مشخصات کافور (کامفر)

درخت کافور یا کامفر با نام علمی (Cinnamomum camphora) درختی همیشه سبز است که در شرق آسیا و کشورهای ویتنام، چین و ژاپن بیشتر دیده می‌شود. در ایران نیز این درخت به صورت کاشته شده در مناطق شمال کشور وجود دارد. درخت کافور به خاطر برگ‌ها در بهار و رنگ زیبای پاییزی آن و همچنین كاربرد به عنوان سایبان، مناسب كاشت در فضای سبز است. ارتفاع درخت کافور 12-6 متر و قطر تاج پوششی آن 20-10 متر است. برگ‌های این گیاه تمیز، براق و متناوب هستند. برگ‌های جوان صورتی بوده، به تدریج سبز كمرنگ و در پاییز مسی مایل به زرد می‌شوند. میوه این درخت به رنگ ارغوانی تیره، تک دانه‌ای و شبیه به میوه درخت دارچین است.

اندام دارویی

صمغ درخت کافور، ماده‌ای به همین نام است که بخش دارویی گیاه را تشکیل می‌دهد. این ماده در شکاف درخت به شکل بلور سفید رنگی دیده می‌شود که با دستگاه مخصوص تقطیر، کافور خالص به دست می‌آید. کافور دارای بویی قوی و اثر ضدعفونی کننده است و به صورت پودر، قرص و یا محلول‌های روغنی عرضه می‌گردد.

خواص کافور (طبیعت و خواص درمانی)

کافور طبع سرد و خشک دارد و از آن به صورت موضعی، استنشاقی و به شکل مایع یا نیمه جامد در طب سنتی استفاده می‌شود. یکی از کاربردهای رایج کافور در کشور ما خوشبو کردن جنازه و از بین بردن بوی بد احتمالی آن است. همچنین از آن به عنوان نرم‌ کننده نیترات سلولز، دفع کننده  حشرات، تولید مواد آتش بازی و در داروسازی استفاده می‌شود. قطره گوش ایرگل برای از بین بردن موم گوش، پماد سوختگی ولی، پماد موضعی ترموراب و کرم رزماریدین برای تسکین دردهای روماتیسمی و عضلانی، رفع احتقان بینی و کاهش علائم سرماخوردگی و الکل ضد عفونی کننده کامفر برخی از فرآورده‌های دارویی حاوی روغن کافور هستند. خواص این ماده به شرح زیر است:

رفع گرفتگی بینی و کاهش علائم سرماخوردگی

استنشاق روغن کافور برای درمان سرفه‌های شبانه و بسیاری از مشکلات تنفسی دیگر مانند سرماخوردگی و رفع احتقان بینی موثر است و بویدن آن جریان تنفسی را باز می‌کند.

درمان سوختگی‌های سطحی

از پماد و کرم‌های حاوی کافور می‌توان برای التیام زخم‌های سوختگی استفاده کرد. یک مطالعه در سال 2018 نشان داد که پماد حاوی کافور، روغن کنجد و عسل زمان بهبودی زخم‌های سوختگی درجه دو را کاهش می‌دهد و مشخص شد که نسبت به استفاده از وازلین مفیدتر است.

بهبود سریع تر زخم و تبخال

کافور یک درمان موثر برای درمان عفونت‌های پوستی ویروسی است. همچنین به دلیل خاصیت ضد التهابی و ضدعفونی کنندگی ملایمی که دارد به درمان زخم‌ها، تبخال و آکنه کمک می‌کند. مصرف موضعی این ماده باعث کاهش سرخی پوست و ایجاد حس خنکی بر روی پوست می‌شود. این ماده همچنین برای رفع چین و چروک‌های ناشی از نور ماوراء بنفش مفید است و به همین دلیل در برخی از محصولات مراقبت از پوست، از آن به عنوان یک عامل ضد پیری پوست استفاده می‌کنند. روغن کافور قادر است تولید الاستین و کلاژن پوست را افزایش دهد.

تسکین دردهای عضلانی

کافور خاصیت ضد التهاب دارد و استعمال موضعی آن بر روی محل درد موجب کاهش درد و ورم استخوان و مفاصل می‌شود. امروزه در صنعت داروسازی روغن کامفر به عنوان یک عنصر در کرم‌های درمان مفاصل به کار می‌رود. این ماده همچنین دارای خواص ضد اسپاسم و شل کننده است و به رفع گرفتگی عضلات کمک می‌کند.

دفع حشرات

کامفور بوی بسیار قوی دارد و به همین علت در دفع حشراتی چون پشه بسیار قوی عمل می کند. این ماده همچنین می‌تواند خارش و التهابات پوستی ناشی از گزش حشرات را تسکین دهد. از دود پودر کریستالی این ماده یا چوب عود درخت کامفر می‌توان به عنوان یک عامل از بین برنده پشه‌ها و حشرات موذی استفاده کرد. برخی مطالعات نشان می‌دهد کافور در از بین بردن شپش سر نیز موثر است.

کاهش میل جنسی

یکی دیگر از خواص کافور کاهش میل جنسی است. طبق تحقيقات انجام شده در دانشگاه شيراز اثر اصلی این ماده بر ميزان سنتز تستسترون نشان داده شده است. همچنین نتايج مشابهی در دانشگاه مشهد نشان داد كه مصرف كافور در دوز كم، در فرايند اسپرم‌زايی و توليد هورمون‌های آندروژنيک تاثير منفی دارد.

قرص کافور

قرص کافور را معمولا از تمام اجزای درخت کافور مانند چوب تنه، شاخه ها و برگ آن گرفته می شود. لازم به ذکر است که قبل از استفاده از این قرص حتما با پزشک خود مشورت کنید.

عوارض جانبی

1. کافور ماده‌ای سمی است که با 2 گرم از مصرف آن خاصیت سمی‌اش ظاهر می‌شود. مقدار 4 گرم از آن برای بزرگسالان و 1 گرم برای کودکان کشنده است.
2. اثرات سمی این ماده شامل ناراحتی معده، ایجاد گاز معده، قولنج، تهوع و استفراغ، اسهال، اضطراب، هیجان، هذیان گویی است. علاوه بر این در مصرف زیاد تشنجات صرع مانند و انقباض قلب بروز می‌کند.
3. علایم مسمومیت با کافور در کودکان شامل هذیان، اسپاسم‌ها، اختلالات تنفسی و تشنج است.
4. استفاده موضعی از این گیاه نیز منجر به تحریک پوست و ایجاد مسمومیت‌های ناشی از جذب یا تنفس آن می‌شود.
5. کافور از طریق تنفس بخار آن، جذب از راه پوست بدن، خوردن، تماس با پوست یا چشم وارد بدن می شود و می‌تواند روی سیستم گوارشی و سیستم عصبی مرکزی اثرات نامطلوب گذاشته و باعث مسمومیت سلول‌های کبدی شود.
6. استفاده از این ماده در دوران بارداری، شیردهی و برای نوزادان ممنوع است.
7. مصرف کافور میل جنسی را بسیار کاهش می‌دهد. اسپرم سازی را متوقف می‌کند و باعث ایجاد سنگ کلیه و مثانه می‌شود و اشتها را کاهش می‌دهد.

مراجع:

دائره المعارف گیاهان دارویی

https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-709/camphor