امروزه، مکمل کلیه به دو منظور تقویت کلیه‌ها، پاکسازی کلیه و درمان بیماری های‌کلیوی، مصرف می‌شود. کلیه‌ها نقش بسیار مهمی در حفظ تعادل مایعات و املاح در بدن به عهده دارند. این عمل با فیلتراسیون مداوم خون و دفع مواد زائد آن از طریق مجاری ادراری صورت می‌گیرد. کلیه‌ها همچنین در تولید هورمون و تنظیم عملکرد مغز استخوان در تولید سلول‌های خونی نیز نقش دارند. علاوه بر این تنظیم و تعادل ویتامین D و متعاقب آن کلسیم و فسفر نیز از وظایف مهم کلیه‌ها بشمار می‌رود. بنابراین این ارگان در محافظت از استخوان‌ها و ساختار ماتریکس استخوانی نیز نقش دارد. مصرف مکمل کلیه علاوه بر بیماری‌های کلیوی برای تقویت سایر نقش‌های کلیه نیز، موثر است. در ادامه به بررسی مکمل‌های کلیه و مجاری ادراری، برای کمک به پیشگیری و درمان بیماری‌های کلیوی می‌پردازیم.
مکمل کلیه برای تقویت کلیه‌ها
مکمل کلیه برای کمک به درمان سنگ کلیه
تظاهرات و شدت بیماری کلیوی در انتخاب نوع مکمل کلیه مناسب برای کمک به درمان، اهمیت دارد. رایج‌ترین بیماری کلیوی، سنگ کلیه و مجاری ادراری است که خود شامل انواع متعددی است. سنگ کلیه یا نفرولیتیازیس، در دهه چهارم و پنجم زندگی به صورت عود کننده بروز می‌کند. در افرادی که سابقه خانوادگی سنگ کلیه دارند و در مبتلایان به دیابت و چاقی، خطر شیوع سنگ کلیه بالاتر است. تغذیه درمانی و مصرف مکمل کلیه نقش مهمی در پیشگیری و جلوگیری از عود سنگ کلیه دارد. در بخش زیر مهم‌ترین مکمل‌های کلیه برای پیشگیری و درمان سنگ کلیه را بررسی می‌کنیم.
پتاسیم
دریافت پتاسیم با تشکیل سنگ‌های کلیوی رابطه معکوس دارد. مکمل کلیه حاوی پتاسیم تنها در موارد تشخیص سنگ کلیه کلسیمی یا اگزالاتی کاربرد دارد. بنابراین لازم است، قبل از شروع مکمل درمانی با پتاسیم، ساختار سنگ کلیه شناسایی گردد. مصرف روزانه مکمل پتاسیم میزان دفع ادراری کلسیم و به تبع آن خطر سنگ‌های کلیوی کلسیمی را در افراد با سابقه، تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
منیزیم
یکی از رایج‌ترین موارد سنگ کلیه، سنگ‌های اگزالاتی ناشی از هیپراگزالوری است. کاهش محتوای اگزالات ادراری در این بیماران اهمیت فراوانی دارد. مکمل کلیه حاوی منیزیم، یکی از مکمل‌های کمک درمانی در بیماران مبتلا به سنگ کلیه اگزالاتی است. منیزیم قادر است به اگزالات متصل شود و از ورود آن به مجاری ادراری جلوگیری کند. این عمل منجر به کاهش هیپراگزالوری و خطر بروز سنگ کلیه می‌گردد.
سیترات و مالات
یکی از دلایل مهم بروز سنگ کلیه، تغییر PH نرمال ادرار و اسیدی شدن آن است. مصرف سیترات در قالب مواد غذایی یا مکمل‌های کلیوی، منجر به کاهش خطر بروز سنگ‌های کلسیمی و اگزالاتی در کلیه می‌شود. مکمل کلیه حاوی سیترات و مالات با افزایش بار قلیایی ادرار، مانع از بروز سنگ‌های اسید اوریکی در ادرار می‌شوند. بسیاری از مکمل‌های کلیوی حاوی ترکیبی از پتاسیم، بی‌کربنات یا سیترات هستند. این مکمل‌ها PH ادرار را افزایش می‌دهند و تشکیل سنگ کلیه را مهار می‌کنند.
