معرفی شپش سر

شپش سر در فصول خاصی در میان افراد جامعه به ویژه در میان دانش آموزان مدارس، افزایش پیدا می‌کند و درمان شپش سر به یک مسئله مهم و نگران کننده برای والدین تبدیل می‌شود. حشرات کوچکی به نام شپش سر در موهای انسان زندگی می‌کنند. شپش‌های سر، از تخم‌های سفید رنگی بیرون می‌آیند و به صورت محکم به مو می‌چسبند. برخورد با شپش سر آزاردهنده و ناخوشایند است؛ زیرا در صورت عدم درمان، می‌توانند برای مدت طولانی در مو باقی بمانند. به محض اینکه شپش سر را در یکی از اعضاء خانواده کشف کردید، درمان آنها را شروع کنید؛ حتما در همان روز موهای همه افراد خانه را چک ‌کنید که اگر آنها هم مبتلا شده‌اند، سریع‌تر درمان شوند.

نحوه انتشار شپش سر

قبل از شروع درمان، علل احتمالی آلودگی به شپش سر فرزندتان را بشناسید. شپش سر در حیوانات وجود ندارد و همچنین به نظافت شخصی هم مرتبط نیست. تماس سر به سر، معمول‌ترین روش انتقال شپش است. در این صورت، کودک شما حتماً با فردی که شپش سر دارد، در تماس بوده است. این اتفاق می‌تواند در زمان بازی در داخل یا خارج از مدرسه، در حین ورزش یا در هنگام خواب اتفاق بیفتد.

اشتراک گذاشتن اشیاء که با سر در تماس هستند، مانند کلاه، برس مو و لوازم جانبی مو، خطر ابتلا به شپش را افزایش می‌دهد. شپش سر نمی‌تواند بیش از یک روز دور از سر انسان زندگی کند؛ زیرا هر 12 تا 24 ساعت به یک وعده غذایی خون نیاز دارد.

چرخه زندگی شپش سر

برای درمان موثر شپش باید دشمن خود را درک کنید. تخم‌های شپش سر یا “نیت” به طور محکم به پوست سر می‌چسبند. با وجود اینکه آنها شبیه شوره سر هستند، شکل آن‌ها به جای مسطح، بیضی شکل می‌باشند. شپش قبل از بالغ شدن از سه مرحله عبور می‌کند و رنگی به رنگ سفید متمایل به خاکستری دارد. در ابتدا شپش‌ها در تخم‌های سفید رنگی به مدت یک هفته باقی می‌مانند؛ پس از گذشت 7 تا 14 روز شپش‌های نوزاد سفید رنگ بالغ می‌شوند. شپش‌های سر بالغ که خاکستری رنگ هستند ممکن است روی پوست سر یا در امتداد موها مشاهده شوند. شما باید برای از بین بردن دائمی شپش ، هر سه نسل را باید نابود کنید.

علائم شپش سر

گاهی اوقات شپش سر اصلاً علامتی ندارد، ممکن است حتی از وجود آنها اطلاعاتی نداشته باشید. فقط تا زمانی که شپش یا تخم آن در مو قابل مشاهده باشد، افراد متوجه می‌شوند که شپش سر دارند. رنگ خاکستری مایل به قهوه ای شپش سر، ممکن است به سختی دیده شود. هنگامی که شپش سر دارید، گاهی اوقات دچار خارش پوست سر می‌شوید. برخی افراد مبتلا به شپش سر، جوش‌های ریز و تحریک‌کننده در مرز پوست سرشان، به‌ویژه پشت گوش‌ها یا پشت گردن‌شان دارند.

در صورت داشتن شپش ممکن است دچار خارش سر شوید و ممکن است به خواب رفتن برای شما سخت باشد. این نکته مهم است که از خاراندن سرتان، خودداری کنید؛ زیرا ممکن است زخم‌های پوستی و عفونت ایجاد شود. گاهی اوقات اگر پوست سر شما خارش دارد، ممکن است واقعا شپش سر نداشته باشید. شرایط متعدد دیگری مانند اگزما یا شوره سر نیز ممکن است در این امر نقش داشته باشند.

بررسی و تشخیص شپش سر

شاید تشخیص شپش سر تنها با نگاه کردن به موهای فرزندتان دشوار باشد. موهای پشت گردن آنها جایی است که به احتمال زیاد آنها را خواهید دید. استفاده از شانه مخصوص تشخیص شپش سر دندانه ریز، بهترین تکنیک برای بررسی آن است. این شانه برای از بین برد شپش نیز کاربرد دارد. شانه تشخیص، بر روی موهای خشک و مرطوب موثر است. برای شانه کردن موهای خشک، آماده سازی زیادی لازم است. با این حال، شانه کردن موهای مرطوب ممکن است مؤثرتر باشد؛ زیرا شپش‌ها زمانی که خیس هستند بی‌حرکت هستند.

شانه تشخیص شپش سر، در داروخانه‌ها موجود است. یک شانه پلاستیکی با دندانه‌هایی که بین 0.2 تا 0.3 میلی متر از هم فاصله دارند و کیفیت مناسبی دارند، انتخاب کنید. از استفاده از شانه فلزی خودداری کنید؛ زیرا می‌تواند موها را بکند یا به موهای شما آسیب برساند. علاوه بر این، هنگام بررسی شپش سر، از استفاده از شانه‌هایی که برای از بین بردن تخم‌های شپش طراحی شده‌اند، خودداری کنید. این مدل از شانه‌ها، سوراخ‌های کوچک‎تری دارند که ممکن است، شپش‌ها را بگیرند و از دیدن آنها جلوگیری کنند و شما نتوانید وجود آنها را تشخیص دهید.

برای استفاده از شانه تشخیص، دستورالعمل‌های روی بسته محصول یا جزوه اطلاعاتی که همراه با شانه تشخیص شما ارائه می‌شوند باید رعایت کنید. به طور معمول، شما باید کارهای زیر را انجام دهید.

دستورالعمل‌های محصولات شپش کش

• موهایتان را طبق معمول بشویید. پس از آن، مقدار زیادی نرم کننده رو موهای خود بمالید و اجازه دهید که موهای شما کاملاً به آنها آغشته شوند.
• در مرحله بعد باید از یک شانه معمولی با دندانه پهن برای باز کردن و صاف کردن موهای خود استفاده کنید.
• موهای خود را بخش بخش کنید و شانه تشخیص را از ناحیه سر نزدیک ریشه تا انتها بین موهای خود بکشید.
• بعد از هر بار شانه زدن خیس، شانه را برای شپش بررسی کنید و با پاک کردن یا شستن آن از شر آنها خلاص شوید. هنگام شانه زدن خشک، باید حین شانه کردن مراقب شپش‌های زنده باشید و در حین بیرون آوردن شانه، شپش‌هایی را که پیدا می‌کنید با انگشت شست خود بگیرید.

شانه کردن موهای مرطوب ممکن است تا 15 دقیقه طول بکشد، در حالی که شانه کردن خشک حدود 5 دقیقه طول می‌کشد. با این حال، نوع و طول موهای شما در این امر نقش دارد. شما باید از شانه تشخیص، برای بررسی وجود شپش سر در تمام اعضای خانواده استفاده کنید.

درمان شپش سر با داروهای بدون نسخه

شپش کش‌ها با ترکیبات مختلفی در داروخانه‌ها موجود هستند؛ برخی از این ترکیبات را در ادامه بررسی می‌کنیم.

