همان طور که می‌دانید، تغذیه انحصاری با شیر مادر، بهترین روش تغذیه‌ای نوزاد در ۶ ماه اول تولد است. سازمان بهداشت جهانی نیز شیردهی تا ۲ سالگی را در صورت تمایل و توانایی مادر و کودک حمایت می‌کند. تغذیه با شیر مادر، علاوه بر تامین مواد مغذی، در تقویت سیستم ایمنی و دستگاه گوارش نوزاد نیز موثر است. بسیاری از زنان با موانعی مواجه می‌شوند که ممکن است آنها را از شیردهی باز دارد. بنابراین حمایت تغذیه‌ای و عاطفی در مادران شیرده، برای ادامه فرآیند شیردهی اهمیت بسیاری دارد. یکی از مطمئن‌ترین روش‌های تامین مواد مغذی برای بدن مادر، مصرف مکمل شیردهی است. مصرف این مکمل‌ها هم در کیفیت و حجم شیر تولید شده و هم در محافظت از بدن مادر شیرده، در برابر کمبودهای تغذیه‌ای، موثر است.

مکمل‌های دوران شیردهی

شیردهی منجر به افزایش نیاز به انرژی و مواد مغذی می شود. شیر مادر، در واقع از ذخایر بدن مادر ساخته می‌شود. بنابراین کمبود مواد مغذی مگر در موارد شدید، کیفیت شیر را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. اما لازم است بدانید، تولید شیر به ویژه در مادرانی که رژیم غذایی غنی و کاملی ندارند، منجر به تخلیه ذخایر مواد مغذی بدن مادر می‌گردد. بنابراین مصرف مکمل شیردهی در مادران مبتلا به کمبود مواد مغذی و یا رژیم های غذایی محدود ضروری است. مهم‌ترین مکمل‌های مورد نیاز برای بدن مادر به شرح زیر است:

ویتامین D

محتوای ویتامین D شیر مادر، تحت تاثیر میزان ویتامین D در خون مادر قرار دارد. زنان شیرده با پوست تیره، BMI بالای ۳۰ و یا آنهایی که از کرم‌های ضد آفتاب استفاده می‌کنند، در معرض کمبود ویتامین D قرار دارند. کمبود ویتامین D مادر را بیشتر از نوزاد تحت تاثیر قرار می‌دهد. چرا که به طور طبیعی نوزادان در ماه‌های اولیه تولد از مکمل ویتامین A-D استفاده می‌کنند. بنابراین مصرف مکمل شیردهی حاوی ویتامین D برای مادران شیرده ضروری است. کمبود ویتامین D، ریسک نرمی استخوان و بروز شکستگی‌های مکرر در زنان شیرده را بالا می‌برد.

کلسیم

مادران شیرده باید منابع غنی از کلسیم به ویژه لبنیات را به میزان کافی در رژیم غذایی خود قرار دهند. با این وجود کلسیم شیر مادر از رژیم غذایی او تامین نمی‌شود. بلکه بخش عمده کلسیم از ذخایر استخوانی مادر تامین می‌شود. اگر بدن مادر در شرایط ایده‌آلی قرار داشته باشد، توده استخوانی از دست رفته بعد از شیردهی جبران می‌شود. زنان شیردهی که رژیم غذایی نا کافی دارند یا از قبل دچار کمبود کلسیم هستند، لازم است مکمل کلسیم دریافت کنند. مصرف مکمل شیردهی، جبران توده استخوانی پس از پایان شیردهی را بهبود می‌بخشند. علاوه بر این با نگه داشتن کلسیم بدن مادر در سطوح نرمال، از پوکی استخوان جلوگیری می‌کنند.

ید

میزان نیاز به  ید در زنان شیرده دو برابر شرایط معمول است. مقدار کافی ید در شیر مادر، برای رشد عصبی نوزاد ضروری است. مکمل یاری با ید در مادرانی که رژیم غذایی کافی ندارند و یا در مناطقی زندگی می‌کنند که کمبود ید رایج است، ضروری است. چراکه کمبود ید در بدن مادر شیرده، بر میزان ید شیر نیز اثر می‌گذارد. زنان شیرده باید روزانه ۲۹۰ میکروگرم ید از مکمل شیردهی دریافت کنند، تا شیر غنی از ید داشته باشند.

روی

میزان نیاز به روی در دوران شیردهی بیش از دوران بارداری است. شیر مادر تنها منبع روی برای رشد نوزاد است. میزان روی در شیر کاملا تحت تاثیر ذخایر روی بدن مادر قرار دارد. در مادران مبتلا به کمبود روی، با گذشت زمان، محتوای روی شیر به شدت کاهش می‌یابد. مکمل یاری با روی بر میزان روی شیر مادر تاثیر مثبت دارد. مصرف مکمل شیردهی میزان روی لازم جهت تولید شیر غنی از روی را تامین می‌کند. در موارد کمبود شدید روی در مادر شیرده، مکمل یاری جداگانه با روی نیز توصیه می‌شود.

ویتامین B12

در مادران شیرده گیاهخوار، مکمل یاری با ویتامین ب 12 ضروری است. شیر این مادران از نظر ویتامین B12 به شدت فقیر است. علاوه بر این با شروع دوران شیردهی در مادران گیاهخوار، کمبود ویتامین B12 در بدن آنها نیز آغاز می‌شود. کمبود ویتامین B12 در زنان شیرده، علاوه بر کم خونی اثرات عصبی جبران‌ناپذیری به جای می‌گذارد. همچنین در نوزادان این مادران نیز آسیب‌های عصبی و عقب‌ماندگی رشد به چشم می‌خورد. مکمل شیردهی معمولا میزان کافی ویتامین B12 برای بدن مادر فراهم و در نتیجه از بروز این عوارض جلوگیری می‌کند.

انتخاب بهترین منبع مولتی ویتامین‌ها در دوران شیردهی

مکمل‌های دوران شیردهی حاوی مولتی ویتامین باید سرشار از آهن، ویتامین C و همچنین انواع ویتامین‌های گروه B باشند. آنها باید تمام نیازهای روزانه بدن شما را تأمین کنند و انرژی مورد نیاز را برای شما فراهم سازند. اگر ویتامین‌های مناسب را مصرف کرده و تمام کمبودهای تغذیه‌ای خود را درمان کنید، شیر مادر نیز بسیار مغذی‌تر خواهد بود. بنابراین، کودک شما نیز از تغذیه با شیر شما، تأثیر بیشتری خواهد داشت. هنگامی که مکمل‌های دوران شیردهی حاوی مولتی ویتامین‌ها را برای رژیم خود انتخاب می‌کنید، به نیازهای خود و البته نیازهای کودک خود نیز فکر کنید.

البته به خاطر داشته باشید که مولتی ویتامین‌ها هرگز جایگزین یک رژیم غذایی سالم نمی‌شوند. در طول زمانی که این نوع مکمل‌ها را دریافت می‌کنید، هنوز هم باید مطمئن شوید رژیم غذایی شما تا حد ممکن متعادل است. برای دریافت پروتئین مورد نیاز، میوه و سبزیجات زیاد و همچنین گوشت بدون چربی میل کنید. بدن شما در دوران شیردهی، انرژی بیشتری مصرف می‌کند. به همین دلیل، باید مطمئن شوید که به اندازه کافی مواد مغذی مصرف می‌کنید تا انرژی لازم برای کل روز را داشته باشید. با مصرف مکمل‌های دوران شیردهی حاوی ویتامین‌های روزانه در کنار یک رژیم متعادل کامل، این روند برای شما آسانتر می‌شود.

مکمل شیردهی بر حجم شیر چه اثری دارد؟

کمبود مقدار شیر یکی از نگرانی اصلی مادران شیرده است. در بسیاری از مکمل‌های شیردهی ترکیبات دارویی و یا گیاهی تحت عنوان شیرافزا وجود دارد. مکانیسم عمل این ترکیبات هنوز شناسایی نشده است. اما تجربه نشان می دهد، مصرف ترکیبی این مواد در قالب مکمل شیردهی، مقدار شیر را به طور موثری افزایش می‌دهد. لازم است بدانید، قدم اول برای تولید حجم بیشتر شیر، خالی شدن منظم سینه‌ها است. در نتیجه هر قدر نوزاد بیشتر تغذیه شود، حجم تولیدی شیر مادر نیز افزایش می‌یابد. علاوه بر این تغذیه مناسب، استراحت کافی و مدیریت استرس، بر مقدار شیر تولیدی و جلوگیری از کمبود شیر، تاثیر مستقیم دارد.

بیشتر بخوانید: افزایش شیر مادر با مواد غذایی و فرآورده‌های طبیعی

سایر فواید مصرف مکمل شیردهی

مکمل شیردهی علاوه بر تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن مادر شیرده و بهبود کیفیت و حجم شیر فواید دیگری نیز دارد. این مکمل‌ها بر سلامت مادر و نوزاد اثرگذار هستند. مکمل شیردهی از عوارض احتمالی شیردهی بر بدن مادر، جلوگیری می‌کنند. همچنین در تقویت فواید و اهداف موازی شیردهی نیز نقش دارند. به برخی از فواید مکمل شیردهی در بخش زیر اشاره شده است.

1. کاهش وزن در دوران شیردهی

دوران شیردهی، زمان مناسبی برای کاهش وزن و بازگشت مادر به وزن پیش از بارداری است. زنان شیرده می‌توانند، با کاهش مصرف غذاهای حاوی محتوای بالای چربی و قند ساده، وزن خود را کاهش دهند. قرار گرفتن در شرایط رژیم‌های کاهش وزن در دوران شیردهی ممکن است، مادر و نوزاد را در معرض کمبود مواد مغذی قرار دهد. مصرف مکمل شیردهی با تامین ویتامین، مواد معدنی و اسیدهای چرب ضروری از بروز این کمبودها جلوگیری می‌کند. علاوه بر این خود فرآیند شیردهی نیز منجر به تسریع کاهش وزن مادر شیرده می‌شود. در نتیجه مصرف مکمل در دروان شیردهی، با تقویت روند شیردهی، کاهش وزن را نیز سرعت می‌بخشد.

