فهرست مطالب
سیستم ایمنی بدن شامل چیست
سیستم ایمنی بدن شما شامل اندام‌های زیر است:
۱) طحال
۲) لوزه‌ها
۳) مغز استخوان
۴) گره‌های لنفاوی
این اندام‌ها لنفوسیت‌ها را می‌سازند و آزاد می‌کنند. اینها گلبول‌های سفید خون هستند که به عنوان سلول‌های B و T طبقه‌بندی می‌شوند. این سلول‌ها با مهاجمان به نام آنتی ژن‌ها مبارزه می‌کنند. سلول‌های B آنتی بادی‌های خاص بیماری را که بدن شما تشخیص می‌دهد، آزاد می‌کنند. سلول‌های T سلول‌های خارجی یا غیرطبیعی را از بین می‌برند. نمونه‌هایی از آنتی ژن‌هایی که سلول‌های B و T شما ممکن است برای از بین بردن آنها لازم باشد عبارتند از:
۱) باکتری‌ها
۲) ویروس‌ها
۳) سلول‌های سرطانی
اختلالات سیستم ایمنی و ضعف سیستم ایمنی بدن توانایی دفاع از خود در برابر این آنتی ژن‌ها را مختل می‌کند.
انواع مختلف اختلالات نقص ایمنی کدامند؟
بیماری نقص ایمنی زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به درستی کار نکند. اگر با کمبود به دنیا آمده‌اید یا علت ژنتیکی وجود دارد، به آن بیماری نقص ایمنی اولیه گفته می‌شود. بیش از ۱۰۰ اختلال نقص ایمنی اولیه وجود دارد. نمونه‌هایی از اختلالات نقص ایمنی اولیه عبارتند از:
۱) نقص ایمنی متغیر متداول (CVID)
۲) X-linked agammaglobulinemia
۳) نقص ایمنی ترکیبی شدید (SCID) که به عنوان آلیمفوسیتوز شناخته می‌شود
اختلالات نقص ایمنی ثانویه زمانی اتفاق می‌افتد که یک منبع خارجی مانند یک ماده شیمیایی سمی یا عفونت به بدن شما حمله کند. موارد زیر می‌تواند باعث اختلال نقص ایمنی ثانویه شود:
۱) سوختگی شدید
۲) شیمی درمانی
۳) تابش – تشعشع
۴) دیابت
۵) سوء تغذیه
نمونه‌هایی از اختلالات نقص ایمنی ثانویه عبارتند از:
۱) ایدز
۲) سرطان‌های سیستم ایمنی بدن مانند سرطان خون
۳) بیماری‌های پیچیده سیستم ایمنی مانند هپاتیت ویروسی
۴) مولتیپل میلوما (سرطان سلول‌های پلاسما که آنتی بادی تولید می‌کنند)
چه کسانی در معرض سیستم ایمنی بدن ضعیف هستند؟
افرادی که سابقه خانوادگی اختلالات نقص ایمنی اولیه دارند، خطر ابتلا به اختلالات اولیه در آنها بیش از حد طبیعی است. هر چیزی که سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کند، می‌تواند منجر به اختلال نقص ایمنی ثانویه شود. به عنوان مثال، قرار گرفتن در معرض مایعات بدن آلوده به HIV یا برداشتن طحال می‌تواند از علل آن باشد. برداشتن طحال ممکن است به دلیل شرایطی مانند سیروز کبدی، کم خونی سلول داسی شکل یا ضربه به طحال ضروری باشد.
پیری همچنین سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف می‌کند. با افزایش سن، برخی از اندام‌های تولید کننده گلبول های سفید کوچک می‌شوند و تعداد کمتری از آنها تولید می‌شوند. پروتئین‌ها برای ایمنی بدن شما مهم هستند. پروتئین کافی در رژیم شما نمی‌تواند سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کند. بدن شما همچنین هنگام خواب پروتئین‌هایی تولید می‌کند که به بدن در مبارزه با عفونت کمک می‌کند. به همین دلیل، کمبود خواب از قدرت ایمنی بدن شما می‌کاهد. سرطان‌ها و داروهای شیمی درمانی نیز می‌توانند از ایمنی بدن شما بکاهند.
بیماری‌ها و شرایط زیر با اختلالات نقص ایمنی اولیه مرتبط است:
۱) آتاکسی-تلانژکتازی
۲) سندرم Chediak-Higashi
۳) بیماری نقص ایمنی ترکیبی
۴) هیپوگاماگلوبولینمی
۵) سندرم ویسکوت-آلدریچ
علائم اختلال نقص ایمنی
هر اختلال علائم منحصر به فردی دارد که می تواند مکرر یا مزمن باشد. برخی از این علائم شامل موارد زیر باشد:
۱) عفونت‌های سینوسی
۲) سرماخوردگی
۳) اسهال
۴) ذات‌الریه
اگر این مشکلات به درمان پاسخ ندهند یا با گذشت زمان کاملاً بهبود نیابید، پزشک ممکن است شما را برای یک اختلال نقص ایمنی آزمایش کند.
