مقدمه
Rosa damascena گونه ای گل رز است که در ایران به گل محمدی معروف است. یکی از مهم ترین گونه های خانواده Rosaceae است. Rosaceae گیاهان زینتی شناخته شده ای هستند و از آن ها به عنوان سلطان گل ها یاد می شود. جدا از استفاده از R. damascena به عنوان گیاه زینتی در پارک ها، باغ ها و خانه ها، از آنها عمدتاً برای استفاده در عطر، دارو و صنایع غذایی استفاده می شود. با این حال R.damascena عمدتا به دلیل اثرات معطر آن شناخته شده است. گلاب در عروسی ها برای تضمین یک ازدواج موفق و شاد استفاده می شود و نماد عشق و پاکی است و همچنین برای کمک به مراقبه و دعا مورد استفاده قرار می گیرد. بین ایرانیان و این گیاه پیوند محکمی وجود دارد. محبوبیت آن نه تنها به دلیل اثرات دارویی این گل، بلکه به دلیل اعتقادات مقدس نسبت به آن است. مردم این گیاه را گل محمدی می نامند، زیرا معتقدند عطر و بوی خوب آن، آن ها را به یاد حضرت محمد (ص) می اندازد. در حال حاضر این گیاه در ایران (به ویژه در کاشان) برای تهیه گلاب و اسانس کشت می شود.
ترکیبات شیمیایی
گل محمدی شامل ترپن‌ها، گلیکوزیدها، فلاونوئیدها و آنتوسیانین‌ها می باشد. این گیاه همچنین حاوی کربوکسیلیک اسید، میرسن، ویتامین C ، کامفرول و کورستین است. آنالیز گل محمدی نشان داد که فنیل اتیل الکل، سیترنلول، نونادکان و ژرانیول اتانول و هنیکوزان ترکیبات اصلی این گل می باشند. عملکردهای دارویی Rosaceae تا حدی به فراوانی ترکیبات فنولیک آن، نسبت داده می شود.
گلاب چیست؟
گلاب از تقطیر گلبرگ های گل با بخار آب ایجاد می شود. گلاب معطر است و گاهی اوقات از آن به عنوان یک رایحه طبیعی ملایم به عنوان جایگزینی برای عطرهای حاوی مواد شیمیایی استفاده می شود. گلاب برای هزاران سال از جمله در قرون وسطی مورد استفاده قرار گرفته است. گمان می رود که منشأ آن در ایران می باشد. گلاب به طور سنتی هم در محصولات زیبایی و هم در محصولات غذایی و نوشیدنی استفاده می شود و لازم به ذکر است که خواص گلاب از نظر ابن سینا، خواص منحصر به فردی است.
گلاب فواید بسیاری برای سلامتی دارد از جمله:
1) کمک به تسکین سوزش پوست
یکی از بزرگترین فواید گلاب خواص ضدالتهابی قوی آن است. این خواص می تواند به درمان چندین بیماری، هم داخلی و هم خارجی کمک کند.
2) گلودرد را تسکین می دهد
پزشکان اغلب آنتی بیوتیک برای گلودرد تجویز می کنند، اما گلاب نیز برای این بیماری بسیار مفید می باشد. گلاب به طور سنتی برای تسکین گلودرد استفاده می شده است.
3) قرمزی پوست را کاهش می دهد
گلاب هزاران سال است که به عنوان یک محصول زیبایی مورد استفاده قرار گرفته است، بنابراین جای تعجب نیست که می تواند پوست شما را بهبود بخشد و قرمزی آن را کاهش دهد. خواص ضد باکتریایی و ضد التهابی آن ممکن است به کاهش آکنه کمک کند و قرمزی و پف پوست را کاهش دهد.
4) به پیشگیری و درمان عفونت کمک می کند
گلاب دارای خواص ضد عفونی کنندگی قوی است که می تواند از عفونت ها پیشگیری و آن ها را درمان کند.
5) حاوی آنتی اکسیدان است
گلبرگ های گل محمدی و گل رز و روغن آن حاوی تعداد زیادی آنتی اکسیدان قوی است که می توانند به محافظت از سلول ها در برابر آسیب کمک کنند.
