ویتامین ای نوعی ویتامین محلول در چربی است که به عنوان قوی ترین انتی اکسیدان طبیعی شناخته می شود. اکسیدان ها یا ترکیبات اکسیداتیو به موادی اتلاق می شود که می توانند با اختلال در چرخه سلولی، باعث تخریب سلول ها در بدن شوند. آلفا توکوفرول که شناخته شده ترین فرم ویتامین ای است، خاصیت آنتی اکسیدانی قابل توجهی دارد. این ترکیب همانند سایر ترکیبات آنتی اکسیدان، می تواند باعث تخریب یا غیر فعال شدن رادیکال های آزاد و دیگر ترکیبات اکسیداتیو شود.

آلفا توکوفرول در حفظ سلامت، انسجام و یکپارچگی غشا سلولی نیز اهمیت فراوانی دارد. مقادیر کافی از آلفا توکوفرول برای حفظ سیالیت غشا، محافظت در برابر عوامل آسیب زا و کمک به بازسازی اجزاء تخریب شده آن لازم است.

منابع غذایی آلفا توکوفرول

همان طور که اشاره شد، ویتامین ای محلول در چربی است، بنابراین اصلی ترین منبع غذایی آن روغن های گیاهی خوراکی می باشند. آلفا توکوفرول هم چنین در دانه ها، مغز ها، سبزیجات با برگ سبز تیره، جوانه گندم، ذرت، لوبیا سویا و … وجود دارد. چربی های حیوانی نیز حاوی مقادیری ویتامین ای هستند اما بهتر است در مصرف این چربی ها به دلیل وجود اسید های چرب ترانس در ساختار آن ها زیاده روی نکنید.

اعمال ویتامین ای در بدن

ویتامین ای علاوه بر نقش آنتی اکسیدانی، نقش ضد التهابی نیز دارد. آلفا توکوفرول یک ضد التهاب موثر در بدن است که قادر است درجات مختلفی از التهاب را کاهش دهد و یا سرکوب نماید. توقف روند تولید ترکیبات التهابی و غیرفعال کردن آن ها از جمله مکانیسم هایی است که آلفا توکوفرول به وسیله آن ها نقش ضد التهابی خود را ایفا می کند.

یکی دیگر از عملکرد های آلفا توکوفرول، نقش واسطه ای آن در تولید ماده ژنتیکی سلول (DNA) است. ویتامین ای در واقع واسطه عملکری برای آنزیم های سازنده DNA است. علاوه بر این بسیاری از دیگر اعمال سلولی و هورمونی نیز نیازمند وجود مقایر کافی آلفا توکوفرول به عنوان واسطه هستند.

ویتامین ای به دلیل عملکرد آنتی اکسیدانی و قدرت ترمیم کنندگی در سلامت پوست و کمک به بازسازی آن نیز اهمیت فراوانی دارد. مصرف آلفا توکوفرول برای حفظ رطوبت پوست، کمک به ترمیم آن و جلوگیری از آسیب دیدن پوست در اثر اشعه های مضر ضروری می باشد.

تقویت عملکرد ایمنی از دیگر فواید مصرف آلفا توکوفرول است. ویتامین ای نقش مهمی در تکثیر و عملکرد سلول های ایمنی دارد.

دریافت مقادیر کافی

به طور معمول مقدار 15 میلی گرم آلفا توکوفرول در روز برای مردان و زنان بالغ توصیه می شود. این مقدار را می توان با مصرف روزانه روغن های گیاهی برای پخت و پز، سالاد و … تامین نمود. روغن زیتون بالاترین مقدار آلفا توکوفرول را در مقایسه با سایر روغن ها دارد. روغن دانه سویا نیز از منابع غنی از ویتامین ای است که حاوی فرم گاما توکوفرول است. گاما توکوفرول در بدن می تواند به پیشساز آلفا توکوفرول تبدیل شود و نیاز روزانه به این ترکیب را تامین نماید.

کمبود ویتامین ای

کمبود ویتامین ای در مراحل اولیه می تواند منجر به بروز علائم و عوارض زیر شود:

• خشکی پوست و ایجاد عارضه های پوستی متعدد
• احساس ضعف عضلانی
• تضعیف عملکرد سیستم ایمنی
• اختلال در اعصاب بینایی

در موارد شدید تر کمبود، علائم عصبی مانند اختلال در تعادل یا عدم هماهنگی در حرکات نیز بروز می کند. درمان کمبود ویتامین ای به دلیل نقش آنتی اکسیدانی و محافظت کننده آن از سلول های بدن اهمیت فراوانی دارد. مصرف مکمل آلفا توکوفرول همراه با رژیم غذایی غنی از روغن های گیاهی و سبزیجات برگ سبز تیره می تواند کمبود آلفا توکوفرول را در موارد خفیف تا شدید درمان نماید.