آنچه در این مقاله درمورد تب سنج ها می خوانیم

• تب و نتایج آن
• گستره دمایی تب
• سایر علائم تب
• تب سنج و انواع آن
• تبسنج برای کودکان و نوزادان
• اجزای جانبی برخی تب­سنج ­ها

تب و نتایج آن

افزایش دمای بدن و تب نشان­ دهنده نوعی عفونت در بدن است که می تواند علامت یک سرماخوردگی ساده، آنفولانزا، ابتلا به کوید19 و یا حتی عفونت در یکی از اندام ها باشد. در واقع  یکی از ابتدایی­ ترین نشانه­ های ابتلا به کرونا­ویروس نیز تب بالای 38 درجه است و اگر میزان دما در پیشانی یا  زیر زبان 38/5 به بالا و در زیر بغل بالاتر از  37/8 سانتی­گراد باشد، می­ توان گفت یکی از علائم ابتلا به کووید 19 یا دیگر سویه های آن ایجاد شده ­است. در صورتی که عفونت بدن بیمار شدید نباشد در بهترین حالت تب 1 روز کامل بدن را درگیر می کند و در صورت عدم رفع عامل ایجاد کننده تب تا 5 روز یا بیشتر ادامه خواهد یافت که برای بیمار بسیار خطرناک است و باید حتما به پزشک مراجعه نمود؛ به کمک سنجش به موقع دمای بدن اولین قدم را برای معاینه بیمار برمی داریم.

گستره دمایی تب

تب را می­ توان با توجه به دمای بدن در سه بازه تقسیم بندی کرد:

• تب خفیف، تب بالا و تب بسیار بالا یا شدید
• تب خفیف با رنج دمایی 38الی 38/9 درجه سانتی­گراد، باعث قرمزی گونه­ ها و ایجاد احساس خستگی می ­شود . گرمای غیرطبیعی ناشی از تب اغلب با لمس پیشانی محسوس است ولی فرد را از پا نمی­ اندازد.
• تب بالا با رنج دمایی 39الی 39/9 درجه سانتی­گراد، باعث ایجاد بی­ حالی و بعضا سردرد در فرد می­ شود و علاوه بر احساس داغ­ شدن بر  پیشانی فرد ممکن­ است گوش­ ها، دست و پاهای فرد نیز سرخ و گرم­تر از معمول شوند. این تب گاهی فرد را مجبور به دست­ کشیدن از کارهای روزانه کرده و وادار به استراحت می­ کند.
• تب بسیار بالا یا شدید با رنج دمایی 40درجه سانتی­گراد به بالا، علاوه بر داغی بدن، بی­ حالی برای انجام فعالیت، باعث بی­ اشتهایی نیز خواهد شد و فرد ناچار به استراحت مطلق می­ گردد.

سایر علائم تب

در هر سه حالت تب، شاهد افزایش نبض(حرکت ناشی از موج جریان خون در رگ­ ها که در حالت طبیعی با ضربان قلب برابر است) روی نقاط قوی ضربانی هستیم. مثل گردن و مچ دست، به ازاي هر 0/56 درجه سانتي­گراد تب، سرعت قلب و نبض 10 ضربان افزايش مي ­يابند.

تب سنج و انواع آن

در واقع تب­گیر یا دماسنج پزشکی مثل دماسنج معمولی وظیفه اندازه­گیری دما با واحد سانتی­گراد یا سلیسیوس را بر عهده دارد ولی بخاطر ارتباطی که با سلامت انسان دارد مسلما باید از ویژگی­ های خاصی برخوردار باشد تا دقت آن را افزایش دهد. معمولاً این دماسنج دارای مخزن جیوه و استوانه شیشه‌ای مدرج است که از ۳۵ تا ۴۲ درجه ­بندی شده‌است . دماسنج در زیر زبان، زیر بغل یا مقعد قرار می‌گیرد. البته سنجش دمای بیمار از پیشانی یا پرده صماخ نیز قابل انجام است. امروزه از دماسنج‌های دیجیتال نیز استفاده می‌شود. دمای رکتوم نزدیکترین دما به دمای مرکزی بدن است.

چهار تفاوت عمده­ای که بین یک دماسنج طبی(تب گیر) و یک دماسنج معمولی وجود دارد

1. وجود خمیدگی در کنار مخزن دماسنج طبی است که در دماسنج معمولی وجود ندارد و دلیل آن هم این است که مانع برگشتن مایع درون آن (جیوه) به سمت مخزن بلافاصله بعد از فاصله گرفتن از بدن بیمار شود تا فرصت کافی برای خواندن درجه دمای بدن بیمار برای پزشک فراهم گردد.
2. جنس بدنه دماسنج طبی به صورت ذره ­بینی است تا خط ظریف عبور جیوه برای پزشک راحت ­تر قابل روئت شود ، اما بدنه دماسنج معمولی از شیشه ساده است.
3. درجه ­بندی دماسنج طبی از 35 تا حد اکثر 45 درجه سانتی­گراد انجام شده ­است ولی بازه درجه­ بندی دماسنج معمولی از0 تا 100 درجه می­ باشد.
4. مایع درون دماسنج طبی به دلیل ضرورت در دقت و سرعت اندازه ­گیری حتما جیوه انتخاب می­ شود ولی در دماسنج­ های معمولی ممکن است از الکل نیز استفاده شود.