6) بریدگی ها، زخم ها و سوختگی ها را بهبود می بخشد
گلاب دارای خواص ضد عفونی کننده و ضد باکتریایی است که می تواند به بهبود سریع تر زخم ها کمک کند. این خواص می تواند به مبارزه با عفونت بریدگی ها و سوختگی ها کمک کند.
7) خواص ضد افسردگی
گلاب می تواند خواص ضد افسردگی و ضد اضطراب قوی داشته باشد. یک مطالعه در سال 2011 انجام شد و نشان داد که عصاره گلبرگ های گل محمدی می تواند سیستم عصبی مرکزی را در موش ها آرام کند. این خاصیت می تواند منجر به اثرات ضد افسردگی و ضد اضطراب شود.
8) سردرد را تسکین می دهد
گلاب و اسانس گل محمدی معمولاً در رایحه درمانی برای کمک به تسکین سردرد استفاده می شود. یک مطالعه نشان داد که بخار گلاب می تواند سردرد را تسکین دهد.
9) خاصیت ضد پیری دارد
گلاب اغلب در محصولات زیبایی با هدف کاهش چین و چروک استفاده می شود. این به این دلیل است که ممکن است در واقع اثرات ضد پیری داشته باشد.
10) مشکلات گوارشی را تسکین می دهد
در طب عامیانه از گلاب برای کمک به هضم غذا و کاهش ناراحتی های گوارشی استفاده می شده است. طبق یک مطالعه در سال 2008، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد گلاب می‌تواند تأثیر مثبتی بر هضم غذا داشته باشد و ناراحتی‌های گوارشی را تسکین دهد. گلاب همچنین ممکن است ترشح صفرا را بهبود بخشد که می تواند به هضم بیشتر غذا کمک کند.
11) خواص گلاب برای اعصاب
گلاب مایعی است بسیار معطر که این عطر خوش سبب آرامش اعصاب فرد می شود و در کل گلاب ماده ای ضد استرس می باشد.
12) خوردن گلاب قبل از خواب
اولین فایده مصرف گلاب قبل از خواب، اثر آرامش بخشی آن است اما مصرف گلاب قبل از خواب سبب دفع سموم بدن نیز می شود.
13) خواص گلاب برای ریه
گلاب به دلیل داشتن خاصیت ضد التهابی، برای بهبود عملکرد ریه بسیار مفید می باشد. لذا مصرف روزانه گلاب می تواند بر سلامت ریه ها اثر مثبت بسیاری داشته باشد.
اشکال و دوز
گلاب را می توانید به صورت موضعی روی پوست بمالید یا آن را با مرطوب کننده ها یا روغن های طبیعی مانند روغن نارگیل مخلوط کنید. از گلاب همچنین می توان برای تهیه دمنوش گلاب یا چای گل استفاده کنید.
بهترین زمان مصرف گلاب
در ابتدا باید توجه نمود که بهترین زمان مصرف گلاب به هدف استفاده از آن بستگی دارد. به عنوان مثال چنانچه از گلاب به هدف رفع خستگی و آرامش استفاده می کنید، بهتر است گلاب را قبل از خواب مصرف کنید ولی اگر به دنبال خواص درمانی آن هستید، استفاده در میانه روز بهترین زمان مصرف گلاب است.
چای گلاب
برای مصرف گلاب می توان آن را به چای اضافه کرد و از تمام خواص آن بهره برد اما باید توجه کرد که مصرف گلاب به این شیوه، سبب کاهش فواید و خواص آن می شود.
مضرات گلاب
گلاب را معمولا بی خطر می دانند. هیچ خطر شناخته شده ای برای عموم مردم برای استفاده موضعی یا مصرف آن وجود ندارد. تنها استثنا در صورتی است که به این ماده حساسیت داشته باشید. نکته قابل ذکر دیگر این است که مصرف گلاب به دلیل طبع گرم آن، می تواند برای افراد حساس به مواد غذایی با طبیعت گرم مشکل ساز و حساسیت زا باشد.
عوارض مصرف گلاب تاریخ گذشته
هنگام مصرف گلاب به تاریخ درج شده بر روی آن توجه کنید چرا که گلاب به مرور عطر و طعم خود را از دست می دهد. حتما سعی کنید گلاب را در ظروف شیشه ای نگهداری کنید چرا که ظروف پلاستیکی به دلیل واکنشی که با گلاب می دهد، سبب کاهش کیفیت آن می شود.
منابع:
