور

۳) برخی از داروهای افسردگی

چربی خون ترکیبی خانوادگی

نوعی چربی خون وجود دارد که می‌توانید از والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ خود به ارث ببرید که به آن چربی خون ترکیبی خانوادگی میگویند. چربی خون ترکیبی خانوادگی باعث کلسترول بالا و تری گلیسیرید بالا می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری اغلب در نوجوانی خود دچار کلسترول بالا یا سطح تری گلیسیرید بالا می‌شوند و در ۲۰ یا ۳۰ سالگی تشخیص می‌دهند. این وضعیت خطر ابتلا به بیماری شریان کرونر زودرس و حمله قلبی را افزایش می‌دهد. برخلاف افراد با چربی خون معمولی، افراد مبتلا به چربی خون ترکیبی خانوادگی ممکن است پس از چند سال علائم بیماری قلبی عروقی را تجربه کنند، مانند:

۱) درد قفسه سینه (در سنین جوانی)

۲) حمله قلبی (در سنین جوانی)

۳) زخم انگشتان پا که به درستی بهبود نمی یابند

۴) علائم سکته مغز ، از جمله مشکل در تکلم، افتادگی در یک طرف صورت یا ضعف در اندام ها

درمان خانگی چربی خون

تغییر سبک زندگی کلید مدیریت درمان خانگی چربی خون است. حتی اگر چربی خون شما ارثی باشد (چربی خون ترکیبی خانوادگی)، تغییر سبک زندگی هنوز یک قسمت اساسی از درمان است. این تغییرات به تنهایی ممکن است برای کاهش خطر عوارضی مانند بیماری قلبی و سکته کافی باشد.

رژیم غذایی سالم برای قلب

ایجاد تغییر در رژیم غذایی می تواند سطح کلسترول (بد) شما را کاهش داده و سطح کلسترول (خوب) را افزایش دهد.

۱) چربی‌های سالم را انتخاب کنید. پروتئین‌هایی مانند مرغ، بوقلمون و ماهی را در صورت امکان انتخاب کنید. لبنیات کم چرب یا فاقد چربی مصرف کنید و از چربی های اشباع نشده مانند روغن زیتون و کانولا برای پخت و پز استفاده کنید.

۲) از مصرف چربی‌های ترانس پرهیز کنید. چربی‌های ترانس در غذاهای سرخ شدنی و غذاهای فرآوری شده مانند کوکی‌ها، کراکرها و سایر میان وعده‌ها وجود دارد. مواد تشکیل دهنده را روی برچسب محصولات بررسی کنید. از هر محصولی که “روغن نیمه هیدروژنه” را ذکر کند، صرف نظر کنید.

۳) بیشتر امگا ۳ بخورید. اسیدهای چرب امگا ۳ فواید قلبی زیادی دارند. می‌توانید آنها را در برخی از انواع ماهی‌ها از جمله ماهی آزاد و شاه ماهی پیدا کنید. همچنین می‌توان آنها را در برخی از آجیل‌ها و دانه‌ها مانند گردو و دانه‌های کتان یافت.

۴) مصرف فیبر خود را افزایش دهید. تمام فیبرها برای قلب مفید هستند، اما فیبرهای محلول که در جو دوسر، مغز، میوه‌ها، لوبیا و سبزیجات یافت می‌شوند، می‌توانند سطح کلسترول LDL شما را کاهش دهند.

۵) میوه‌ها و سبزیجات بیشتری بخورید.

کاهش وزن

اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، کاهش وزن می‌تواند به کاهش کلسترول کل بدن کمک کند. کاهش وزن با فهمیدن اینکه چه میزان کالری دریافت می‌کنید و چه مقدار می‌سوزانید شروع می‌شود. برای کاهش وزن، رژیم کم کالری را در نظر بگیرید و فعالیت بدنی خود را افزایش دهید تا کالری بیشتری از آنچه می‌خورید بسوزانید.

فعالیت بدنی

فعالیت بدنی برای سلامت کلی، کاهش وزن و سطح کلسترول مهم است. وقتی فعالیت بدنی کافی ندارید، سطح کلسترول HDL شما پایین می‌آید. این بدان معنی است که کلسترول “خوب” کافی برای حمل کلسترول “بد” از رگ‌ها وجود ندارد. شما فقط به ۴۰ دقیقه ورزش متوسط تا شدید سه یا چهار بار در هفته نیاز دارید تا میزان کلسترول کل بدن را کاهش دهید. هر یک از موارد زیر می‌تواند به شما کمک کند تا ورزش را به برنامه روزانه خود اضافه کنید:

۱) دوچرخه سواری را برای رفتن به محل کار امتحان کنید.

۲) پیاده‌روی سریع انجام دهید.

۳) به جای آسانسور از پله بروید.

۴) اگر از وسایل نقلیه عمومی استفاده می‌کنید، یک یا دو ایستگاه زودتر پیاده شوید.

ترک سیگار 

سیگار کشیدن میزان کلسترول “خوب” را از بدن شما کاهش می‌دهد و باعث افزایش تری گلیسیرید می‌شود. حتی اگر چربی خون شما تشخیص داده نشده باشد، سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد.

درمان چربی خون با داروهای گیاهی و مکمل‌ها

گون: گون گیاهی است که برای حمایت از سیستم ایمنی بدن در طب سنتی چین استفاده می‌شود. این گیاه خاصیت ضد باکتری و ضد التهابی دارد و از بدن در برابر فشارهای مختلف محافظت می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که گون ممکن است فوایدی برای قلب داشته باشد.

