انواع کم خونی
کم خونی انواع مختلفی دارد که هر کدام به دلایل مختلف بروز می‌کنند:
۱) کم خونی ناشی از فقر آهن (IDA)
کمبود آهن در بدن طیف وسیعی را در بر می‌گیرد. به طور کلی کم خونی ناشی از فقر آهن که یکی از شایع‌ترین انواع کم خونی است طی ۴ مرحله بروز می‌کند:
مرحله I و II تعادل منفی آهن: این حالت معمولا در اثر از دست دادن خون به دلیل مشکلاتی همچون از دست دادن خون در اثر جراحت یا عادت ماهانه طولانی و سنگین، زخم‌های داخلی، پولیپ‌های روده یا سرطان روده، رژیم غذایی فقیر از آهن، اختلال در جذب آهن و افزایش نیاز به آهن مانند دوره بارداری و بلوغ بروز می‌کند. در این مرحله ذخایر آهن به تدریج کاهش می‌یابد اما معمولا علائم کمبود ظاهر نمی‌شود.
مرحله III تعادل منفی آهن: در این مرحله مقدار آهن کافی برای عملکرد طبیعی گلوبول‌های قرمز و سنتز هموگلوبین وجود ندارد. بنابراین علائم اختلال عملکرد و بیماری ظاهر می‌شود.
مرحله IV تعادل منفی آهن: در این مرحله تمامی ذخایر آهن بدن به پایان رسیده‌اند و آنمی فقر آهن با علائم شدیدی مانند کاهش توان، خستگی، بی اشتهایی، کند ذهنی، کندی حرکات، رنگ پریدگی و … بروز می کند.
آنمی فقر آهن در صورت عدم درمان می‌تواند به نارسایی‌های شدید قلبی و تنفسی و سرانجام مرگ منجر شود. برای درمان آنمی فقر آهن مصرف رژیم غذایی غنی از آهن مانند، گوشت قرمز، گوشت مرغ و موجودات دریایی، عدس، انواع لوبیا، اسفناج و انواع آجیل ضروری است. در کنار آن مصرف مکمل‌های آهن که به صورت قرص‌های فروس سولفات، فرو گلوکنوتات و … در درمان کمبود آهن بسیار موثر هستند. افرادی که دچار اختلالات گوارشی هستند مصرف مکمل های آهن میکرونایزد یا تجزیه شده مانند easy iron، fefol و …، این عوارض را به شدت کاهش می‌دهد.
قرص آهن برای درمان کم خونی
۲) کم خونی مگالوبلاستیک ماکروسیستیک
این نوع کم خونی معمولا در اثر کمبود فولیک اسید (ویتامین B9) یا ویتامین B12 بروز می‌کند. وجود این ویتامین ها برای فرآیند سنتز DNA سلولی ضروری است. در شرایط کمبود این ویتامین‌ها، بدن، گلبول‌های قرمزی می‌سازد که به دلیل نقص در DNA درای ساختار غیر طبیعی هستند. این سلول‌ها به دلیل اندازه بزرگ غشای شکننده هنگام عبور از رگ‌های خونی می‌شکنند و از بین می‌روند. در این شرایط بدن با کمبود سلول‌های خونی مواجه می‌شود.
یکی از نکات ضروری در درمان و مکمل یاری این کم خونی، تمایز کمبود اسید فولیک از ویتامین B12 است. برای تشخیص فولات سرم، فولات گلوبول قرمز و B12 سرم در آزمایش‌های جداگانه بررسی می‌شوند. پس از تشخیص کمبود، مکمل یاری با مکمل اسید فولیک و مکمل خوراکی B12 یا دوز تزریقی کوبالامین برای درمان آغاز می‌شود. توجه داشته باشید که اگر کمبود ویتامین B12 از B9 تمییز داده نشود و مکمل یاری با ویتامین B9 انجام شود، کمبود ویتامین B12 نهفته می‌ماند و می تواند عوارض عصبی جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد. عدم دریافت ویتامین B12 کافی می‌تواند موجب کرختی و بی‌حسی دست‌ها و پاها، مشکلات در راه رفتن، از دست دادن حافظه و مشکلات بینایی شود.
فولیک اسید برای درمان کم خونی
۳) کم خونی سیدروبلاستیک
در این بیماری گلبول‌های قرمز از اندازه طبیعی کوچکتر هستند. علت این بیماری یک نقص آنزیمی است که فرآیند ساخت هموگلوبین را دچار اختلال می‌کند. به این بیماری کم خونی پاسخ دهنده به ویتامین B6 نیز گفته می‌شود. چرا که مصرف روزانه ۵۰-۲۰۰ میلی گرم مکمل ویتامین B6، سبب اصلاح نسبی کم خونی می‌شود.
