روش‌های درمان زخم و التهاب پوست با داروهای گیاهی

انواع زخم مانند زخم ناشی از بریدگی، خراشیدگی، سوختگی و التهاب، نوعی آسیب فیزیکی به پوست است و بخش بزرگی از بیماری‌های پوستی را تشکیل می‌دهد. برای درمان این مشکل توجه به عمق و رنگ زخم، وجود خونمردگی و کبودی مهم است. همچنین اینکه آیا زخم دچار عفونت است و با علائمی نظیر درد، سوزش، التهاب و قرمزی همراه می‌باشد یا خیر؟ از دیگر نکاتی است که باید به آن توجه شود. بســیاری از داروهای شیمیایی موجود برای بهبود این عارضه با مشکلاتی مانند آلرژی و مقاومت دارویی همراه هستند، لذا استفاده از داروهای گیاهی جایگاه ویژه‌ای یافته است. از این رو در این مقاله ما ابتدا دلایل و علائم التهاب پوست را شرح می‌دهیم و سپس گیاهان دارویی و فرآورده‌های طبیعی به دست آمده از آنها که برای درمان زخم و التهاب پوست مفید هستند را معرفی می‌کنیم.

زخم و التهاب پوست

علائم التهاب پوست چیست؟

برخی از علائم التهاب پوست عبارتند از:

1. قرمزی پوست
2. تاول یا جوش
3. خونریزی از مناطق ترک خورده پوست
4. ضخیم شدن پوست در ناحیه آسیب دیده
5. خارش، سوختگی یا گزش

چه عواملی باعث التهاب پوست می‌شود؟

زمانی که سیستم ایمنی بدن به یک محرک واکنشی نشان دهد، باعث ایجاد التهاب پوست می شود و بسیاری از سلول های بدن درگیر این التهاب می‌شوند. زمانی که سلول ها دچار التهاب می‌شوند موادی را از خود آزاد می کنند که باعث می‌گردد رگ‌های خونی گشادتر شوند تا پاسخ سریع‌تر و راحت‌تر به سیستم ایمنی بدن برسد که در نتیجه باعث بسیاری از علائم مرتبط با التهاب از جمله قرمزی، گرما و تورم می شود.

برخی از دلایل احتمالی التهاب پوست عبارتند از:

1. اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن: بعضی اوقات ممکن است سیستم ایمنی بدن شما به درستی کار نکند و بتواند پاسخ ایمنی را به بافت‌های سالم و طبیعی مانند بیماری پسوریازیس (Psoriasis) هدایت کند. علاوه بر این، افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است هنگام خوردن غذاهای حاوی گلوتن، دچار یک بیماری پوستی به نام درماتیت هرپتیفورمیس (Dermatitis herpetiformis) شوند.
2. واکنش آلرژیک: می‌توانید از طریق داروها یا خوردن برخی غذاها آلرژی پیدا کنید. علاوه بر این، در صورت تماس مستقیم با یک ماده تحریک کننده یا آلرژیک مانند پیچک سمی، عطرهای خاص، برخی از محصولات آرایشی و … درماتیت تماسی می‌تواند رخ دهد.
3. عفونت باکتریایی، ویروسی یا قارچی: مشاهده شده است، برخی از عفونت‌ها می‌توانند باعث بروز التهاب شوند.
4. حساسیت به نور: این یک واکنش ایمنی در برابر نور خورشید است. برخی از شرایط پزشکی، مانند لوپوس اریتماتوی (Lupus erythematosus) سیستمیک، می‌توانند پوست را نسبت به نور خورشید حساس کنند.
5. حرارت: واکنش پوست به گرما ممکن است سبب عرق سوز شدن و در نهایت زخم و التهاب پوست شود.

درمان زخم

روش‌های درمان زخم و التهاب پوست چیست؟

روش‌های متعدد و مختلفی برای درمان زخم‌ها و التهابات پوست وجود دارد و انتخاب روش و نوع درمان به علت آن بستگی دارد. به منظور تشخیص علت زخم و التهاب پوست، پزشک ابتدا معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و سابقه پزشکی فرد بیمار  را بررسی می‌کند. انجام آزمایشات تست حساسیت، آزمایش خون و نمونه‌برداری از پوست از دیگر روش‌های تشخیص این عارضه است. درمان زخم و التهاب پوست با داروهای شیمیایی و گیاهی انجام می‌شود و بعضی راهکارهای خانگی نیز برای بهبود سریع‌تر زخم‌های سطحی و التهابات جزئی پوست وجود دارد. همچنین برای درمان زخم و التهاب پوست بسته به علت ایجاد آن، داروهای موضعی یا خوراکی تجویز می‌شود.