ویتامین B6
بر خلاف بسیاری از مکمل‌های ویتامینی به ویژه ویتامین C که خطر سنگ کلیه را افزایش می‌دهند، مکمل ویتامین ب6 در مهار آن نقش دارد. این ویتامین برای مسیر متابولیسم اگزالات در بدن ضروری است. بنابراین کمبود ویتامین B6 منجر به افزایش خطر دفع اگزالات و سنگ کلیه می‌گردد. در بیماران مبتلا به این نوع سنگ کلیه، مصرف مکمل ویتامین B6 در کنار سایر مکمل‌های کلیه توصیه می‌گردد.
ویتامین ب6 از بهترین مکمل‌های کلیه و مجاری ادراری
بیشتر بدانید: سنگ کلیه چیست؟ علل، علائم و نحوه تشخیص، پیشگیری و درمان سنگ کلیه با مواد طبیعی
مکمل کلیه در نارسایی‌های کلیوی
نارسایی‌های کلیوی ممکن است، به صورت حاد یا مزمن بروز کنند. به طور کلی نارسایی کلیه عبارت است از؛ تخریب سلول های کلیوی و اختلال در عملکرد فیلتراسیون آنها. بیماری کلیوی حاد معمولا ناشی از عفونت و یا مسمومیت‌های کلیوی است. در این موارد میزان ادرار به سرعت کاهش می‌یابد. نکته مهم درباره بیماری‌های حاد کلیوی این است که در اکثر موارد با درمان عفونت یا مسمویت بهبود می‌یابند. در این بیماران تلاش برای درمان سریع عامل بیماری جهت جلوگیری از آسبب دائمی به کلیه‌ها ضروری است.
شکل دیگر نارسایی کلیوی تحت عنوان بیماری مزمن کلیوی (CKD) شناخته می‌شود. در این موارد عملکرد کلیوی به صورت تدریجی، آهسته و مداوم کاهش می‌یابد. آسیب وارد شده به کلیه در بیماری مزمن کلیوی، معمولا دائمی و برگشت‌ناپذیر است. بنابراین امکان منتهی شده بیماری به مرحله دیالیز و پیوند کلیوی نیز وجود دارد. مهم‌ترین توصیه‌های تغذیه‌ای در این بیماران، محدود کردن مصرف مایعات و پروتئین جهت کاهش بار کلیوی و عوارض ناشی از آن است.
مکمل کلیه در نارسایی‌های کلیوی
مکمل کلیه در بیماران پیش دیالیزی و دیالیزی
بیماران دیالیزی ممکن است، در مراکز دیالیز، به صورت سرپایی یا بستری تحت درمان قرار گیرند. مایع دیالیز در واقع وظیفه سم‌زدایی خون و دفع مواد زائد را در شرایط ناتوانی کلیه‌ها به عهده دارند. دیالیز معمولا یک درمان دائمی نیست و برای آماده‌سازی بیمار تا زمان پیوند کلیه کاربرد دارد. مکمل‌های کلیوی که در این بیماران توصیه و تجویز می‌گردند شامل موارد زیر هستند:
ترکیبات متصل شونده به فسفر
مکمل‌های کربنات کلسیم، استات کلسیم و کربنات منیزیم، جهت کاهش محتوای فسفر در بیماران دیالیزی کاربرد دارند. کاهش جذب فسفر در این بیماران به منظور جلوگیری از تحمیل بار اضافی به کلیه‌ها اهمیت فراوانی دارد. معمولا سعی می‌شود، میزان فسفر رژیم غذایی در بیماران دیالیزی در مقادیر کمتر از ۱۲۰۰ میلی‌گرم تنظیم شود. اما در صورت افزایش محتوای فسفر رژیم غذایی، مصرف مکمل کلیه حاوی کربنات کلسیم یا منیزیم، همراه با وعده‌های غذایی، جهت جلوگیری از جذب فسفر توصیه می‌شود.