۴) بیماری‌های نهفته یا مزمن
بیماری‌های خاصی وجود دارند که می‌توانند به توانایی بدن در تولید گلبول‌های قرمز خونی آسیب برسانند. برای مثال، افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی به ویژه بیمارانی که دیالیز می‌شوند در معرض ابتلا به کم خونی قرار دارند. کلیه‌های این بیماران قادر به ترشح هورمون‌های کافی برای تولید گلبول‌های خونی نبوده و در هنگام دیالیز نیز آهن از دست می‌دهند. علاوه بر این درمواردی که منجر به اختلال در مغز استخوان می‌شوند مانند، لوسمی و بیماری‌های کبدی مانند سیروز نیز ممکن است کم خونی رخ دهد. این کم خونی که معمولا با درمان بیماری اصلی از بین می‌رود کم خونی ثانویه یا کم خونی نرموسیتیک نامیده می‌شود. در این شرایط توصیه به مصرف مکمل‌ها بنابر نوع بیماری و تشخیص پزشک صورت می‌گیرد.
۵) کم خونی داسی شکل (SCA)
اگر در خانواده سابقه ابتلا به این بیماری خونی وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به آن در افراد دیگر نیز افزایش می‌یابد. در این بیماری بدن به جای تولید گلبول‌های قرمز خونی طبیعی که به راحتی درون رگ‌های خونی حرکت می‌کنند، گلبول‌های داسی شکل می‌سازد. این سلول‌های خونی حرکت سختی داشته و دارای لبه‌های خمیده هستند. این گلبول‌ها نمی‌توانند در رگ‌های خونی ظریف به آسانی حرکت کنند و در نتیجه در مسیر رسیدن خون به اعضای بدن از بین می‌روند و جریان خون را مسدود می‌کنند. بدن گلبول‌های قرمز داسی شکل را نابود می‌کند، اما نمی‌تواند با سرعت کافی انواع طبیعی و سالم جدیدی را تولید کند. این امر موجب بروز کم خونی می‌شود. این نوع کم خونی نوعی کم خونی همولیتیک محسوب می‌شود. در درمان این کم خونی تمایز آن با کم خونی فقر آهن اهمیت فراوانی دارد. چراکه این بیماران به دلیل تخریب مکرر سلول‌های خونی دچار تجمع اضافه آهن هستند و مکمل یاری آهن در آنها نه تنها به بهبود بیماری کمکی نمی‌کند، بلکه خطر رسوب آهن را افزایش می‌دهد. در کم خونی داسی شکل مصرف مکمل‌های مس، اسید فولیک و روی می‌تواند مفید باشد.
کم خونی داسی شکل
۶) تالاسمی
نوع دیگری از کم خونی ارثی تالاسمی است. تالاسمی زمانی بروز می‌کند که بدن ژن‌های ویژه‌ای را از دست می‌دهد و یا ژن‌های غیر طبیعی از والدین به کودک ارث می‌رسد که در نحوه تولید هموگلوبین تاثیر منفی می‌گذارند. در این بیماری گلبول های قرمز کوچک و رنگ پریده‌اند و توانایی کمی در انتقال اکسیژن دارند. افراد مبتلا به تالاسمی معمولا به اختلالات مکرر مانند، بزرگی طحال، نرمی و شکنندگی استخوان، تغییر شکل صورت، اختلال در عملکرد کبدی و … مبتلا هستند. خط درمان اصلی در بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور تزریق خون برای تامین هموگلوبین لازم برای اکسیژن رسانی است.
با دیدن این ویدئو خواهیم دانست که: چجوی از کم خونی خلاص بشیم؟!
علائم کم خونی
مهم ترین علائم کم خونی که در اکثر موارد و حالات آن به چشم می خورند عبارتند از:
- خستگی و بی حالی
- رنگ پریدگی
- تنگی نفس
- تپش قلب
- سردرد و سرگیجه
- شکنندگی ناخن ها و موها
- تپش قلب
- تورم زبان و لب ها
علائم کم خونی
سخن پایانی
درمان کم خونی ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای و یا بیماری‌های ژنتیکی فرآید پیچیده‌ای دارد اما مکمل یاری می‌تواند علائم بیماری را تا حد زیادی کنترل کند و منجر به حفظ و بهبود کیفیت زندگی بیمار شود. همان طور که گفیم برای رفع هر نوع کم خونی نیاز به استفاده از مکمل مخصوص به همان بیماری است. در داروخانه آنلاین نسخه اول انواع مکمل‌های مناسب برای درمان کم خونی وجود دارد. البته توجه داشته باشید قبل از مصرف هر گونه مکمل ابتدا برای مشخص شدن علت کم خونی خود با پزشک مشورت کنید.