درمان موضعی:

درمان‌های موضعی مستقیماً روی پوست اعمال می‌شود و شامل موارد زیر است:

• کرم های کورتیکواستروئید (Corticosteroid)، که به کاهش التهاب کمک کند.
• تعدیل کننده سیستم ایمنی، مانند مهار کننده های کلسینورین (Calcineurin)، که به منظور کاهش التهاب پوست، مستقیماً بر روی سیستم ایمنی بدن کار می‌کنند.
• کرم‌های ضد باکتری یا ضد قارچ که برای برخی التهابات پوستی ناشی از عفونت‌ها استفاده می‌شوند.
• کرم‌های بدون نسخه مانند لوسیون هیدروکورتیزون (Hydrocortisone) یا کالامین (Calamine) که برای رفع علائمی مانند خارش به کار می‌روند.

درمان خوراکی:

داروهای خوراکی برای کنترل التهاب از طریق دهان مصرف می‌شوند و شامل موارد زیر می‌شوند:

• آنتی هیستامین‌ها برای درمان آلرژی استفاده می‌شوند.
• داپسون (Dapsone) می‌تواند به تسکین قرمزی و خارش مرتبط با کهیر یا درماتیت هرپتیفرمیس کمک کند.
• آنتی بیوتیک خوراکی یا ضد قارچ برای التهاب پوست ناشی از عفونت باکتریایی یا قارچی تجویز می‌شود.

درمان زخم و التهاب پوست با گیاهان دارویی

بســیاری از داروهای شیمیایی موجود برای مدیریت و ترمیم زخم‌ها و التهابات پوستی، با مشکلاتی مانند آلرژی و مقاومت دارویی برای افراد همراه هستند. از این رو استفاده از داروهای گیاهی به دلیل اثرات جانبی کمتر، داشتن اثرات مفیدتر روی ترمیم زخم و تنوع بیشتر برای درمان انواع زخم و اسکار پوستی، محبوبیت بیشتری دارند. مهم‌ترین گیاهان دارویی مفید برای درمان زخم و التهابات پوستی به شرح زیر است:

درمان زخم و التهاب پوست با گیاهان دارویی

گل همیشه بهار

گل همیشه بهار (کالاندولا) متعلق به گیاهان خانواده کاسنی است. از این گل به شکل گسترده برای درمان سریع‌تر انواع زخم‌ها، رفع خارش و سوزش، کاهش ورم و التهاب، ضدعفونی کردن محل زخم و درمان سوختگی استفاده می‌شود. مواد موجود در گل همیشه بهار باعث ترمیم سریع‌تر سلول‌های آسیب دیده پوست می‌شوند، تولید کلاژن را تقویت می‌کنند و آبرسانی به پوست را افزایش می‌دهند. کمک به درمان اگزما، میخچه، زگیل، درمان عرق سوز، سوختگی ناشی از ادرار در پای ‏‏نوزادان، کمک به معالجه گزیدگی حشرات، درمان زخم نوک پستان در دوران ‏‏شیردهی، زخم‌های واریسی و سرمازدگی پوست از دیگر خواص گل همیشه بهار ‏‏است.

مورد

التیام زخم‌ها، درمان آکنه، درمان پسوریازیس، بهبود سوختگی با آتش و رفع التهابات پوستی از مهم‌ترین خواص گیاه مورد است. این گیاه دارای خاصیت تسکین دهنده است و از قدیم برگ آن را به عنوان ماده ضد عفونی کننده و میوه آن را برای التیام زخم‌ها و خونریزی‌ها استفاده می‌کردند. ترکیبات آلی و آنتی‌اکسیدان‌های قوی موجود در  این گیاه می‌توانند به سلول‌ها کمک کنند تا سریع‌تر بهبود یابند. همچنین کمک به رشد و تقویت موها از دیگر خواص گیاه مورد است. بلفارول موجود گیاه مورد به حدی است که حتی ریزش ابرو و مژه را نیز متوقف می‌کند و استفاده از آن بعد از مدت کوتاهی باعث پرشدن ابرو و مژه می‌شود.

اسطوخودوس

گیاه اسطوخودوس یکی دیگر از گیاهان مفید برای رفع التهاب پوست است. ترکیبات این گیاه تاثیر زیادی در احیای سلول‌های پوست دارند، خاصیت ضدعفونی کنندگی دارد و از روغن آن در ساخت پمادهای ترمیم زخم استفاده می‌شود. درمان انواع زخم‌های سطحی، کبودی، بریدگی‌ها و سوختگی‌های جزئی، کاهش چین و چروک پوست، درمان عفونت‌های قارچی اطراف ناخن، درمان قارچ ‏انگشتان پا‎ ‎و تسکین التهاب‌های پوستی از مهم‌ترین خواص اسطوخودوس برای پوست است. ‏اسطوخودوس از دسته گیاهانی است که تقریبا برای همه افراد بی‌ضرر است و استفاده از آن در صورتی که حد ‏اعتدال رعایت شود، عوارضی به همراه نخواهد داشت.

نعناع

یکی از مهم‌ترین خواص گیاه دارویی نعناع افزایش طراوت، شادابی و شفافیت ‏پوست است و در بهبود زخم‌های سطحی و از بین جای جوش و آکنه نیز تاثیر زیادی دارد. برگ‌های نعناع حاوی ‏مقدار زیادی اسید سالیسیلیک و دیگر مواد آنتی اکسیدان است. این ترکیبات به پیشگیری ‏از فعالیت رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند و در نتیجه باعث بهبود سریع‌تر محل زخم‌های قدیمی، روشن‌تر شدن و ‏جوان شدن پوست می‌شوند. قدرت لایه‌برداری بالا و پاکسازی عمیق پوست، ایجاد حس خنکی و کاهش ‏التهاب و قرمزی پوست، نعناع را به یکی از مفیدترین گیاهان دارویی برای ترمیم زخم‌ها و رفع التهابات پوستی ‏تبدیل کرده است. ضمن اینکه از خاصیت ضدعفونی کنندگی نیز برخوردار است.

آلوئه ورا

گیاه آلوئه ورا سرشار از مواد معدنی، آنزيم، ویتامین‌های گروه ب، ویتامین آ،‌ ویتامین ای، اسید فولیک و اسيدهای ‏آمينه است. علاوه بر استفاده مستقیم از ژل داخل برگ‌های این گیاه برای پوست، از عصاره آن در ساخت انواع ‏کرم‌های دارویی و بهداشتی استفاده می‌شود. آلوئه ورا خاصیت ضد میکروب و آنتی‌اکسیدن دارد و برای ‏پیشگیری از عفونت و ترمیم زخمها به صورت موضعی روی پوست استعمال می‌شود. همچنین باعث بهبود ‏حرکت گردشی خون در سلول‌ها می‌شود و به ترمیم سریع‌تر زخم‌ها کمک می‌کند. نتایج تحقیقات ‏متعدد بیانگر این موضوع است که از میان بیماری‌های متعدد پوستی مثل انواع زخم‌ها، التهابات پوستی و سوختگی‌ها که ‏گیاهان به عنوان دارو بر آنها اثربخش هستند، ژل آلوئه ورا بیشتر از بقیه موثر است.‏

آرنیکا

گیاه آرنیکا یا همیشه بهار کوهی، گیاهی دارویی با خواص منحصر به فرد از خانواده کاسنی‌ها است. از خواص آرنیکا، کمک به درمان مشکلات پوستی مختلف مانند درمان انواع زخم، بهبود التهاب پوست، ‏تسکین خارش و سوزش، درمان آکنه، اگزما و حساسیت‌ پوست است. این گیاه دارای خواص ضدعفونی کنندگی نیز است و به بهبود سریع‌تر زخم‌ها کمک می‌کند. تعدادی از ترکیبات مفید موجود در این گیاه پرخاصیت، هلنالین، اسید لینولئیک، ‏اسید پالمیتیک، تیمول و دیگر اترهاست. آرنیکا خاصیت آبرسان نیز دارد و به همین دلیل امروزه از آن برای ساخت انواع شامپو، ‏لوسیون و کرم‌های مناسب پوست استفاده می‌شود.

