فهرست مطالب
درمان افسردگی با داروهای گیاهی
برای درمان افسردگی‌های خفیف بهترین راه استفاده از داروهای گیاهی است، مخصوصاً برای کسانی که تمایلی به استفاده از داروهای شیمیایی ندارند. استفاده از داروهای گیاهی عوارض بسیار کمتری دارد و می‌توان حالات خفیف تا متوسط بیماری و علائم خاص آن را به کمک بعضی گیاهان درمان کرد. زعفران، شمعدانی عطری، گل راعی، اسطوخودوس، کوهش سیاه و گل محمدی برخی از گیاهان دارویی هستند که برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند. البته در مصرف این گیاهان نیز ضروری است با پزشک خود مشورت کنید زیرا برخی از گیاهان و فرآورده‌های آنها می‌توانند با داروهای خاص واکنش نشان دهند.
افسردگی چیست؟
افسردگی از شایع‌ترین اختلالات روانی بشمار می‌رود. حس افسردگی به مراتب قوی‌تر و نامطلوب‌تر از دوره‌های كوتاه مدت یأس و ناراحتی است كه همه ما گاه و بی گاه با آن مواجه می‌شويم. افسردگی در برخی از موارد معمولا بسيار طولانی مدت میشود و می‌تواند روزها، هفته‌ها و حتی ماه‌ها طول بكشد.
دلایل گوناگونی برای وجود افسردگی وجود دارد که در افراد مختلف متفاوت است. ممکن است این نشانه در پی ازدست دادن شخصی در زندگی باشد، اتفاق ناگوار و یا مسئله یاس‌آوری اتفاق بیافتد. اما گاهی نیز افسردگی بدون هیچ یک از این‌ها نیز ممکن است رخ دهد و مشخص نیست که چرا و به چه علت است و یا مشخص نیست که چرا احساس افسردگی و ناامیدی می‌کنیم.
افسردگی نشانه‌های بارزی دارد که به ۶ نشانه از آن در زیر اشاره می‌کنیم:
- به هم خوردن اشتها (این تغییر و بهم خوردگی می‌تواند سبب کاهش و یا افزایش شدید وزن شود).
- عدم تمرکز (افراد مبتلا به افسردگی شدید قادر به تمرکز نیستند، و حتی متمرکز شدن در مسائل پیش پاافتاده نیز برایشان دشوار است).
- کاهش انرژی (افراد افسرده معمولا احساس خستگی زیادی می‌کنند و حتی در انجام فعالیت‌های روزمره خود نیز به مشکل برمی‌خورند).
- تغییرات حرکتی (این افراد به لحاظ قوای جسمی تحلیل می‌روند، دچار بی‌قراری حرکتی می‌شوند و ممکن است صبح‌ها زودتر از خواب بیدار شوند).
- ناامیدی (این افراد دچار منفی‌نگری شدیدی می‌شوند و معمولا به دنبال این افکار، خودکشی و دیگر مسائل را در پی دارد).
- کمبود اعتماد به نفس (کمبود اعتماد به نفس از شایع‌ترین نشانه‌های افسردگی است. این نشانه به دنبال فکر کردن به کاستی‌ها و کمبودها رخ می‌دهد).
گیاهان دارویی برای درمان افسردگی
مهمترین گیاهان دارویی موثر برای درمان افسردگی عبارتند از:
گل راعی یا علف چای
گیاه علف چای با نام‌های گل راعی و هوفاریقون نیز در کتب طب سنتی فارسی معرفی میشود، از گیاهان دارویی پرمصرف در صنعت داروسازی است که خاصیت آرامبخش و ضد افسردگی دارد. علف چای حاوی مقادیر بالای محرک‌هاست که عملکرد آنها مانع از فعالیت مهمترین ناقل‌های عصبی بازدارنده دستگاه عصبی مرکزی بدن میشود، ضمن اینکه موجب سطح سلامت این ناقل‌های عصبی نیز خواهد شد. همچنین وجود آنزیم مونو آمینو اکسیداز در این گیاه، سبب تجزیه هورمون‌های آدرنالین و نور آدرنالین از عوامل ایجاد کننده افسردگی میشود. رفع مشکلات خواب و بهبود خلق و خو، کمک به ترک اعتیاد و کمک به درمان برخی ناراحتی‌های پوستی از دیگر خواص درمانی گل راعی است.
جینکوبیلوبا
فرآورده‌های طبیعی حاوی گیاه جینکوبیلوبا که با نام‌های جینکو، گینکو و کهن‌دار نیز شناخته میشود، یکی از مؤثرترین درمان‌های گیاهی برای بیماران مبتلا به افسردگی است. بخش دارویی این گیاه برگ‌های آن است و امروزه از آن در ساخت انواع داروهای گیاهی تقویت حافظه و تمرکز، پیشگیری و درمان آلزایمر، رفع سرگیجه و تقویت نیروی جنسی نیز استفاده میشود. جینکوبیلوبا سرشار از ترکیبات آنتی اکسیدان با اثر محافظت کننده در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد است که سلول‌های بدن را در برابر آسیب‌های اکسیداتیو سلولی محافظت می‌کند، از این رو به عنوان یک گیاه با خاصیت ضد سرطان نیز شناخته میشود و مصرف مکمل‌های تهیه شده از آن در کاهش خطر ابتلا به سرطان نیز موثر است.
بلک کوهش
گیاه بلک کوهش یا کوهش سیاه گیاهی دارویی بومی قاره آمریکا است که از ریشه آن برای مصارف دارویی مختلف استفاده میشود. ریشه کوهوش سیاه حاوی چندین ترکیب شیمیایی است که تاثیرات درمانی متعددی دارد، برخی از این ترکیبات شیمیایی می‌توانند در عملکرد مغز و اعصاب نقشی مشابه سروتونین داشته باشند و در نتیجه در درمان افسردگی، بهبود خلق و خو و رفع اختلالات خواب موثر هستند. برخی از این ترکیبات نیز بر سیستم ایمنی تاثیر می گذارند و از بدن در برابر ابتلا به بیماری‌ها دفاع می‌کنند و در کاهش التهاب موثر هستند. تنظیم چرخه قاعدگی، بهبود علائم سندرم پیش از قاعدگی، بهبود آرتروز و پیشگیری از پوکی استخوان از دیگر خواص این گیاه است.
آب بشقابی
گیاه دارویی آب بشقابی که به نام گوتاکولا در دنیا شناخته میشود، یک گیاه کوچک با ساقه‌های رونده باریک و برگ‌های قلبی شکل چندساله است. این گیاه بخشی از طب سنتی کشور هند به شمار می‌رود و به گیاه جوانی شهرت دارد. تمام بخش‌های این گیاه شامل ریشه، برگ‌ها، میوه‌ها و ساقه‌های رونده مصارف درمانی متعدد از جمله کمک به درمان افسردگی، استرس و اضطراب دارند و از آن در ساخت انواع محصولات دارویی برای سیستم اعصاب، قلب، عروق و مشکلات پوستی استفاده میشود. همچنین به عنوان ماده اولیه تولید بسیاری از کرم‌های آرایشی و شامپو کاربرد دارد.
زعفران
زعفران گیاه دارویی پرخاصیت، دارای اثرات درمانی متنوعی از جمله خاصیت ضد افسردگی است. این گیاه به دلیل وجود انواع ویتامین‌ها به ویژه ویتامین ب۶ به آرامش اعصاب و رفع افسردگی کمک می‌کند. یافته‌های پزشکی نیز نشان داد، زعفران یک گیاه ضد افسردگی ایمن، موثر و بدون عوارض جانبی است به طوری که مصرف ۳۰ میلی‌گرم از عصاره زعفران به مدت ۶ هفته باعث کاهش قابل توجهی در علائم افسردگی در بیماران شد. همچنین از دیگر خواص زعفران بر روی سیستم عصبی بدن خاصیت تسکین درد، کاهش اضطراب و استرس، بهبود الگوهای خواب و به طور کلی آرامش ذهن و بدن است که به‌دلیل وجود ترکیبی به نام سافرانال در این گیاه است. درمان کبد چرب، جلای چشم‌ها، تسکین درد مفاصل، کمک به درمان نقرس، افزایش میل و رفع اختلالات جنسی، خاصیت ضد سرطان و ضد التهاب از دیگر خواص درانی این گیاه ارزشمند می‌باشد.