امروزه دماسنج ­های پزشکی(تب­گیر) با تنوع زیادی در بازار به فروش می­ رسند ، می­ توان آن­ ها را به طور عمده به دو گروه تماسی و غیرتماسی تقسیم کرد و در هر گروه به دو زیر مجموعه دیجیتال و غیر دیجیتال خواهند بود.

تب سنج ­های تماسی

1. تب سنج جیوه‌ای(غیر دیجیتال)

دماسنج جیوه ­ای پزشکی از یک ستون شیشه ذره ­بینی مدرج تشکیل شده ­است که داخل آن لوله­ ای ظریف متصل به مخزن کوچک  جیوه تعبیه شده ­است. با توجه به دمای محیط، جیوه تغییر حجم می­ دهد و شروع به بالا رفتن در لوله می­ کند، نهایتا میزان دما مشخص می­ شود. از دماسنج جیوه ­ای پزشکی برای اندازه­ گیری دمای بدن به صورت تماسی(قابل قرارگیری در دهان، لای بغل و یا انتهای لوله گوارش(مقعد))  استفاده می­ شود.

2. تب سنج نواری (غیر دیجیتال)

دماسنج  نواری  پزشکی، وسیله ساده‌ای است که دمای بدن بیمار را نشان می­ دهد. با تماس کامل  15 الی 20 ثانیه ­ای روی پیشانی فرد دمای بدن وی را آشکار می­ سازد. به این صورت که روی این نوار تب­گیر 6خط ضخیم قرار دارد که به هر یک دمایی اختصاص یافته ­است( 35، 36، 37، 38، 39، 40) و با تماس پوست فرد (معمولا در ناحیه پیشانی) با دماسنج نواری، بسته به دمای بدن این خطوط که در ابتدا سیاه رنگ هستند تغییر رنگ خواهند­داد. این نوع دماسنج طبی معمولا برای نوزادان و اطفال استفاده می­ شود و از دقت کمتری نسبت به دماسنج جیوه­ای برخوردار است.

3. تب­سنج گوش یا تمپانیک(دیجیتال)

نوعی دماسنج پزشکی دیجیتالی است که نوک سنسور حرارتی الکترونیکی آن داخل گوش قرار داده ­شده و در عرض چند ثانیه صدای بیب پایان کار را اعلام و درجه حرارت بر روی صفحه نمایش خوانده می ­شود. این دماسنج برای شیرخواران بخصوص کوچک­تر از 3 ماه به دلیل کوچک ­بودن مجرای گوش دقیق نخواهد بود. این نوع تبسنج از اشعه مادون قرمز برای اندازه گیری دمای بدن از طریق مجرای گوش استفاده می‌کند.

تب­گیر یادشده در سال اول تولد کودک (بعد از سه ماهگی) بهترين نوع تب­سنج است؛ زيرا استفاده از آن بسيار آسان است، ميزان دقت بالايي دارد و در اغلب موارد بسيار قابل اطمينان است. خواندن عدد روي اين نوع تب­سنج ­ها ساده و بسيارسريع است و معمولاً کار با آن حدود 10 ثانيه الي 2 دقيقه طول مي­ کشد.

4. تب سنج رکتال یا مقعدي(دیجیتال)

تبگیر رکتال بزرگسال

تبگیر رکتال خردسالان

با توجه به اينکه سنجش تب نوزادان از طريق مقعد دقيق­ترين نتيجه را نشان مي­ دهد لذا بهترين ابزار براي استفاده در اين قسمت از بدن همان تب­سنج معقدي است. اين تب­سنج ­ها داراي نوکي انعطاف­ پذير و دست ه­اي پهن هستند. در اين نوع تب­سنج واردکردن تنها 2/5 سانتيمتر از طول قسمت انعطاف ­پذير کافي است. واردکردن بيش از اين اندازه ممکن­ است باعث آسيب جدي به کودک شود. هرچند ممکن است که بعضي از کودکان با تب­سنج معقدي مشکلي نداشته باشند؛ اما بعضي ديگر از آن نفرت دارند. دمای نشان­ داده شده از طریق تماس تب­سنج مقعدی با درون بدن، نیم درجه بیشتر از دمای زیر بغل و یا حتی زیر زبان است و از دقت بیشتری برخوردار می باشد.