زالزالک: برخی مطالعات نشان داده‌اند که این گیاه درمانی، موثر برای انواع خفیف‌تر نارسایی قلبی است.

دانه کتان: بذر کتان از گیاه کتان می‌آید. دانه کتان و روغن بذر کتان حاوی مقادیر زیادی اسید آلفا-لینولنیک (ALA) هستند. این یک اسید چرب امگا ۳ است که ممکن است به شما در کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک کند.

سیر، سویا، گشنیز، جعفری و شوید از سبزیجات موثر در کاهش چربی و کلسترول است. به عنوان مثال نوشیدن دمنوش شوید و لیمو عمانی یک ساعت پس از غذا در کاهش سطح کلسترول و چربی خون موثر است.

مصرف روزانه یک قاشق چای خوری پودر یا نیمکوب شده سیاه دانه یا دانه تره هم می‌تواند در کاهش چربی خون نیز تأثیر داشته باشد.

مکمل‌ها

مکمل‌های روغن ماهی با اسیدهای چرب امگا ۳: اسیدهای چرب امگا ۳ نیز در ماهی و روغن ماهی یافت می‌شود. ماهی‌های سالمون، ماهی تن، ماهی قزل‌آلا، شاه ماهی، ساردین و سایر ماهی‌های چرب منابع ویژه و غنی امگا 3 هستند. مدت‌هاست که متخصصان معتقدند اسیدهای چرب امگا ۳ در ماهی به کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی کمک می‌کند. سایر مواد مغذی موجود در ماهی یا ترکیبی از آن مواد مغذی و اسیدهای چرب امگا ۳، ممکن است به محافظت از قلب شما کمک کنند. اگر به بیماری قلبی مبتلا هستید، ممکن است از مکمل‌های اسید چرب امگا ۳ یا سایر غذاهای غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ نیز بهره‌مند شوید. به عنوان مثال، گردو، روغن کانولا و دانه‌های سویا منابع خوبی هستند.

مکمل‌های استرول و استنول: استرول‌ها و استنول‌های گیاهی موادی هستند که در بسیاری از میوه‌ها، سبزیجات، آجیل‌ها، دانه‌ها، غلات و سایر گیاهان یافت می‌شوند. استرول‌ها و استنول‌های گیاهی می‌توانند به شما در کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک کنند. آنها از جذب کلسترول روده کوچک جلوگیری می‌کنند که می‌تواند سطح کلسترول LDL (بد) را در خون کاهش دهد.

سیر: سیر یک پیاز خوراکی است که می‌توان آن را به صورت خام یا پخته مصرف کرد. همچنین به صورت کپسول یا قرص به صورت مکمل در دسترس است. برخی از تحقیقات نشان می‌دهد که سیر ممکن است به کاهش فشار خون شما کمک کند، سطح کلسترول خون را کاهش دهد و روند تصلب شرایین را کند نماید.

داروهای چربی خون

اگر تغییر سبک زندگی برای درمان چربی خون کافی نیست، ممکن است پزشک دارو تجویز کند. داروهای معمول کاهش دهنده کلسترول و تری گلیسیرید عبارتند از:

استاتین‌ها، مانند:

۱) آتورواستاتین (لیپیتور)

۲) فلوواستاتین (Lescol XL)

۳) لوواستاتین (آلتوپروف)

۴) پیتاواستاتین (لیوالو)

۵) پراواستاتین (پراواچول)

۶) روزوواستاتین (کرستور)

۷) سیمواستاتین (Zocor)

مهارکننده‌های جذب کلسترول، مانند استیتیمیب (Zetia)

داروهای تزریقی مانند alirocumab (Praluent) یا evolocumab (Repatha)

فیبرات‌ها، مانند فنوفیبرات (فنوگلاید ، تریکور ، تریگلید) یا گمفیبروزیل (لوپید)

نیاسین (نیاکور)

مکمل‌های اسید چرب امگا ۳

سایر مکمل‌های کاهش دهنده کلسترول

راه‌های پیشگیری از چربی خون بالا

شما می‌توانید برای جلوگیری از کلسترول بالا یا کاهش خطر ابتلا به چربی خون، در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنید:

۱) چند روز در هفته ورزش کنید

۲) رژیم غذایی کم چربی اشباع و ترانس داشته باشید

۳) مقدار زیادی میوه، سبزیجات، لوبیا، آجیل، غلات سبوس دار و ماهی به طور منظم در رژیم غذایی خود بگنجانید.

۴) خوردن گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس را متوقف کنید.

۵) شیر بدون چربی یا کم چربی بنوشید.

سخن آخر

افراد مبتلا به چربی خون درمان نشده شانس بیشتری برای ابتلا به بیماری کرونر قلب نسبت به جمعیت عمومی دارند. بیماری قلبی، بیماری است که در آن پلاک‌ها در داخل عروق کرونر (قلب) جمع می‌شوند. تصلب شرایین هنگامی اتفاق می‌افتد که پلاک در دیواره رگ‌ها جمع می‌شود. با گذشت زمان، تجمع پلاک عروق را باریک می‌کند و می‌تواند آنها را به طور کامل مسدود و از جریان طبیعی خون جلوگیری کند. این می‌تواند منجر به حمله قلبی، سکته مغزی یا سایر مشکلات شود. ما در سامانه نسخه اول تلاش کردیم با معرفی بهترین مکمل‌ها و محصولات طبیعی موثر در درمان چربی خون، به ‏شما در یک انتخاب آگاهانه کمک کنیم.

منابع:

https://www.healthline.com/health/hyperlipidemia

https://www.healthline.com/health/heart-disease/natural-remedies-cholesterol#astragalus