شمعدانی عطری
شمعدانی عطری یکی دیگر از گیاهان موثر در درمان افسردگی است که خاصیت آرامبخش نیز دارد. از اسانس (روغن فرار) برگ‌های شمعدانی عطری به طور گسترده در رایحه درمانی با هدف رفع افسردگی و اضطراب استفاده میشود و ماده اصلی برخی فرآورده‌های دارویی درمان افسردگی است که به کاهش اختلال تمرکز، رفع خستگی مفرط و بی‌انگیزگی و دور کردن تفکرات منفی کمک می‌کند. شمعدانی عطری خاصیت ضدعفونی کنندگی نیز دارد و در التیام سریع‌تر زخم‌ها، درمان جراحات و تقویت کبد و کلیه موثر است.
گل محمدی
بوییدن عطر گل محمدی یا گل سرخ احساس خوشحالی و امید را در فرد ایجاد می‌کند و در کاهش استرس و اضطراب تاثیر زیادی دارد. بهبود افسردگی و رفع علائم آن در مبتلایان یکی از مهمترین خواص این گل است و مصرف فرآورده‌های طبیعی حاوی عصاره گل سرخ مانند گلاب در افزایش امید و قدرت روحی، تقویت اعتماد به نفس، ایجاد افکار مثبت و احساسات خوشایند در افراد افسرده موثر است. از دیگر خواص این گیاه تنظيم اشتها، ترميم زخم‌ها و سوختگی، ضد خشكی و خارش پوست، ضد استفراغ، درمان كننده سنگ صفرا، التهاب كبد، آسم، سرفه، کم ناتوانی جنسی و سرد مزاجی زنان و مردان، رفع سردرد و بی خوابی است.
اسطوخودوس
اسطوخودوس یا لاوندر، نیز یکی دیگر از محبوب‌ترین گیاهان دارویی برای درمان اختلالات روانی است و اثرات درمانی زیادی برای رفع افسردگی، اضطراب، استرس، بی‌قراری و بی‌خوابی دارد. از اسانس این گیاه در رایحه درمانی نیز استفاده فراوان میشود و ترکیبات موجود در اسانس آن، باعث تحریک انتقال دهنده‌های عصبی می‌شوند و ترشح هورمون‌هایی که استرس اضافی را در بدن مهار می‌کنند، افزایش می‌دهند. علاوه بر اینکه به افزایش عملکرد مغز و میزان تمرکز بر فعالیت‌های روزمره و تقویت حافظه نیز کمک می‌کند. تسکین سردرد، احساس آرامش، درمان مشکلات خواب، رفع مو خوره، درمان عفونت، کاهش چین و چروک پوست، کمک به درمان روماتیسم مفصلی و تسکین دل درد از دیگر خواص گیاه اسطوخودوس است.
کاوا
کاوا را نیز به عنوان یک گیاه موثر بر درمان افسردگی می‌شناسند. این گیاه بومی جزایر اقیانوس آرام جنوبی است و مردم این نواحی از ریشه‌های آن برای تهیه نوعی نوشیدنی خاص برای مراسم خود استفاده می‌کنند. این گیاه نیز همانند گزینه‌های قبلی، کاهش دهنده اضطراب و آرامبخش است و در درمان افسردگی کاربرد دارد. احساس ناشی از آن مشابه الکل است اما برخلاف آن هیچ عارضه‌ای ندارد و اعتیاد آور نیست و در درمان اختلال عمومی مفید و موثر است. به نظر می‌رسد ماده کاوالاکتون موجود در آن با تاثیر روی انتقال دهنده‌های عصبی مغز از جمله گاما آمینوبوتیریک اسید یا GABA باعث کاهش فعالیت عصبی مغز و آرامش فرد میشود.
معرفی فرآورده‌های طبیعی درمان افسردگی
قرص گیاهی پرفوران، نروکسین، فیتوریلکس، قطره گیاهی هایپیران، کپسول هایپیفور و کپسول هایپیکام
این فرآورده‌ها از داروهای گیاهی حاوی عصاره گل راعی (علف چای) هستند. به درمان افسردگی، رفع اضطراب و بی‌قراری‌های عصبی کمک می‌کنند. در رفع و کاهش عوارض ناشی از اختلالات روحی مانند شب ادراری اطفال، سندرم پیش از قاعدگی، عوارض یائسگی، خستگی یا کاهش انرژی، اختلالات روحی ناشی از تغییر فصل، اختلال خواب، کاهش تمرکز و قوه ادراک موثر هستند. ضمن اینکه عوارض مصرف این محصولات نسبت به برخی دیگر از داروهای ضد افسردگی مثل فلوکستین بسیار کمتر است.