ویتامین‌ها
به دلیل دفع و اختلال در بازجذب ویتامین‌های محلول در آب در بیماران دیالیزی، مصرف مکمل این ویتامین‌ها توصیه می‌شود. دوز توصیه شده برای مصرف مکمل‌های ویتامین برای کلیه عبارت است از:
- تیامین: ۱٫۵ میلی‌گرم در روز
- ریبوفلاوین: ۱٫۷ میلی‌گرم در روز
- نیاسین: ۲۰ میلی‌گرم در روز
- پریدوکسین: ۱۰ میلی‌گرم در روز
- اسید فولیک: ۱ میلی‌گرم در روز
- کوبالامین: ۶ میکروگرم در روز
- بیوتین: ۰٫۳ میلی‌گرم در روز
- ویتامین ث: ۶۰ میلی‌گرم در روز
مکمل یاری با ویتامین‌های محلول در چربی به استثناء ویتامین E توصیه نمی‌شود.
آهن و اریتروپوئتین
هورمون اریتروپوئیتین، در شرایط نرمال از کلیه‌ها ترشح می‌شود و در خون‌سازی نقش دارد. در صورت بروز نارسایی کلیوی مزمن در مرحله پیش دیالیز یا دیالیز یکی از مکمل‌های کلیه، هورمون اریتروپوئیتین است. این هورومون معمولا، به صورت تزریق وریدی یا عضلانی، تجویز می‌گردد. تزریق این هورمون مغز استخوان را برای ساخت سلول‌های خونی از جمله گلوبول‌های قرمز تحریک می‌کند. بنابراین نیاز به آهن نیز افزایش می‌یابد. مکمل آهن بسته به دوز تزریقی این هورمون در افراد دیالیزی، توصیه می‌گردد.
ویتامین D
شکل فعال ویتامین D در کلیه‌ها ساخته می‌شود. در نارسایی کلیوی مزمن، کلیه این توانایی را از دست می‌دهد. بنابراین شکل فعال ویتامین D در قالب مکمل‌های خوراکی، مانند؛ کلسی تریول و دوکسی کلسیفرول توصیه می‌گردد. در موارد هیپر پاراتیروئیدیسم نیز ممکن است شکل تزریقی مکمل ویتامین D به صورت کلسی جکس تجویز گردد.
بیس فسفونات‌ها
این مکمل‌های دارویی معمولا توسط پزشک، برای جلوگیری از تحلیل توده استخوانی در بیماران دیالیزی تجویز می‌شوند. رایج‌ترین آن های‌ایبندرونات است که به فرم خوراکی تجویز می‌گردد. مصرف این مکمل با مهار سلول‌های استخوانی تحت عنوان استئوکلاست‌ها، از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. در موارد شدید تحلیل استخوان در بیماران دیالیزی، پامیندرونات به صورت تزریقی تجویز می‌شود. این دارو از نظر ماهیت عملکرد مشابه ایبندرونات و سایر بیس فسفونات‌ها، اما با کارایی بالاتر است.
مکمل‌های غذایی کلیه و مجاری ادراری
بیشتر بخوانید: 4 راه پاکسازی کلیه‌ها و انواع مکمل‌های غذایی کلیه و مجاری ادراری
سخن پایانی
استفاده از مکمل‌های غذایی یکی از راهکارهای مناسب برای حفظ سلامت کلیه‌ها و کمک به عملکرد این عضو مهم است. ما در سامانه آنلاین نسخه اول با مقایسه انواع مکمل‌های غذایی موجود در بازار، به شما برای انتخاب محصول مناسب کمک می‌کنیم.
