ویتامین ب12 یک ویتامین محلول در آب با نام دیگر سیانوکوبالامین است. تقریبا 80 درصد از ذخایر این ویتامین در کبد تجمع یافته است. به گونه ای که بدن در صورت عدم دریافت این ویتامین تا 2 سال می تواند از ذخایر کبدی استفاده کند. در این شرایط، ذخایر آن طی 2-5 سال به طور کامل به اتمام می رسد و علائم کمبود آن بروز می کنند. این ویتامین از معدود ویتامین های محلول در آب به شمار می رود که در بدن دارای ذخایر است.
منابع غذایی
ویتامین ب12 تنها در منابع حیوانی مانند گوشت، جگر، ماهی، شیر و لبنیات وجود دارد. تنها مقادیر بسیار اندکی از این ویتامین در برخی غلات نیز یافت می شود.
عملکرد ویتامین ب12 در بدن
ویتامین ب12 برای ساخت DNA، سلول های عصبی و گلوبول قرمزمورد نیاز است. این ویتامین هم چنین در عملکرد برخی آنزیم های دخیل در رشد و نمو از سنین پس از تولد تا نوجوانی نیز نقش موثری دارد.
دریافت مقادیر کافی
مقدار مورد نیاز به ویتامین ب12 با توجه به وجود ذخایر کافی از آن در بدن، حدود 2.4 میکروگرم در روز است. این مقدار در طول بارداری و شیردهی تا حدودی افزایش می یابد.
کمبود ویتامین ب12
علائم کمبود این ویتامین بیشتر سیستم عصبی و خون را تحت تاثیر قرار می دهد. آنمی پرنشیوز (کشنده) نوعی کم خونی است که ممکن است در اثر کمبود ویتامین ب12 و یا ویتامین ب9 ایجاد شود. در این بیماری گلوبول های قرمز به طور کامل تکامل نمی یابند و قادر به انتقال اکسیژن در بدن نیستند. کم خونی مگالوبلاستیک یا آنمی پرنشیوز در اثر بیماری هایی مانند سرطان و مصرف دارو های شیمی درمانی، اختلالات کبدی، کم کاری تیروئید و … نیز ممکن است رخ دهد.
علائم عصبی که در موارد کمبود شدید ویتامین ب12 بروز می کند، ناشی از تخریب سلول های عصبی است. این تخریب معمولا برگشت ناپذیر است. مهم ترین علائم و عوارض عصبی ناشی از کمبود این ویتامین شامل: بی حسی، گزگز و سوزش دست و پاها، ضعف یا سفتی بیش از حد عضلات، اختلالات فکری، افسردگی، رنگ پریدگی و … هستند. علاوه بر این کمبود این ویتامین منجر به تجمع هموسیستئین در خون می شود و ریسک سکته قلبی را بالا می برد.
کمبود سیانوکوبالامین در میان گیاه خواران، سالمندان و افرادی که دچار اختلالات معده مانند آتروفی و تخریب مخاط معده هستند، رایج تر است. چراکه وجود مقادیر کافی از اسید معده برای جذب این ویتامین از منابع غذایی ضروری می باشد.
پیشگیری و درمان به موقع کمبود ویتامین ب12 اهمیت فراوانی دارد. برای درمان آنمی پرنشیوز از دوز های تزریقی کوبالامین استفاده می شود، اما پیشگیری و درمان کمبود در گروه های در معرض خطر و افراد مبتلا به سوء جذب این ویتامین از طریق مصرف مکمل های خوراکی ویتامین ب12 امکان پذیر است.