قرص جینکوگل و ممورکس
این محصولات از عصاره گیاه جینکوبیلوبا تهیه می‌گردند و از دیگر فرآورده‌های طبیعی برای رفع افسردگی، اضطراب و خستگی هستند. این قرص‌های گیاهی همچنین برای کمک به درمان اختلالات و علائم ناشی از محدودیت گردش خون مغزی مانند کم شدن حافظه و یا اختلالات ادراکی، سرگیجه، وزوز گوش، سردرد، اختلالات عروقی محیطی و زوال عقل ( آلزایمر ) به کار می‌روند.
قرص سیمی فوگل
حاوی عصاره خشک ریشه گیاه بلک کوهش است و به درمان افسردگی، بهبود علائم یائسگی مانند گرگرفتگی و تعریق شبانه کمک می‌کند. جالب است بدانید جامعه متخصصین زنان و مامایی در آمریکا اثر گیاه دارویی بلک کوهش در کاهش علائم یائسگی را تایید و استفاده از آن را تا مدت حداکثر ۶ ماه برای بهبود بی‌خوابی، گرگرفتگی، افسردگی و اختلالات خلقی در زنان یائسه مفید دانسته است.
کپسول سنتلا
این کپسول یکی دیگر از داروهای گیاهی مناسب برای درمان افسردگی است و حاوی پودر برگ پودر گیاه آب بشقابی است. این محصول طبیعی به درمان استرس، اضطراب و افسردگی کمک می‌کند، همچنین باعث تقویت قوای عمومی بدن، افزایش سلامتی، شادابی و طول عمر میشود.
کپسول گیاهی ضد افسردگی سافرودیت، قطره دارویی خوراکی زعفران و آدامس زعفران الدر
این محصولات حاوی عصاره گیاه زعفران هستند و به درمان افسردگی‌های خفیف تا متوسط کمک می‌کنند. مصرف این فرآورده‌ها در تقویت عملکرد جنسی بانوان نیز موثر است. همچنین اختلالات جنسی ناشی از مصرف داروهای شیمیایی ضد افسردگی را در زنان کاهش می‌دهد.
شربت مفرح ابریشمی
از عصاره گیاهان مختلفی نظیر ابریشم، زعفران، دارچین، میخک، بیدمشک، گلاب و … تهیه میشود و از دیگر فرآورده‌های طبیعی مفید برای کاهش افسردگی‌های خفیف، افزایش نشاط و انرژی و تقویت حافظه است.
کپسول دپروهرب و قطره دپوهرب
این دو دارو از عصاره گیاه شمعدانی عطری تهیه شده‌اند و یک داروی گیاهی ضد افسردگی کم خطر هستند. به کاهش اختلال تمرکز، خستگی مفرط، بی‌انگیزگی، تفکرات منفی و رفع سایر علائم افسردگی در بدن کمک می‌کنند.
قطره گل سرخ
توسط شرکت‌های داروسازی مختلف نیز تولید میشود، حاوی اسانس گل محمدی است و یکی از فرآورده‌های طبیعی مناسب برای درمان افسردگی با کمترین عوارض جانبی است. این محصول در برطرف کردن استرس و اضطراب نیز موثر است و باعث افزایش میل جنسی در زنان و مردان موثر میشود. اسانس گل سرخ دارای اثر محرک روی مغز انسان است و مصرف آن به افزایش نشاط و شادابی کمک زیادی می‌کند.
قرص گیاهی آنتی دپرسانت
حاوی عصاره اسطوخودوس است و مصرف آن برای درمان وسواس، غم اندوه و حالت‌های افسردگی توصیه میشود.
سخن پایانی
همانطور که گفتیم یکی از بهترین راهکاها برای درمان افسردگی‌های خفیف استفاده از گیاهان دارویی و فرآورده‌های طبیعی است. افسردگی یک بیماری پزشکی جدی تلقی میشود که می‌تواند بدون درمان مناسب بدتر شود. استفاده از داروهای گیاهی عوارض کمی دارد و می‌توان حالات خفیف تا متوسط بیماری و علائم خاص آن را به کمک بعضی گیاهان درمان کرد. ”نسخه اول” به شما کمک می‌کند که ضمن به دست آوردن اطلاعات درباره درمان افسردگی با داروهای گیاهی، با مقایسه داروهای موجود در بازار، انتخاب آگاهانه‌ای داشته باشید.
