یکی از مهم‌ترین چالش‌های امروز برای بشر چاقی است. چاقی و اضافه وزن افراد را در مقاطع و سنین مختلف زندگی مانند کودکی، نوجوانی، بزرگسالی و حتی پیری درگیر کرده است. اضافه وزن و چاقی نه تنها استایل و اندام فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه رابطه مستقیمی با بسیاری از بیماری‌ها دارد. عوارض چاقی می‌تواند شامل بیماری‌های متابولیک همچون دیابت، مقاومت به انسولین، اختلالات فاکتورهای لیپیدی و … باشد. علاوه بر این می‌تواند با تغییر توزیع چربی در بدن سبب کبد چرب، گرفتگی عروق قلبی و مغزی و در نتیجه افزایش ریسک سکته قلبی و مغزی شود. به طور کلی چاقی و اضافه وزن در همه سنین خط ابتلا به تمامی بیماری‌های قلبی، کبدی، کلیوی، گوارشی و حتی ناباروری را در مردان و زنان افزایش می‌دهد. یکی از راهکارهای کاهش وزن و درمان چاقی استفاده از مکمل‌های کاهش وزن است.

آنچه در این مطلب به آن پرداخته‌ایم:

• چاقی چیست؟
• برای کاهش وزن چه راه‌هایی وجود دارد؟
• چه افرادی از مکمل‌های کاهش وزن استفاده کنند؟
• انواع مکمل‌های کاهش وزن کدامند؟
• عوارض مکمل‌های کاهش وزن چیست؟
• معرفی مهم‌ترین مکمل‌های کاهش وزن

چاقی چیست؟

معیار صحیح و اصلی برای بررسی چاقی و اضافه وزن شاخص توده بدنی یا BMI است، که در واقع به صورت مجذور قد به وزن تعریف می‌گردد (M² /Kg).

بر این اساس شرایط بدنی افراد به صورت زیر تعریف می‌شود:

• BMI کمتر از۲۵ نرمال
• BMI بین ۲۶ تا ۳۰ اضافه وزن
• BMI بین ۳۰ تا ۳۵  چاقی کلاس ۱
• BMI بین ۳۵ تا ۴۰  چاقی کلاس ۲
• BMI بالا تر از ۴۰  چاقی کلاس ۳ یا چاقی بیمارگونه

برای کاهش وزن چه راه‌هایی وجود دارد؟

به علت شیوع بالای اضافه وزن و چاقی، راهکارهای فراوانی در دنیای امروز برای کنترل این وضعیت به کار گرفته می‌شود. نکته حائز اهمیت این است که برای کاهش وزن به هیچ وجه از روش‌های غیر اصولی استفاده نکنید. این روش‌ها در بسیاری از موارد منجر به کاهش وزن کاذب می‌شوند، به گونه ای که پس از مدت کوتاهی فرد به حال اولیه باز می‌گردد و مجددا چاق می‌شود. بسیاری از این روش‌ها پایه و اساس علمی ندارند و می‌توانند شما را دچار عوارض جبران‌ناپذیری مانند بیماری‌های کبدی، گوارشی، و حتی سرطان کنند.

• رژیم‌های غذایی لاغری: بهترین و اصولی‌ترین روش کاهش وزن دنبال کردن رژیم‌های غذایی لاغری صحیح و متناسب شرایط بدنی فرد است. در این رژیم‌ها، به علت توزیع مناسب کالری در روز، هم احساس گرسنگی کاهش پیدا می‌کند و هم کاهش وزن در کنار تامین نیازهای ضروری بدن اتفاق می‌افتد.
• مصرف داروها و مکمل‌های لاغری: از دیگر روش‌های کاهش وزن می‌توان به مصرف داروهای لاغری که امروزه طرفداران زیادی دارد، اشاره کرد. کاهش وزن با مصرف دارو یا مکمل اصول و شرایط خاصی دارد که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد؛ اما مهم‌ترین اصل مصرف داروها و مکمل‌های معتبر است. از این طریق می‌توان عوارض را به حداقل رساند.
• عمل جراحی: روش دیگر انجام عمل جراحی است. این روش فقط در افراد با BMI بالای ۴۰ و کسانی که دارای اضافه وزن مقاوم به درمان هستند توصیه می‌شود.
• درمان چاقی با گیاهان دارویی:  یکی از کم خطرترین راهکارهای کاهش وزن استفاده از گیاهان دارویی و فرآورده‌های طبیعی حاوی آنها نظیر فلفل قرمز، فلفل سیاه، دارچین، زنجبیل، جینسینگ، زیره و … است.

چه افرادی از مکمل‌های کاهش وزن استفاده کنند؟

همان طور که ذکر شد اولین خط درمانی برای چاقی ارائه رژیم‌های لاغری است. با این وجود برخی افراد نیاز دارند تا از مکمل‌ها و داروهای لاغری برای این منظور استفاده کنند:

1. افراد با BMI بالای ۳۰

2. افراد با BMI بالای ۲۵ و یک فاکتور خطر مانند بیماری‌های قلبی، دیابت یا چربی خون

در افرادی که دارای BMI بالای ۳۰ هستند یا BMI بالای ۲۵ و یک فاکتور خطر مانند بیماری‌های قلبی، دیابت یا چربی خون دارند، لازم است روند کاهش وزن با سرعت بیشتری صورت بگیرد. در این افراد هر چقدر کاهش وزن سریع‌تر و بیشتر باشد ریسک پیشرفت بیماری به سمت سکته قلبی و … کاهش می‌یابد. برای تسریع کاهش وزن در این افراد می‌توان در کنار رژیم غذایی صحیح از مکمل‌های کاهش وزن استفاده کرد.

3. افراد چاق مقاوم به درمان

دسته دیگر مصرف کننده مکمل‌های کاهش وزن، افراد چاق مقاوم به درمان هستند. این افراد با وجود رعایت رژیم غذایی کم کالری، لاغر نمی‌شوند و به اصطلاح به نقطه ثبات وزن رسیده‌اند. دلیل این امر می‌تواند موارد مختلفی مانند کاهش سوخت و ساز بدن به دلیل بی‌تحرکی مفرط، مصرف داروهای نامناسب برای لاغری و یا ورود و خروج مکرر به رژیم‌های لاغری غیر اصولی باشد. در این افراد می‌توان برای افزایش سوخت و ساز یا خارج کردن فرد از ثبات وزن از مکمل‌های کاهش وزن مناسب استفاده کرد.

4. افرادی که با وجود اضافه وزن توانایی مهار و کنترل اشتهای خود را ندارند

این اشخاص نیز می‌توانند از این مکمل‌ها استفاده کنند. آنها پس از طی کردن دوره مصرف مکمل‌های کاهش وزن و کنترل نسبی اشتها باید وارد فاز رژیم غذایی شوند.

انواع مکمل‌های کاهش وزن کدامند؟

داروها و مکمل‌های کاهش وزن به طور کلی در دو دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:

• مکمل‌های موثر بر سیستم مغز و اعصاب

مکمل‌های موثر بر سیستم عصبی با تاثیر بر فعال یا مهار شدن میانجی‌های عصبی که تنظیم کننده فرآیند اشتها هستند، عمل می‌کنند. در واقع مکمل‌های کاهش وزن مراکز سیری را تحریک و مراکز گرسنگی موجود در هیپوتالاموس مغر را بلاک می‌کنند. در نتیجه تمایل فرد به غذا خوردن کم می‌شود. از سوی دیگر برخی از این مکمل‌های فرایندهای مرتبط با سوخت چربی‌ها و یا سایر منابع انرژی‌را تحریک می‌کنند. مصرف این مکمل‌ها علاوه بر کاهش دریافت غذا و کاهش وزن، انرژی مورد نیاز فرد را تامین و از ایجاد احساس ضعف جلوگیری می‌کنند.

• مکمل‌های غیر موثر بر سیستم مغزی و عصبی

مکمل‌های غیر موثر بر سیستم عصبی بیشترین اثر خود را در فرایند گوارش به جا می‌گذارند. در واقع مهم‌ترین ترکیب این دسته فیبر است که دارای اثرات زیر است:

• کاهش جذب کربوهیدرات‌ها از طریق روده
• کاهش کلسترول و چربی خون
• افزایش دفع مدفوع
• ایجاد احساس پری معده و کاهش میل به غذا

مصرف این مکمل‌ها نسبت به مکمل‌های موثر بر سیستم عصبی اثرات خفیف‌تر و کمتری بر جا می‌گذارد. علاوه بر این عوارض ناشی از مصرف مکمل‌های غیر موثر بر سیستم عصبی نیز کمتر از دسته دیگر است.