۱) از شما در مورد سابقه پزشکی خواهد پرسید
۲) معاینه بدنی انجام می دهد
۳) تعداد گلبول‌های سفید خون شما را آزمایش می‌کند
۴) سطح ایمونوگلوبولین را تعیین می‌کند
واکسن‌ها می توانند پاسخ سیستم ایمنی بدن شما را در آزمایش تست آنتی بادی آزمایش کنند. پزشک به شما واکسن می‌دهد. سپس خون شما را برای پاسخ آن به واکسن چند روز یا چند هفته بعد آزمایش می‌کنند. اگر اختلال نقص ایمنی نداشته باشید، سیستم ایمنی بدن آنتی بادی‌هایی برای مقابله با ارگانیسم‌های موجود در واکسن تولید می‌کند. اگر آزمایش خون آنتی بادی را نشان ندهد، ممکن است اختلال داشته باشید.
چگونه اختلالات نقص ایمنی درمان می‌شود؟
درمان هر اختلال نقص ایمنی به شرایط خاص بستگی دارد. به عنوان مثال، ایدز چندین عفونت مختلف ایجاد می‌کند. پزشک برای هر عفونت دارو تجویز می‌کند و در صورت لزوم ممکن است برای درمان و عفونت HIV به شما ضد ویروس تجویز شود. درمان اختلالات
نقص ایمنی معمولاً شامل آنتی بیوتیک و درمان ایمونوگلوبولین است. داروهای ضد ویروسی دیگر، آمانتادین و آسیکلوویر یا دارویی به نام اینترفرون برای درمان عفونت‌های ویروسی ناشی از اختلالات نقص ایمنی استفاده می‌شود. اگر مغز استخوان شما به اندازه کافی لنفوسیت تولید نمی‌کند، پزشک شما ممکن است پیوند مغز استخوان (سلول بنیادی) را تجویز کند.
چگونه می‌توان از اختلالات نقص ایمنی جلوگیری کرد؟
اختلالات نقص ایمنی اولیه قابل کنترل و درمان است اما نمی‌توان از بروز آنها جلوگیری کرد. از چندین روش می‌توان از اختلالات ثانویه جلوگیری کرد. خواب برای یک سیستم ایمنی سالم بسیار مهم است. طبق کلینیک مایو، بزرگسالان تقریباً به هشت ساعت خواب شبانه نیاز دارند. همچنین اگر سیستم ایمنی بدن شما به درستی کار نمی‌کند، باید از افراد بیمار دور بمانید. اگر به بیماری نقص ایمنی مسری مانند ایدز مبتلا هستید، می‌توانید با انجام یک رابطه جنسی ایمن و عدم اشتراک مایعات بدنی با افراد آلوده، دیگران را سالم نگه دارید.
راه‌هایی برای تقویت سیستم ایمنی بدن:
چند تغییر در شیوه زندگی و عادت های جدید می‌توانند سیستم ایمنی بدن را قوی و سالم نگه دارند:
۱) رژیم غذایی متعادل:
غذاهای گیاهی مانند میوه‌ها، سبزیجات، آجیل‌ها و حبوبات سرشار از مواد مغذی و آنتی اکسیدان هستند که ممکن است در مقابل عوامل بیماری‌زا از شما محافظت کنند. آنتی اکسیدان‌های موجود در این غذاها با مقابله با ترکیبات ناپایدار موسوم به رادیکال‌های آزاد به کاهش التهاب کمک می‌کنند که در صورت تجمع در بدن در سطوح بالا باعث التهاب می‌شود.
در همین حال، فیبر موجود در غذاهای گیاهی میکروبیوم روده یا جامعه باکتری‌های سالم روده شما را تغذیه می‌کند. یک میکروبیوم روده قوی می‌تواند ایمنی شما را بهبود بخشد و به شما در جلوگیری از ورود عوامل بیماری‌زای مضر از طریق دستگاه گوارش به بدن کمک کند. علاوه بر این، میوه ها و سبزیجات سرشار از مواد مغذی مانند ویتامین C هستند که ممکن است مدت زمان سرماخوردگی را کاهش دهد.
۲) خواب کافی:
در حقیقت، خواب ناکافی یا بی کیفیت با حساسیت بالاتر به بیماری ارتباط دارد. در یک مطالعه که بر روی ۱۶۴ فرد بزرگسال سالم انجام شد، کسانی که هر شب کمتر از ۶ ساعت می‌خوابند، بیشتر از کسانی که هر شب ۶ ساعت یا بیشتر می‌خوابند، سرما می‌خورند. همچنین، ممکن است در هنگام بیماری بیشتر بخوابید تا به سیستم ایمنی بدن خود اجازه مبارزه بهتر با بیماری را بدهید. بزرگسالان باید هر شب ۷ ساعت یا بیشتر بخوابند، در حالی که نوجوانان به ۸-۱۰ ساعت و کودکان و نوزادان خردسال تا ۱۴ ساعت خواب نیاز دارند. اگر در خوابیدن مشکل دارید، سعی کنید مدت زمان نگاه کردن به صفحه نمایش را یک ساعت قبل از خواب محدود کنید، زیرا نور آبی که از تلفن، تلویزیون و رایانه شما ساطع می‌شود، می‌تواند ریتم شبانه‌روزی یا چرخه خواب طبیعی بدن شما را مختل کند.
۳) ورزش منظم:
اگرچه ورزش شدید طولانی مدت می‌تواند سیستم ایمنی بدن شما را سرکوب کند، اما ورزش متوسط آن را تقویت کند.
۴) شستن مکرر دست‌ها
۵) وزن متعادل
۶) دوری از دخانیات
۷) کاهش استرس:
رفع استرس و اضطراب کلید سلامتی در ایمنی بدن است. استرس طولانی مدت باعث ایجاد التهاب و همچنین عدم تعادل در عملکرد سلول‌های ایمنی می‌شود. فعالیت‌هایی که به شما کمک می‌کنند استرس خود را کنترل کنید شامل مراقبه، ورزش، یوگا و سایر اقدامات ذهن آگاهی است.
۸) مصرف مکمل پروبیوتیک:
غذاهای تخمیر شده غنی از باکتری های مفیدی به نام پروبیوتیک هستند که دستگاه گوارش را پر می‌کنند. این غذاها شامل ماست و کفیر است.
۹) استفاده از شکر محدود شود:
تحقیقات نشان می‌دهد که قندها و کربوهیدرات‌های تصفیه شده به طور مستقیم در اضافه وزن و چاقی نقش دارند. چاقی نیز ممکن است خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد. جلوگیری از مصرف قند می‌تواند باعث کاهش التهاب و کاهش وزن شود، بنابراین خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن سلامتی مانند دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. شما باید تلاش کنید مصرف قند خود را به کمتر از ۵ درصد کالری روزانه خود محدود کنید. این مقدار برای کسی که رژیم ۲۰۰۰ کالری دارد تقریباً ۲ قاشق غذاخوری (۲۵ گرم) شکر است.
۱۰) مایعات کافی بنوشید:
آبرسانی لزوماً شما را در برابر میکروب‌ها و ویروس ها محافظت نمی‌کند، اما جلوگیری از کمبود آب برای سلامت کلی شما مهم است. کمبود آب بدن می‌تواند باعث سردرد شود و مانع عملکرد مناسب جسمی، تمرکز، هضم غذا و عملکرد قلب و کلیه شود. این عوارض می‌تواند حساسیت به بیماری را افزایش دهد. برای جلوگیری از کم آبی بدن، باید روزانه مایعات کافی بنوشید تا ادرار زرد کم رنگ شود. در حالی که چای نیز آبرسانی می‌کند، بهتر است مصرف آب میوه و چای شیرین را به دلیل محتوای قند بالا محدود کنید. لازم به ذکر است که افراد مسن تمایل به نوشیدن را از دست می‌دهند، زیرا بدن آنها به اندازه کافی عطش را نشان نمی‌دهد. بزرگترها حتی اگر احساس تشنگی نکنند باید مرتباً بنوشند.
۱۱) چربی‌های سالم بیشتری بخورید:
چربی‌های سالم، مانند چربی‌های موجود در روغن زیتون و ماهی آزاد، ممکن است با کاهش التهاب، پاسخ ایمنی بدن شما را به عوامل بیماری زا افزایش دهند.
12) مکمل‌های مناسب مصرف کنید:
برخی مطالعات نشان می دهد که مکمل‌های زیر ممکن است پاسخ ایمنی عمومی بدن شما را تقویت کنند
۱) ویتامین C: طبق بررسی انجام شده در بیش از ۱۱۰۰۰ نفر، مصرف ۱۰۰۰-۲۰۰۰ میلی گرم ویتامین C در روز، مدت زمان سرماخوردگی را در بزرگسالان ۸٪ و در کودکان ۱۴٪ کاهش داد.
۲) ویتامین D: کمبود ویتامین D ممکن است احتمال بیمار شدن شما را افزایش دهد، بنابراین مصرف مکمل ممکن است این اثر را خنثی کند.
۳) روی: در یک بررسی در ۵۷۵ فرد مبتلا به سرماخوردگی، مصرف بیش از ۷۵ میلی گرم زینک در روز مدت زمان سرماخوردگی را ۳۳٪ کاهش داد.
۴) سیر: یک مطالعه ۱۲ هفته‌ای روی ۱۴۶ نفر نشان داد که مصرف مکمل سیر بروز سرماخوردگی را حدود ۳۰٪ کاهش داد. با این حال، تحقیقات بیشتری لازم است.
بیشتر بدانید: درمان ضعف سیستم ایمنی بدن با داروهای گیاهی و مکمل‌های غذایی
منابع:
https://www.healthline.com/health/immunodeficiency-disorders#prevention
https://www.healthline.com/nutrition/how-to-boost-immune-health#3.-Eat-more-healthy-fats