5. تب سنج پستانکي (دیجیتال)

براي استفاده از اين تب­سنج ­ها به همکاري خود کودک نياز است. اين دماسنج ­های پزشکی مانند ساير دماسنج ­هاي ديجيتال، با باتري کار مي­ کنند و با يک   حس­گر الکترونيک، درجه حرارت بدن را اندازه مي­ گيرند. درجه حرارت روي صفحه ­اي در جلوي دماسنج نمايش داده مي­ شود. براي کار با اين نوع تب­گیر، کودک بايد آن را بدون حرکت به اطراف، به مدت سه دقيقه در دهان خود نگاه دارد. کودکي که از عفونت گوش رنج مي ­برد و مدام بي­ تابي مي­ کند امکان ندارد این پستانک را به دهان بگيرد چون مکيدن آن درد گوش را بيشتر خواهد کرد. اين تب­سنج ­ها نبايد براي نوزادان کوچک­تر از 3 ماه به کار گرفته شوند. کودک بايد پستانک را در دهان خود نگه ­دارد و چند دقيقه آن را حرکت ندهد .

تب سنج ­های غیرتماسی(دیجیتال)

این نوع دماسنج‌های طبی غیرتماسی از طریق لیزر و یا مادون قرمز با کمی فاصله از سطح پیشانی ظرف یک تا سه ثانیه درجه حرارت بدن را نمایان می‌کند. پردازش و اعلام نتیجه این تب­سنج هم به صورت دیجیتالی است. سطح فرستنده-گیرنده  آن را در فاصله 3-1 سانتی­متری وسط پیشانی نگه­ داشته و در عرض چند ثانیه، صدای بیب پایان کار را اعلام و درجه حرارت صفحه نمایش خوانده ­می شود .

دقت این تب­سنج از سایر مدل­ ها به مراتب کمتر است.

لازم به ذکر است که واحد دمای اعلام شده در برخی تب­سنج های دیجیتال سانتی­گراد و در برخی فارنهایت است که در صورت نیاز می­توان آن را تبدیل کرد، بنابراین  در هنگام خواندن دمای اعلام شده باید به این نکته توجه داشت.

اجزای جانبی برخی تب­سنج ­ها

هشدار دهنده

برخی از مدل­ های تب­گیر دارای یک آلارم زمان آگاهی ­دهنده هستند که در زمان افزایش دما به بیش از ۹۹.۵ درجه فارنهایت ، به صدا در می ­آید. انواع مدل­ های دیگر تب­سنج برای نمایش دادن میزان دما از نمودارهای رنگی (سبز، زرد و قرمز) بر روی صفحه نمایش خود استفاده می­ کنند.

زمان پاسخ

صفحه نمایش یک تب­سنج دیجیتالی با در نظر گرفتن مدل آن ممکن است ،به زمانی از ۱۰ ثانیه تا ۸۰ ثانیه نیاز داشته ­باشد. خواندن ترمومتر مادون قرمز فقط ۱ تا ۳ ثانیه زمان می­ برد، اما امکان دارد دقیق­ تر از یک تب­سنج دیجیتالی با هزینه کمتر نباشد.

ایمنی

برخی از مدل­ های تب­گیر، نوع مشخصی از جنس و پوشش­ های حفاظتی برای جلوگیری از ایجاد حساسیت در کودکان دارند.

به طور کل باید در پایان استفاده از تب­گیر، وقتی که از آن استفاده نمی­ شود، دستگاه تب­گیر را دور از دسترس کودکان قرارداد.

حافظه داخلی و خاموشی خودکار

بعضی از مدل­ های تب­گیر دیجیتال، حافظه داخلی دارند که می­ توان از راه آن میزان دما را در طی زما­ن ­های خاص و مشخص ذخیره و در صورت نیاز بررسی کرد. همچنین در بعضی دیگر ، زمانی که از تب­گیر استفاده نمی شود وسیله به طور خودکار خاموش می­ گردد.

صفحه نمایشگر LCD

یک صفحه نمایشگر که اعداد را بزرگتر نشان می­ دهد در بعضی تب­گیرهای دیجیتال تعبیه شده­ است و در روز و شب (تاریکی و روشنایی) خواندن درجه تب را ممکن می­سازد.

سخن آخر

با توجه به موارد گفته ­شده در مقاله آشنایی با انواع تب­سنج، انتخاب یک تب­گیر مناسب می­ تواند  به موقع شما را از وجود تب و عفونت در بدن خود و سایرین آگاه کرده و از بسیاری از پیامدهای خطرناک ناشی از آن جلوگیری کند.

وجود یک تب­گیر از هرنوع آن، در خانه از ملزومات است. می­ توانید به ­راحتی از داروخانه آنلاین نسخه اول انواع تب­گیر نواری، تب­سنج جیوه­ ای و تب­گیر دیجیتالی تماسی و تب­سنج دیجیتالی غیرتماسی را درب منزل تهیه فرمایید.