مشخصات سیر

سیر با نام علمی (Sativum. Allium) گیاهی علفی، دائمی، پیازدار و تک لپه از خانواده سوسنیان است. این گیاه بین 60 تا 120 سانتی‌متر ارتفاع دارد و به عنوان گونه‌ای زراعی در بیشتر نقاط جهان کشت می‌شود. برگ‌های آن باریک و نواری شکل به رنگ سبز تیره بوده، و نصف ساقه را می‌پوشاند. بخش بالایی این گیاه دارای گل‌های ارغوانی متمایل به سفید است که به صورت یک چتر در انتهای ساقه ظاهر می‌شوند. ریشه آن مرکب از تعدادی پیازچه کوچک است که در اصطلاح سیرچه می‌گویند. سیرچه‌ها توپر و گوشتی هستند و توسط پوست نازک خشکی پوشیده شده‌اند. این پوست بعداً از بین رفته و سیرچه‌ها آزاد می‌شوند. هر بوته حدود 5 تا 12 عدد سیر دارد. سیرچه‌ها در سال اول کاشت تشکیل می‌گردند.

اندام دارویی

پیاز یا ساقه زیرزمینی گیاه، اندام دارویی آن را تشکیل می‌دهد. البته برگ، دانه و گل آن نیز به مصارف طبی می‌رسد. این پیاز از چند پیازچه کوچک و پهن با نام سیرچه تشکیل شده است. زمان جمع‌آوری سیر از اواخر بهار تا اواسط تابستان بر حسب تاریخ کاشت متفاوت است. زرد شدن برگ‌های گیاه نشانه رسیدن محصول می‌باشد.

خواص سیر (طبیعت و خواص درمانی)

طبع سیر بسیار گرم و خشک است. این گیاه یک آنتی‌بیوتیک طبیعی با خاصیت ضد قارچ و ضد ویروس قوی است. در حال حاضر، سیر به طور گسترده‌ای برای درمان بیماری‌هایی که به سیستم خون و قلب مربوط می‌شوند، استفاده می‌شود. علاوه بر این، امروزه سیر در بعضی افراد برای پیشگیری از سرطان ریه، سرطان پروستات، سرطان سینه، سرطان معده، سرطان رکتوم و سرطان روده بزرگ تجویز می‌گردد. از این گیاه فرآورده‌های دارویی مختلفی نظیر قرص گارلت و قرص گارسین تولید می‌شود که ضد فشار خون و کاهنده چربی خون هستند. همچنین قرص گیاهی آلیوم اس دینه به عنوان پایین آورنده چربی و فشار خون بالا، گشاد کننده عروق، ضد انعقاد و آنتی آترومی و بازدارنده رشد تومورها مصرف می‌شود. برخی از مهم‌ترین خواص سیر عبارتند از:

کاهش چربی و فشار خون

سیر و فرآورده‌های دارویی آن تاثير بسزايی در كاهش فشار و چربی‌های خون دارند.  نتایج مطالعات امروزه حاکی از این حقیقت است که این گیاه می‌تواند لیپیدهای سرم را تعدیل نماید، فعالیت فیبرینولیتیک را افزایش دهد، چسبندگی پلاکت‌ها را مهار کند و فشار خون را کاهش دهد. علاوه بر این مطالعات نشان می‌دهند مکمل‌های عصاره‌ این گیاه باعث بهبود مشخصات لیپید خون، کاهش سطح کلسترول و تقویت پتانسیل آنتی اکسیدانی آن می‌شوند.

پیشگیری از بیماری‌های قلبی

سیر با کاهش فشار و چربی خون به پیشگیری و درمان اختلات قلبی عروقی مختلف از جمله آترواسکلروز (تصلب شریان‌ها)، کلسترول بالا، حمله قلبی، بیماری‌های عروق کرونر قلب و فشار خون بالا کمک می‌کند. همچنین این گیاه می‌تواند به عنوان یک درمان برای نارسایی‌های قلبی نیز استفاده شود.

پیشگیری و درمان بیماری‌های عفونی

سیر دارای ترکیبات ضد باکتری، ضد ویروس، ضد قارچ و ضد کرم است و در درمان و پیشگیری از بیماری‌های عفونی و ویروسی موثر است. همچنین به درمان بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی، عفونت‌های روده‌ای، عفونت‌های قارچی و برخی عفونت‌های باکتریایی مقاوم به آنتی بیوتیک‌های معمولی و ایدز کمک کننده است. یکی از فرآورده‌های دارویی حاوی این گیاه کرم میکوزین است که از عصاره سیر و آویشن تهیه شده است. اثر هم‌افزایی این دو گیاه سبب شده است که این کرم برای درمان عفونت‌های باکتریال و قارچی واژن اثر درمانی ویژه‌ای داشته باشد.

کمک به درمان سرطان

سیر در پیشگیری و تا حدودی کمک به درمان برخی از سرطان‌ها خصوصاً سرطان روده، ریه، مثانه و پستان موثر می‌باشد. به عنوان نمونه مطالعه‌ای که در مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در چین انجام شد، افرادی که حداقل دو بار در هفته در طول دور‌ه‌ ۷ ساله مطالعه‌ سیر مصرف کردند، ۴۴ درصد کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه قرار داشتند. همچنین مطالعه‌ای دیگر نشان داد ترکیبات ارگانیک گوگرد موجود در سیر، در از بین بردن سلول‌های گلیوبلاستوما (نوعی تومور مغزی کشنده) موثر بوده‌اند.

اثرات آنتی‌اکسیدان و سم‌زدا

سیر در درمان مسمومیت مزمن با سرب و نیز آزبستوز (التهاب ریه‌ها به علت استنشاق طولانی مدت ذرات آزبست) کمک کننده است. ترکیبات گوگرد موجود در این گیاه، می‌تواند از آسیب اندام در برابر سم فلزات سنگین محافظت کند. یک مطالعه چهار هفته‌ای روی کارمندان یک کارخانه باتری‌سازی (که در برابر سرب زیادی قرار می‌گیرند) نشان داد که سیر ۱۹ درصد باعث کاهش سطح سرب در خون می‌شود. سیر همچنین باعث کاهش علائم بالینی مسمومیت از جمله سردرد و نوسان فشار خون شد.

کمک به درمان دیابت

مصرف سیر به میزان متوسط می‌تواند سطح قند خون را قبل از غذا در افراد دیابتی و غیر دیابتی کاهش دهد. همچنین در تحقیق دیگری که در مجله‌ کشاورزی و مواد غذایی شیمیایی آمریکا منتشر شد، دانشمندان دریافتند که روغن سیر ممکن است بیماران دیابتی را از کاردیومیوپاتی محافظت کند. این بیماری رایج‌ترین علت مرگ در بین بیماران مبتلا به دیابت است.

درمان دردهای مفصلی

سیر خاصیت ضد التهابی دارد که به علت وجود چهار ترکیب گوگردی مختلف در آن است. این گیاه همچنین با مهار ترشح سیتوکین‌های التهابی که از این طریق مانع پیشرفت آسیب غضروف زانو می شوند، خواص آنتی اکسیدانی و کمک به تنظیم سیستم ایمنی بدن، به خصوص در افراد چاق، در کاهش درد و سفتی مفاصل و به خصوص مفصل زانو موثر است. بسیاری از افراد مبتلا به آرتروز پس از مصرف سه ماه از دوزهای مناسب قرص سیر، کاهش درد محسوس، بهبود حرکات مفصلی و افزایش دامنه حرکات مفاصل به خصوص مفصل زانو را گزارش کرده‌اند.

خواص سیر ناشتا برای کبد

آلیسین فراوان موجود در سیر که خواص ضد التهابی و ضد باکتری دارد، می‌تواند کبد را پاکسازی کرده و عملکرد کبد را بهبود بخشد. مجله تغذیه در ۲۰۰۲ خواص سیر برای کبد را کاهش کلسترول کل، کلسترول  LDL (لیپوپروتئین با چگالی پایین)، کلسترول VLDL و تری گلیسیرید تشکیل شده در کبد اعلام کرد. مجله نقدهای تغذیه در ۲۰۱۳ نیز مطلبی را انتشار داد که اعلام می‌کرد مصرف منظم سیر می‌تواند از کبد چرب جلوگیری کرده یا آن را کاهش دهد.

تقویت قوای جنسی مردان و حفظ سلامت پروستات

سیر در بالا بردن توانایی جنسی مردان نقش دارد. این گیاه حاوی سولفید هیدروژن است که باعث افزایش جریان خون به ماهیچه‌ها و بهبود گردش خون می‌شود و از این طریق موجب افزایش استحکام نعوظ و طول آن می‌گردد. سولفید هیدروژن موجود در سیر همچنین ارتباط مستقیمی با سلامتی پروستات دارد و از هایپرپلازی خوش خیم پروستات محافظت می‌کند.

درمان ریزش مو

سیر دارای سلنیوم، پتاسیم، روی و آهن می‌باشد که برای رشد موها بسیار مناسب است. همچنین آلیسین موجود در آن در پیشگیری و درمان ریزش مو تاثیر دارد. ترکیبات این گیاه می‌تواند برای درمان آلوپسی آره‌تا که یک بیماری شایع ریزش مو است، مورد استفاده قرار گیرد. آدنوزین موجود در آن علاوه بر ترمیم سلول‌های پوست و مو، به طور مستقیم بر روی پیاز مو تأثیر می‌گذارد و باعث رشد مجدد مو می‌شود. سیر و ترکیبات ارگانو سولفور آن (مانند آلیسین) به علت خواص ضد باکتری و قارچ‌کشی، جایگاه خاصی نیز در درمان شوره سر به خصوص شوره‌های چرب قارچی دارند.

خواص سیر ناشتا برای رحم

عفونت رحم یکی از رایج ترین عفونت هاست که سالانه افراد زیادی را درگیر می کند. مصرف سیر خام به صورت ناشتا سبب از بین رفتن عفونت رحم می شود و سیر این قابلیت را دارد که به طور کامل عفونت را از بین ببرد.

خواص سیر برای معده و روده

سیر برای بسیاری از بیماری های گوارشی مفید است. به عنوان مثال سیر برای درمان بیماری های نفخ، رفلاکس معده، سرطان معده و سوهاضمه موثر است. سیر همچنین برای از بین بردن باکتری های عفونی معده نیز مفید می باشد.

مضرات سیر

1. خوردن سیر با عوارضی همچون بوی بد دهان، احساس سوزش در دهان یا معده، سوزش قلب و مشکلات گوارشی مانند نفخ، تهوع و استفراغ همراه است.
2. سیر ممکن است خونریزی داخلی را افزایش دهد. در افرادی که سیر مصرف کرده‌اند گزارش‌هایی از خونریزی بعد از جراحی وجود دارد.
3. زیاده‌روی در مصرف این گیاه در برخی افراد آسم و واکنش‌های آلرژیک را تشدید می‌کند.
4. فرآورده‌های دارویی سیر هنگام استفاده‌ موضعی بسیار ایمن هستند. با این حال هنگامی که روی پوست قرار می‌گیرند، ممکن است عوارضی شبیه به سوختگی را ایجاد کنند.
5. مصرف سیر در دوران بارداری و شیردهی مانعی ندارد ولی مصرف آن در مقادیر درمانی به دلیل ایجاد انقباضات رحمی، باید تحت نظر پزشک باشد.
6. مصرف همزمان سیر با برخی داروهای ضد ویروس نظیر ساکوناویر توصیه نمی‌شود.

مراجع:

دائره المعارف گیاهان دارویی

فارماکوپه گیاهی ایران

https://www.healthline.com/nutrition/11-proven-health-benefits-of-garlic

https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-300/garlic