• ژل‌ها، لوسیون‌ها یا اسپری‌های حاوی دایمتیکون، با پوشاندن شپش‌های سر، مانع از تنفس آنها می‌شوند و آنها را از بین می‌برند. هنگام استفاده از محصولات دایمتیکون تا زمانی که محصول را به طور کامل از روی موهای خود تمیز نکرده‌اید، از شعله و آتش، به ویژه سیگارهای روشن اجتناب کنید.
• محلول‌ها یا اسپری‌های حاوی سیکلومتیکون و ایزوپروپیل میریستات با از بین بردن پوسته بیرونی مومی شکل شپش‌ها، آنها را نابود می‌کنند.
• پرمترین همتای مصنوعی ماده شیمیایی پیرترین است که از گل داوودی به دست می‌آید یک شپش کش فوق العاده می‌باشد. قبل از استفاده از پرمترین، موهای فرزندتان را باید با شامپو بشویید، نه با نرم کننده. قبل از شستن مو، ابتدا موها را با سرکه آبکشی کنید؛ اینکار کمک می‌کند تا  تخم‌های شپش چسبیده به ساقه مو راحت‌تر جدا شوند. برای استفاده از پرمترین، مدت زمانی که در دستورالعمل بسته بندی مشخص شده است باید اجازه داده شود تا دارو بر روی مو باقی بماند. سپس از آب گرم برای شستشوی موهای فرزندتان استفاده کنید. نه تا ده روز پس از اولین استفاده، درمان باید تکرار شود؛ زیرا پرمترین نیت‌ها را از بین نمی‌برد. قرمزی و تحریک پوست سر از عوارض جانبی احتمالی آن است.

درمان شپش با دارو تجویزی پزشک

در مناطق خاصی، شپش‌ها در برابر داروهای بدون نسخه مقاوم شده‌اند. داروهای بدون نسخه نیز ممکن است در صورت استفاده نادرست با شکست مواجه شوند؛ زیرا به دلیل عدم تکرار آن در زمان مناسب، شپش سر درمان نمی‌شود.

اگر استفاده صحیح از یک داروی بدون نسخه موثر نبود، پزشک شما می‌تواند یک داروی نسخه‌ای را پیشنهاد کند. که عبارتند از:

• اسپینوساد، بزرگسالان و کودکان 6 ماهه و بزرگتر مجاز به استفاده از Spinosad هستند. پس از استفاده از این دارو، بعد از 10 دقیقه موها را با آب گرم بشویید تا از روی موها پاک شوند. اغلب نیازی به درمان بیشتر ندارید؛ زیرا هم تخم شپش و هم شپش زنده را از بین می‌برد.

• مالاتیون برای استفاده در بزرگسالان و کودکان 2 سال و بالاتر بی‌خطر است. پس از استفاده، باید موها را به مدت 8 تا 12 ساعت در هوا خشک کرد و سپس شست. این دارو به دلیل غلظت بالای الکل آن، با سشوار یا در کنار شعله باز قابل استفاده نیست. در صورت لزوم، مالاتیون ممکن است مجدداً 7 تا 9 روز پس از اولین درمان، دوباره تجویز شود.

• ایورمکتین، علاوه بر پماد بدون نسخه به صورت قرص خوراکی از طریق نسخه ارائه می‌شود. اگر سایر درمان‌های موضعی نتواند موها را از شپش پاک کند، ممکن است برای بچه‌هایی با وزن بیش از 15 کیلوگرم تجویز شود.

درمان خانگی شپش سر

بر اساس تحقیقات بالینی ، برخی از روغن‌های گیاهی طبیعی ممکن است با محروم کردن شپش‌ها از اکسیژن، آنها را از بین ببرند، اگرچه اثربخشی آنها ناشناخته است. این روغن‌ها عبارتند از روغن انیسون با روغن درخت چای، روغن یلانگ یلانگ. این روغن‌های طبیعی گاهی اوقات ممکن است منجر به واکنش‌های آلرژیک شوند؛ زیرا نیازی به رعایت همان ایمنی، اثربخشی و الزامات تولیدی مانند داروهایی که توسط سازمان‌های بهداشتی تأیید شده‌اند را ندارند. اگر مقادیر زیادی سس مایونز، روغن بادام، روغن زیتون یا کره و گلیسیرین نفتی روی موهای خود اعمال کنید، و با یک کلاه سر خود را به مدت یک شبانه روز پوشانید؛ شپش‌ها از اکسیژن محروم می‌شوند و از بین می‌روند. با این حال، مشخص نیست که آیا این درمان‌ها موثر هستند یا خیر.