ریحان (Ocimum basilicum)
مشخصات گیاه شناسی
ریحان با نام علمی Ocimum basilicum و نام انگلیسی basil از خانواده نعناعیان (Mints) می باشد. ریحان گیاهی یکساله است که ارتفاع آن به حدود 60 سانتی متر نیز می رسد. این گیاه گل های سفید، قرمز و بنفشی دارد که بسیار معطر می باشند. برگ های ریحان سبز رنگ و خوش طعم است و منشا این گیاه آسیا و آفریقا است. ریحان یکی از اعضای خانواده نعناع است و انواع مختلفی از آن وجود دارد. این گیاه معطر که به عنوان چاشنی غذا و همچنین در چای و مکمل ها استفاده می شود و دارای فواید بسیار زیادی نیز می باشد.
کشت و نگهداری
اگرچه ریحان تازه طعم قوی‌تر و تند تری دارد اما ریحان خشک ارزان‌تر و استفاده راحت تری دارد. ریحان می تواند در هر مکانی با دمای شبانه بالای 15 درجه سانتی گراد به مدت حداقل دو ماه رشد کند. ریحان به سرما حساس است و در تمام طول روز قرار گرفتن در معرض نور خورشید را مورد پسند آن است. کشت ریحان هم از طریق دانه و هم از طریق قلمه امکان پذر است و ریحان را می توان در گلدان و یا باغچه نیز کشت کرد.
رایج ترین انواع ریحان
نام علمی ریحانی که معمولاً برای پخت و پز استفاده می شود، Ocimum basilicum است و انواع مختلفی از O. basilicum وجود دارد، از جمله:
1) ریحان شیرین: پرکاربردترین و محبوب ترین نوع ریحان است و به دلیل استفاده در غذاهای ایتالیایی مشهور است. این ریحان معمولا به صورت خشک شده در سوپرمارکت ها فروخته می شود.
2) ریحان بوته ای یا یونانی: دارای عطر قوی اما طعم ملایم است لذا می توان آن را جایگزین ریحان شیرین کرد. بوته ای فشرده با برگ های کوچک دارد و به خوبی در گلدان رشد می کند.
3) ریحان تایلندی: طعمی شبیه انیسون دارد و معمولا در غذاهای تایلندی و آسیای جنوب شرقی استفاده می شود.
4) ریحان دارچینی: این گونه بومی مکزیک است و دارای طعم و رایحه دارچینی می باشد و معمولاً با حبوبات یا سبزیجات تند و سرخ شده سرو می شود.
5) ریحان کاهو: دارای برگ های بزرگ، چروکیده و نرم است. این گونه در سالاد یا با گوجه فرنگی و روغن زیتون به خوبی استفاده می شود.
اندام دارویی و مورد استفاده
بخش های هوایی ریحان که شامل برگ ها و ساقه این گیاه می باشد برای مصارف غذایی و دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. توجه داشته باشید که ریحان گیاهی یکساله و علفی است.
خواص و فواید درمانی ریحان
ریحان نه تنها یک داروی عامیانه محبوب برای بیماری هایی مانند حالت تهوع و نیش حشرات است، بلکه به طور گسترده در طب سنتی چینی، طب آیورودا و سایر سیستم های پزشکی جامع نیز استفاده می شود. امروزه دانشمندان فواید دارویی بالقوه ریحان را مطالعه می کنند. به این منظور از این گیاه عصاره و اسانس تهیه می کنند و معمولاً به جای برگ های کامل مورد آزمایش قرار می دهند.
فواید بالقوه ریحان شیرین
1) کاهش از دست دادن حافظه مرتبط با استرس و افزایش سن
2) کاهش افسردگی مرتبط با استرس مزمن
3) کاهش آسیب سکته مغزی چه قبل و چه بلافاصله پس از سکته
4) بهبود قند خون ناشتا، کلسترول و تری گلیسیرید
5) کاهش فشار خون در افراد مبتلا به فشار خون بالا
6) رقیق کردن خون
7) جلوگیری از برخی سرطان ها مانند سرطان سینه، روده بزرگ و پانکراس
8) هنگام استنشاق به عنوان رایحه درمانی، هوشیاری ذهنی را افزایش می دهد
9) مهار رشد باکتری هایی که باعث پوسیدگی دندان می شوند
10) دفع حشرات، مانند پشه و کنه
11) کمک به درمان نفخ معده
12) دارا بودن میزان بالای آنتی اکسیدان
ایمنی و عوارض جانبی
ریحان به طور کلی وقتی در مقادیر کم مصرف شود، بی خطر است، اما توجه به برخی موارد و اقدامات نیز لازم و ضروری است. برگ های ریحان سرشار از ویتامین K است که به لخته شدن خون کمک می کند لذا مصرف زیاد آن می تواند با داروهای رقیق کننده خون، مانند وارفارین تداخل داشته باشد. از سویی، عصاره‌های ریحان مانند آن هایی که در مکمل‌ها یافت می‌شود می‌تواند خون شما را رقیق کند و در صورت داشتن اختلال خونریزی یا جراحی منجر به مشکلاتی شود. علاوه بر این، افرادی که داروهای کاهش دهنده فشار خون یا داروهای بیماری دیابت مصرف می کنند باید در مصرف مکمل های ریحان احتیاط کنند زیرا ممکن است فشار و قند خون را کاهش دهد و ممکن است پزشک توصیه کند دوز دارو کاهش یابد. اثر دیگر ریحان بر بارداری است لذا اگر باردار هستید یا در تلاش برای باردار شدن هستید، از مصرف ریحان خودداری کنید. مطالعات نشان می دهند که مکمل های ریحان ممکن است بر اسپرم تاثیر منفی بگذارد و باعث انقباضاتی در رحم شود
منبع:
