ویتامین ب6 یا پریدوکسین به عنوان کوآنزیم کلیدی در بسیاری از مسیر های متابولیسمی، به ویژه متابولیسم آمینواسید ها نقش دارد. این ویتامین که یک ویتامین محلول در آب است، دارای 3 فرم فعال است. فرم های فعال ویتامین ب6 در بدن به صورت فسفریله است. روند فعال سازی این ویتامین وابسته به ویتامین های دیگر گروه ب و ماده معدنی روی می باشد.
منابع غذایی
بیشترین مقدار ویتامین ب6 در گوشت، غلات به ویژه گندم، سبزیجات و مغز ها وجود دارد. مقدار جذب ویتامین ب6 از منابع حیوانی مانند گوشت، تخم مرغ، ماهی و فرآورده های لبنی بالاتر از منابع گیاهی از قبیل: اسفناج، لوبیا و سایر حبوبات است.
عملکرد ویتامین ب6 در بدن
ویتامین ب6 به صورت فعال در روند ساخت انتقال دهنده های عصبی نقش دارد. سروتونین، اپی نفرین، نور اپی نفرین، هیستامین و … از جمله انتقال دهنده های عصبی هستند که در تنظیم سیستم عصبی نقش دارند و برای ساخت به ویتامین ب6 وابسته می باشند.
یکی از مواد ضروری در مسیر سنتز و متابولیسم اسید های آمینه و پروتئین ها ویتامین ب6 است. به گونه ای که آنزیم های این مسیر های متابولیسمی بدون وجود ویتامین ب6، فعال نمی شوند. علاوه بر این ویتامین ب6 در ساخت بخش مهمی از هموگلوبین موجود در گلوبول های قرمز نیز نقش دارد. کاهش سطوح ویتامین ب6 در بدن منجر به کاهش اندازه و کاهش محتوای هموگلوبین گلوبول های قرمز می شود.
ویتامین ب6 در مسیر متابولیسمی لیپید هایی هم چون اسفنگولیپید ها و استروئید ها از جمله کلسترول نیز نقش کلیدی دارد. ال کارنتین که یک پپتید پروتئینی ضروری در بدن محسوب می شود برای ساخت وابسته به ویتامین ب6 است. به طورکلی این ویتامین در روند فعال سازی و متابولیسم سایر ویتامین ها از جمله نیاسین و فولات نیز نقش دارد.
دریافت مقادیر کافی ویتامین ب6
میزان نیاز روزانه به این ویتامین، 200-250 میلی گرم در طول روز است. با افزایش دریافت منابع پروتئینی میزان نیاز به ویتامین ب6 نیز افزایش می یابد. دریافت ناکافی روی منجر به کاهش فعال سازی این ویتامین می شود. بنابراین در شرایط کمبود روی نیز، نیاز به ویتامین ب6 افزایش پیدا می کند.
کمبود ویتامین ب6
کمبود ویتامین ب6 ممکن است منجر به اختلالات عصبی، پوستی و نقص در سیستم ایمنی شود. به دنبال کمبود این ویتامین، ساخت انتقال دهنده های عصبی کلیدی کاهش می یابد و از طرفی متابولیسم آمینواسید ها نیز با اختلال مواجه می شود. این موارد منجر به آسیب به مغز و سیستم عصبی و بروز علائمی مانند: افسردگی، گیجی و حتی تشنج می شود.
رایج ترین علائم کمبود ویتامین ب6 تحریک پذیری عصبی، درماتیت سبوره ای، ضعف، بی خوابی، تضعیف سیستم ایمنی، التهاب پلک ها، التهاب لب ها، زبان و به طور کلی حفره دهانی می باشد. کمبوداین ویتامین در موارد شدید، منجر به صرع و آنمی سیدروبلاستیک یا نورموکروم نورموسیتیک (آنمی ناشی از کمبود هموگلوبین) می گردد. علائم کمبود ویتامین ب6 در کودکان شدید تر است و عوارض عصبی ناشی از آن حتی ممکن است به بروز صرع منتهی شود.
دوز های 250-500 میلی گرمی از مکمل ویتامین ب6 در درمان آنمی سیدروبلاستیک و رفع تهوع صبحگاهی به ویژه در خانم های باردار و در دوران قاعدگی کاربرد دارد.