2. جلوگیری از افسردگی پس از زایمان

افسردگی پس از زایمان (PPD) یکی از عوارض رایج پس از بارداری محسوب می‌شود. ریسک ابتلا به افسردگی پس از زایمان در زنان شیرده به طور چشمگیری پایین‌تر است. شیردهی با تحریک تولید هورمون اکسی توسین، منجر به احساس آرامش و راحتی در زنان شیرده می‌شود. علاوه بر این شیر دادن به نوزاد، سطوح ویتامین A خون مادر را در حد طبیعی نگه می‌دارد. بالا رفتن سطوح این ویتامین از عوامل ابتلا به PPD محسوب می‌شود. مکمل شیردهی با بهبود روند شیردهی و تامین مواد مغذی به ویژه ویتامین D، در بهبود سلامت روان مادر شیرده نقش دارد. بنابراین خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان را کاهش می‌دهد.

3. جلوگیری از بارداری در دوران شیردهی

در بسیاری از مادران در طول ۶ ماه اول پس از زایمان، آمنوره رخ می‌دهد. آمنوره به معنای قطع موقتی روند قاعدگی است. این پدیده منجر به جلوگیری از بارداری به طور طبیعی می‌شود. بسیاری از زنان بلافاصله پس از زایمان به دنبال یک روش مطمئن برای جلوگیری از بارداری مجدد هستند. لازم است بدانید اگر روند شیردهی به طور کامل در ۶ ماه اول پس از زایمان انجام شود، آمنوره به طور طبیعی از بارداری در این زمان جلوگیری می‌کند. مکمل شیردهی، تداوم فرآیند شیردهی را تقویت می‌کند. در نتیجه تا حدی در حفظ آمنوره و جلوگیری از بارداری نقش دارد. توجه داشته باشید درصورتی که به هر دلیلی شیردهی حتی برای مدت کوتاهی قطع شود یا آمنوره رخ ندهد، این روش کارایی خود را از دست می‌دهد و لازم است برای پیشگیری از بارداری با مشورت پزشک از داروهای موثر در این زمینه استفاده شود.

4. داشتن انرژی لازم برای انجام تمام فعالیت‌های روزانه

شما به عنوان یک مادر شیرده، کالری بیشتری را نسبت به معمول، مصرف خواهید کرد. کالری دریافتی که برای مادران شیرده توصیه می‌شود حدود ۲۰۰۰ و ۲۵۰۰ در روز است. بدن شما به همان میزان انرژی مصرف می‌کند، بنابراین ممکن است لازم باشد این انرژی را با مکمل‌های دوران شیردهی حاوی ویتامین‌ها تأمین کنید تا بیش از حد خسته نشوید.

در انتخاب مکمل‌های شیردهی به چه نکاتی دقت کنید؟

در مصرف مکمل‌های دوران شیردهی حاوی مولتی ویتامین‌ها هنگام شیر دادن به این موارد دقت کنید:

الف) مواد تشکیل دهنده:

شما باید به دنبال آن دسته از ویتامین‌هایی باشید که از منابع طبیعی و ترجیحاً ارگانیک تهیه می‌شوند. هر چیزی که تغذیه می‌کنید از بدن شما وارد شیر مادر می‌شود. حتی اگر برخی مواد شیمیایی ممکن است به شما آسیب نرساند، برای کودک شما خطرناک خواهد بود. بنابراین سعی کنید تا حد ممکن مکمل‌های دوران شیردهی حاوی مواد و ترکیبات طبیعی را مصرف کنید.

ب) تأثیراتی که مکمل‌های دوران شیردهی دارند:

برخی از مکمل‌های دوران شیردهی همچنین با ترکیبی از گیاهان همراه هستند که به شما در کاهش استرس یا نوسانات خلقی کمک می‌کنند. به خصوص اگر با افسردگی پس از زایمان روبرو هستید یا حتی اگر این حالت افسردگی را نداشته باشید، ممکن است بخواهید ویتامین‌هایی مصرف کنید که به شما در پیشگیری از اثرات، کمک کند.

سخن پایانی

انتخاب بهترین مکمل شیردهی به نیاز بدن شما بستگی دارد. همه خانم‌های شیرده با توجه به ویتامین‌های مورد نیاز خود، شرایط یکسان ندارند. به همین دلیل است که قبل از اضافه کردن هر نوع ویتامین به رژیم غذایی خود، باید با پزشک مشورت کنید. همچنین در حال حاضر مکمل‌های مختلفی در داروخانه‌ها برای دوران شیردهی مادران در دسترس است. شما می‌توانید با مراجعه به وبسایت «نسخه اول»، با این محصولات آشنا شوید و بر اساس مقایسه‌ای که بین آنها انجام شده است، مناسب‌ترین مکمل را انتخاب کنید.