عوارض مکمل‌های کاهش وزن چیست؟

به طور کلی عوارض ناشی از مصرف این مکمل‌ها به دوز مصرفی و مدت زمان مصرف مکمل بستگی دارد. از عوارض شایع مکمل‌های کاهش وزن موثر بر سیستم عصبی می‌توان به خشکی دهان، سردرد، اختلالات خواب، و در برخی موارد یبوست اشاره کرد. مصرف این دسته از مکمل‌های کاهش وزن درصورتی که در حد اعتدال باشد معمولا اثر چندانی بر خلق و خو و شرایط عصبی ندارد. عوارض ناشی از مصرف مکمل‌های کاهش وزن غیر موثر بر سیستم عصبی نادر است. با این حال برخی از این عوارض شامل اسهال، خواب‌آلودگی، افت قند خون و … است.

معرفی مهم‌ترین مکمل‌های کاهش وزن

1. عصاره گیاهی گارسینیا کامبوجیا

گارسینیا کامبوجیا، یک میوه کوچک و سبز، شبیه کدو تنبل است. پوست میوه حاوی اسید هیدروکسی سیتریک (HCA) است. این ماده مؤثر در عصاره گارسینیا کامبوجیا وجود دارد که به عنوان قرص رژیمی به عنوانیکی از  بهترین مکمل‌های کاهش وزن به بازار عرضه می‌شود. مطالعات مربوط به حیوانات نشان می‌دهد که این میوه می‌تواند آنزیم تولید کننده چربی در بدن را مهار کرده و سطح سروتونین را افزایش دهد و به طور بالقوه به کاهش میل به خوردن بیشتر، کمک می‌کند.

عوارض جانبی: هیچ گزارشی از عوارض جانبی جدی برای این نوع مکمل لاغری گزارش نشده است، اما برخی گزارش‌ها نشان دهنده مشکلات گوارشی خفیف هستند.

2. مکمل‌های کاهش وزن بر اساس هیدروکسیکات

هیدروکسیکات بیش از یک دهه است که شناخته شده و در حال حاضر یکی از محبوب ترین مکمل‌های کاهش وزن در جهان است. چندین نوع مختلف از این مکمل لاغری وجود دارد، اما متداول ترین آن “Hydroxycut” نامیده می‌شود. این ماده حاوی چندین ترکیب است که ادعا می‌شود در کاهش وزن مؤثر هستند؛ از جمله کافئین و چند عصاره گیاهی به لاغری شما و کاهش وزن کمک می کنند. نتایج یک مطالعه نشان داد که این مکمل باعث کاهش حدود ۵/۹ کیلوگرم وزن در مدت ۳ ماه می‌شود.

عوارض جانبی: اگر به کافئین حساس هستید، ممکن است مصرف مکمل‌های کاهش وزن حاوی هیدروکسیکات، باعث احساس اضطراب، لکه پوستی، لرزش، حالت تهوع، اسهال و آلرژی شما شود.

3. مکمل های کاهش وزن حاوی کافئین

کافئین رایج‌ترین ماده محرک در جهان است. برخی از بهترین مکمل های کاهش وزن حاوی این ترکیب هستند. کافئین به طور طبیعی در قهوه، چای سبز و شکلات تیره یافت می‌شود و به بسیاری از غذاهای فرآوری شده و نوشیدنی‌ها اضافه می‌گردد. کافئین یک تقویت کننده متابولیسم شناخته شده است و اغلب به مکمل‌های کاهش وزن تجاری اضافه می‌شود. مطالعات کوتاه مدت نشان داده‌اند که کافئین می‌تواند سوخت و ساز بدن را تا ۳ درصد تقویت کند و چربی سوزی را تا ۲۹ درصد افزایش دهد. همچنین برخی مطالعات وجود دارد که نشان می‌دهد کافئین می‌تواند باعث کاهش وزن متوسط ​​در انسان شود.

عوارض جانبی: در برخی افراد، مقادیر زیاد کافئین می‌تواند باعث اضطراب، بی خوابی، لرزش، تحریک‌پذیری، حالت تهوع، اسهال و سایر علائم شود. کافئین همچنین می‌تواند کیفیت خواب را کاهش دهد. به نظر می‌رسد در واقع نیازی به مصرف مکمل‌های کاهش وزن حاوی کافئین نباشد، زیرا بهترین منابع این ماده، قهوه با کیفیت و چای سبز هستند که دارای آنتی اکسیدان‌ها و سایر مزایای سلامتی نیز هستند.

4. مکمل‌های کاهش وزن حاوی اورلیستات (Alli)

اورلیستات (Orlistat) یک ترکیب دارویی است که بدون نسخه در بازار با نام Alli فروخته می‌شود و تحت نسخه Xenical نیز تجویز می‌شود. این دارو یکی از مکمل‌های کاهش وزن موجود است که با تجویز پزشک بهتر است مصرف شود.

این قرص کاهش وزن با مهار تجزیه چربی در روده، باعث می‌شود کالری کمتری از چربی‌ها دریافت کنید. Orlistat می‌تواند حدود ۷/۲ کیلوگرم وزن را کاهش دهد. نشان داده شده است که Orlistat فشار خون را اندکی کاهش می‌دهد و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را نیز تا ۳۷ درصد کاهش می‌دهد (این بررسی‌ها حاصل از تحقیقات بالینی است).

عوارض جانبی: این دارو عوارض جانبی گوارشی زیادی دارد؛ از جمله مدفوع شل و روغنی، نفخ شکم، حرکات مکرر روده که کنترل آن دشوار است و موارد دیگر. همچنین ممکن است موجب کمبود ویتامین‌های محلول در چربی مانند ویتامین های A ، D ، E و K شود. به منظور به حداقل رساندن عوارض جانبی این مکمل لاغری، معمولاً توصیه می‌شود رژیم غذایی کم چربی هنگام مصرف اورلیستات را رعایت کنید.

5. مکمل‌های کاهش وزن حاوی عصاره دانه قهوه سبز

دانه‌های قهوه سبز به طور کلی، دانه‌های قهوه معمولی هستند که هنوز بو داده نشده‌اند. منشأ این دانه‌ها همان قهوه سبز است. البته برخی منابع از آن با نام قهوه خام هم یاد می‌کنند. دانه‌های قهوه خام، حاوی دو ماده کافئین و اسید کلروژنیک هستند که به نظر می‌سد به کاهش وزن، کمک می‌کنند. کافئین می‌تواند چربی‌سوزی را افزایش دهد و اسید کلروژنیک تجزیه کربوهیدرات‌ها در روده را کند می‌کند. عصاره دانه قهوه سبز همچنین در برخی موارد می‌تواند به کاهش قند خون و کاهش فشار خون کمک کند و از نظر آنتی اکسیدان‌ها نیز یک منبع بسیار غنی محسوب می‌شود.

عوارض جانبی: مصرف مکمل‌های کاهش وزن حاوی عصاره دانه قهوه خام می‌تواند همان عوارض جانبی کافئین را ایجاد کند. اسید کلروژنیک موجود در آن نیز ممکن است باعث اسهال شود و برخی از افراد ممکن است به دانه‌های قهوه سبز حساسیت داشته باشند.

6. مکمل‌های کاهش وزن حاوی گلوکومانان

گلوكومنان (Glucomannan) نوعی فیبر است كه در ریشه گیاه  Elephant Foot Yam وجود دارد كه به آن konjac نیز گفته می‌شود. این گیاه، مانند سیب زمینی است و غده نشاسته‌ای خوراکی محسوب و در مناطق گرمسیری بیشتر یافت می‌شود. گلوكومنان آب را جذب می‌كند و حالت ژل به خود می‌گیرد. این ترکیب می‌تواند در معده شما باقی بماند و احساس سیر بودن را در شما تقویت کند. در نتیجه، شما در خوردن، کالری کمتری دریافت خواهید کرد. سه مطالعه تحقیقاتی روی انسان‌ها نشان داد که گلوکومنان (مکمل‌های کاهش وزن)، همراه با یک رژیم غذایی سالم، به افراد کمک می‌کند تا در مدت ۵ هفته، حدود ۴ تا ۵ کیلوگرم وزن خود را از دست بدهند. گلوکومانان حاوی مقادیر زیادی فیبر است که می‌تواند باکتری‌های مفید در روده را تغذیه کند. همچنین قند خون، کلسترول خون و تری گلیسیریدها را کاهش داده و در برابر یبوست بسیار مؤثر باشد.

عوارض جانبی: مصرف این مکمل گیاهی ممکن است باعث نفخ و مدفوع نرم شود و در صورت مصرف، همزمان با برخی از داروهای خوراکی، تداخل ایجاد می‌کند. مصرف گلوکومنان حدود نیم ساعت قبل از غذا، همراه با یک لیوان آب، مهم است. قبل از استفاده از این نوع مکمل باید با پزشک خود مشورت کنید تا از عوارض یا آلرژی‌های احتمالی اطلاع پیدا کنید.

7. مکمل‌های کاهش وزن حاوی عصاره چای سبز

عصاره چای سبز یک ماده محبوب در بسیاری از مکمل‌های کاهش وزن است. مطالعات بی‌شماری نشان داده است که آنتی اکسیدان اصلی موجود در عصاره چای سبز، به چربی سوزی بدن کمک می‌کنند. اعتقاد بر این است که عصاره چای سبز باعث افزایش فعالیت نور اپی نفرین می‌شود؛ این یک هورمون است که در بدن شما منجر به سوزاندن چربی می‌شود. همچنین بسیاری از مطالعات انسانی نشان داده‌اند که عصاره چای سبز می‌تواند چربی سوزی را افزایش داده و باعث از بین رفتن چربی بخصوص در ناحیه شکم شود.

عوارض جانبی: عصاره چای سبز عموماً مطبوع و قابل تحمل است. این ماده حاوی مقداری کافئین است و ممکن است در افرادی که به کافئین حساس هستند علائمی را ایجاد کند. علاوه بر این، تمام مزایای سلامتی نوشیدن چای سبز باید در عصاره چای سبز نیز وجود داشته باشد.

8. مکمل‌های کاهش وزن حاوی اسید لینولئیک (CLA)

“اسید لینولئیک” یا CLA سال ها است که یک مکمل کاهش چربی (مکمل‌های کاهش وزن) است. یکی از چربی‌های ترانس “سالم” است و به طور طبیعی در برخی فرآورده‌های حیوانی چرب مانند پنیر و کره یافت می‌شود. CLA می‌تواند اشتها را کاهش دهد، متابولیسم را تقویت کرده و تجزیه چربی بدن را تحریک کند. در یک بررسی بزرگ از ۱۸ مطالعه تحقیقاتی مختلف، CLA باعث کاهش وزن در حدود ۱/۰ کیلوگرم در هر ماه می‌شود.

عوارض جانبی: CLA می‌تواند عوارض جانبی گوارشی مختلفی را ایجاد کند و ممکن است در طولانی مدت، اثرات مضر داشته باشد. به طور بالقوه باعث عارضه‌های کبد چرب، مقاومت به انسولین و افزایش التهاب خواهد شد.

سخن پایانی

به یاد داشته باشید مصرف مکمل‌های کاهنده وزن به تنهایی نمی‌توانند چندان موثر باشند. علاوه بر این برای پایدار کردن اثرات این مکمل‌ها لازم است از یک رژیم غذایی صحیح و متناسب با شرایط بدنی خود پیروی کنید. ما در سامانه اطلاع رسانی “نسخه اول” ضمن افزایش آگاهی شما نسبت به عارضه چاقی و معرفی محصولات کاهنده وزن و چربی سوز، با مقایسه فراورده‌های موجود در بازار، به شما برای انتخاب آگاهانه مناسب‌ترین گزینه برای درمان چاقی کمک می‌کنیم.

منبع:

https://www.healthline.com/nutrition/12-weight-loss-pills-reviewed