ویتامین کا یکی از ویتامین‌های محلول در چربی است که برخلاف سایر ویتامین‌های این دسته، درون بدن انسان نیز تولید می‌شود. این ویتامین در روده انسان توسط باکتری‌های همزیست با بدن تولید می شود. این فرم از ویتامین کا، مناکینون نامیده می‌شود. فرم دیگر این ویتامین که فیلوکینون نام دارد، در سلول‌های گیاهان ساخته می‌شود.
عملکرد ویتامین کا در بدن
مهم ترین نقش این ویتامین، راه اندازی فرآیند انعقاد خون است. فرآیند انعقاد شامل چندین مرحله است و انتقال از هر مرحله به مرحله دیگر نیازمند وجود واسطه‌های کلیدی است. یکی از مهم‌ترین واسطه‌ها در این مجموعه ویتامین کا است. به طوری که در صورت عدم وجود مقادیر کافی از این ویتامین، روند انقباض به پایان نمی‌رسد.
از دیگر اعمال این ویتامین در بدن، نقش ساختاری در پروتئین‌های ویژه‌ای است که در ماتریکس استخوان وجود دارند. این پروتئین‌ها مواد معدنی موجود در ساختار توده استخوانی از قبیل: کلسیم، روی و … را تثبیت می‌کنند. مهم‌ترین پروتئین ساختاری ماتریکس استخوان، استئوکلسین نام دارد. استئوکلسین یک پروتئین با ساختار ویژه است که با کلسیم پیوند برقرار می کند و منجر به قرارگیری مناسب این ماده معدنی در ساختار توده استخوان می‌شود. علاوه بر این به حفظ و تحکیم ساختار استخوان کمک می‌کند.
ویتامین کا یک ویتامین موثر در عملکرد آنزیم‌ها در بدن است. درواقع با کمک به عملکرد این آنزیم‌ها در تقویت سیستم ایمنی و سایر ارگان‌ها نقش دارد.
منابع غذایی ویتامین کا
به طورکلی سبزیجات برگ سبز تیره شامل: بروکلی، کلم، کاهو، آووکاد و … از مهم‌ترین منابع گیاهی این ویتامین به شمار می‌روند. این منابع حاوی فرم فیلوکینون هستند. روغن‌های گیاهی به ویژه روغن سویا، کانولا و ذرت نیز منابع بسیار غنی فیلوکینون هستند. عللوه بر این موارد چای سبز و جگر نیز از منابع قابل توجه ویتامین کا هستند.
دریافت مقادیر کافی از این ویتامین
مقدار مناکینون تولیدی توسط باکتری‌های موجود در روده باریک بسیار بیشتر از نیاز انسان به این ویتامین است. به دلیل تولید درون زا ویتامین کا در بدن، مقدار مشخص دریافت روزانه برای آن تعیین نشده است. این دریافت این ویتامین از منابع غذایی ایجاد مسمومیت نمی‌کند. با این حال دریافت فرم سنتتیک ویتامین کا که منادیون نامیده می‌شود می تواند ایجاد مسمویت کند. اصلی‌ترین عارضه ناشی از مسمویت با این ویتامین آنمی یا کم خونی همولیتیک است.
کمبود ویتامین کا
همان طور که گفتیم ویتامین کا در فرآیند انعقاد نقش بسیار مهمی دارد. بنابراین مهم ترین علامت کمبود این ویتامین، خون ریزی است. خون ریزی در موارد شدید می‌تواند منجر به آنمی پرنشیوز یا کشنده شود. کمبود این ویتامین در نتیجه عوارضی از قبیل: اختلال در جذب چربی، اختلالات صفراوی، از بین رفتن فلور نرمال روده در اثر مصرف آنتی بیوتیک در موارد غیر ضروری و سایر بیماری‌های گوارشی ایجاد می‌شود. کمبود این ویتامین هم چنین به دلیل ایجاد اختلال در تثبیت کلسیم در توده استخوانی، منجر به آسیب‌های متعدد به استخوان می‌شود. علاوه بر این کلسیم مازادی که به دلیل کمبود این ویتامین در خون تجمع می‌یابد در دیواره عروق جای می گیرد و عارضه کلسیفیکاسیون آئورتیک را ایجاد می‌کند. بنابراین مکمل درمانی با ویتامین کا در موارد کمبود این ویتامین اهمیت فراوانی دارد.