گل مغربی

ترکیبات موجود در گل مغربی دارای اثرات ضد التهابی ویژه است، از این رو استعمال موضعی فرآورده‌های آن روی پوست، به درمان سریع‌تر زخم و رفع ‏التهابات پوستی ناشی از اگزما کمک شایانی می‌کند. محصولات این گیاه باعث بهبود عوارضی نظیر خارش، ترشح و پوسته پوسته ‏شدن پوست که مربوط به اگزما هستند، می‌شود. تجربه مصرف‌کنندگان از محصولات گل مغربی نشان داده است، زمانی که ‏بیمار از فراورده‌های طبیعی این گیاه استفاده می‌کند، نیاز کمتری به استفاده از کرم‌های استروئید ‏و دارو و در نتیجه عوارض جانبی ناخوشایند آنها دارد.‏

حنا

خواص دارویی حنا برای سلامتی پوست بسیار متعدد است و از سالها پیش آن را به طور سنتی برای درمان ‏سوختگی، التیام زخم و خراش‌های پوستی استفاده کرده‌اند‎.‎‏ امروزه نیز از حنا در ساخت انواع پمادهای دارویی و آرایشی ‏به کار می‌رود. برگ‌های حنا دارای خاصیت ضدعفونی کننده، ضد قارچ و ضد میکروب هستند و از این ‏رو برای ‎درمان بیماری‌های پوستی ناشی از قارچ و عفونت نیز بسیار مفید است. کمک به ترمیم سریع‌تر زخم و ‏اسکار، محو کردن جای زخم‌های قدیمی، افزایش شفافیت و روشن کردن پوست و درمان آفتاب سوختگی برخی ‏از مهم‌ترین خواص حنا برای پوست است.

ابوخلسا

ابوخلسا با نام‌های دیگر نظیر هواچوبه، شنكار، شنجار، حناء الغول، خس الحمار، رجل‌الحمامه و شجرة الدم نیز در کتب طب سنتی شناخته می‌شود. این گیاه از خانواده گاوزبان و از گیاهان مفید برای درمان انواع زخم و التهاب پوست است. ابوخلسا سرشار از ترکیبات آنتی اکسیدان است و  خاصیت ضدعفونی کننده دارد.

کامفر

کامفر متعلق به خانوادۀ گاوزبان است و به دلیل خاصیت آن برای رفع صدمات پوستی، بهبود کوفتگی و ترک‌خوردگی‌های استخوان به این نام شناخته می‌شود. روغن کامفر، از قدیمی‌ترین درمان‌ها برای ترمیم و بهبود زخم‌ها است. ویتامین C موجود در آن در تولید کلاژن نقش دارد و باعث بهبود روند التیام زخم‌ها و التهابات پوستی می‌شود. همچنین استفاده موضعی از گیاه کامفری به دلیل مواد آنتی‌اکسیدان و ترکیبات ضد التهابی که دارد، در درمان آکنه، اگزما و جای نیش حشرات نیز موثر است.

بابونه

خواص بابونه برای پوست شامل بهبود زخم‌های پوستی و اگزما، درمان آکنه و جای جوش و کمک به درمان سوختگی می‌شود. بابونه، خشک شدن زخم و اپیتلیزاسیون (ترمیم زخم در اثر رشد بافت پوششی یا اپیتلیوم پوست) را سرعت می‌بخشد؛ این مراحل برای بهبود زخم بسیار اهمیت دارند. همچنین بابونه حاوی ترکیباتی با خاصیت ضد التهابی مانند کامازولن است که التهاب و قرمزی پوست را تسکین می‌دهد و همزمان باعث نرمی و لطافت پوست می‌شود.

فرآورده‌های طبیعی درمان زخم و التهاب پوست

امروزه طیف گسترده‌ای از محصولات ‏طبیعی وجود دارد که برای کمک به درمان زخم و التهاب پوست تولید می‌شوند. استفاده از فواید گیاهان دارویی تا هنگامی که به اندازه نیاز مصرف و در شرکت‌های دارویی معتبر تهیه شوند، به خوبی می‌توانند در درمان این بیماری مفید باشند. ما در سامانه اطلاع رسانی “نسخه اول” ضمن افزایش آگاهی شما نسبت به درمان این مشکل با کمک ‏‏‏فرآورده‌های طبیعی، با مقایسه فرآورده‌های موجود در بازار، به شما برای ‏انتخاب آگاهانه ‏محصول مناسب کمک می‌کنیم‏.‏

شما هم اکنون می‌توانید ‏برای تهیه و خرید هر یک از این داروهای گیاهی، از طریق لینک زیر اقدام کنید.‏ ‏

پماد کالاندولا آیروکس، کرم موضعی کالاندولا باریج اسانس، کرم کالاندولای ویشکا، پماد ماری گلد، کالاندیت ای گل دارو و کرم موضعی افتربایت باریج همگی حاوی گیاه کالاندولا یا همیشه بهار هستند و به بهبود سریع‌تر زخم‌های پوستی کمک شایانی می‌کنند. رفع خارش و سوزش پوست ناشی از زخم، کاهش ورم و التهاب، خاصیت ضد درد برای بافت‌های اطراف پوست از کاربردهای این محصولات برای کمک به التیام سریع‌تر محل زخم است. همچنین برای درمان آفتاب سوختگی و بهبود اثر نیش و گزیدگی حشرات نیز مفید هستند.

پماد زخم دیابت درماهیل، پماد زخم بستر قروح نیودرم و پماد زخم بستر حالوما (وندهیل) سلفچگان حاوی عصاره گیاه دارویی ابوخلسا هستند. این محصولات به ترمیم و درمان زخم و کاهش التهاب و عفونت پوست کمک می‌کنند.

کرم دیماز با عصاره حنا برای ترمیم انواع زخم سطحی و رفع جای ‏زخم‌های قدیمی مفید است. همچنین به منظور ضدعفونی کردن محل زخم، درمان انواع سوختگی و بهبود زخم و کاهش التهاب ناشی از آن به کار می‌رود.

محلول بلفارول حاوی روغن گیاه مورد است، خاصیت ضد التهاب، ضد قارچ و ضد باکتریایی پوست دارد و به درمان زخم‌ها کمک می‌کند. دیگر کاربرد این محلول تقویت رشد مژه و ابروها و رفع التهاب پلک است.

عصاره آلوئه‌ورا گیاه اسانس، ژل آلوئه ورا سی گل و کرم تسریع کننده ترمیم جای زخم اریکه از بهترین فرآورده‌های طبیعی حاوی ژل گیاه آلوئه ورا برای درمان انواع زخم و سوختگی‌ هستند. مصرف منظم این محصولات به ترمیم آسیب‌هـای پوستی، کاهش التهاب، کاهش تورم، قرمزی، سوزش و خارش پوست کمک می‌کند.

پماد کامودرما، کرم کامیل، پماد ترمیم کننده زخم ادیب درم و محلول موضعی کامیلوگل حاوی عصاره گل‌های بابونه هستند. پماد کامیل و کامودرما به ترمیم پوست ناشی از خراش و بریدگی کمک می‌کنند و در رفع التهاب پوست مفید هستند. محلول کامیلوگل نیز یک شستشو دهنده و ترمیم کننده گیاهی مناسب برای انواع زخم و التهابات پوستی است. این محصول خاصیت ضد التهاب، ضد میکروب، ضد اسپاسم و ترمیم‌کنندگی خوبی دارد.

لوسیون ضد خارش گل ایچ نیز یک فرآورده طبیعی مناسب حاوی عصاره گیاه نعنا و روغن کامفر است. این فرآورده برای ترمیم زخم‌های سطحی، اسکار (زخم‌هایی که بعد از التیام جای آنها باقی مانده است) و درمان جای سوختگی توصیه می‌شود. همچنین باعث کاهش خارش، سوزش و التهاب محل زخم می‌شود و از همه مهم‌تر در رفع عفونت‌های قارچی پوست نیز موثر است.

کرم ترمیم کننده دکتر ژیلا حاوی روغن گل مغربی، روغن بابونه و جوانه گندم است. علاوه بر این عصاره علف بید کانادایی یا اپیلوبیوم انگوستی فولیوم، عصاره برگ زیتون و عصاره گل همیشه بهار نیز در این فرآورده وجود دارد. کمک به ترمیم سوختگی‌ها، بهبود اگزما، درماتیت پوستی و انواع زخم‌های سطحی ناشی از بریدگی، زخم بستر، زخم‌های بعد از جراحی، لیزر و … از کاربردهای این کرم گیاهی است.

سخن پایانی

به بریدگی‌ها و خراشیدگی‌هایی که باعث آسیب لایه فوقانی پوست می‌شوند، زخم گفته می‌شود. این نوع زخم‌ها به خصوص اگر سطحی باشند، به تدریج و طی چند هفته مداوا خواهند شد. برای اینکه سرعت بهبودی افزایش یابد، می‌توانید از پمادهای گیاهی استفاده کنید. استفاده از این فرآورده‌ها روند بازسازی پوست را تسریع و از بروز التهاب و عفونت جلوگیری می‌کند.