بیشتر نوزادان با مقادیر بسیار کمی از مواد غذایی جامد در حدود ۴ تا ۶ ماهگی، تغذیه متمایز خود را شروع می‌کنند و به تدریج، قسمت‌های غذایی آنها افزایش می‌یابد. سپس، در حدود ۹ تا ۱۱ ماهگی، ممکن است مادران متوجه شوند که علاوه بر دریافت میزان مشخصی شیر مادر یا شیر خشک، تمایل کودک به غذای کمکی برای کودک، بیشتر شده و ترجیح می‌دهد، شیر خشک یا شیر مادر را کمتر مصرف کند.

به دلیل تغییر نیازهای غذایی کودکان در طی این دوره سنی، مهم است که نوزادان، مواد مغذی مورد نیاز خود را برای رشد و نمو دریافت کنند. برای برخی از کودکان، غذای کمکی برای کودک به معنای پر کردن شکاف‌های تغذیه‌ای است. این کار را حتی می‌توانید با مصرف بهترین مکمل‌های شیر خشک نوزادان، طبق دستور پزشک برآورده سازید. اگر شما هم کودکی در سنین ۱ تا ۱۲ ماهه دارید، بهتر است برای تغذیه او، برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشید. در ادامه این بحث، مهم‌ترین مواد مغذی را معرفی می‌کنید که باید در غذای کمکی برای کودک وجود داشته باشند.

غذای کمکی نوزاد و خردسال

مواد مغذی موجود در غذای کمکی برای کودک شامل چه مواردی هستند؟

۱- غذای کمکی برای کودک حاوی آهن

نوزادان و کودکان به منابع غنی از آهن نیاز دارند. این منابع تغذیه‌ای باید تا ۴ و ۶ ماهگی ادامه پیدا کند. تحقیقات ثابت کرده‌اند که نوزادانی که تمام مدت به طور کامل یا اکثر مواقع از شیر مادر تغذیه می‌شوند، از ۴ ماهگی باید مکمل‌های آهن یا غذای کمکی برای کودک حاوی این ماده مغذی را دریافت کنند. با شروع تغذیه با غذاهای جامد حاوی آهن، حتماً باید با پزشک یا مرکز خدمات مراقبت‌های بهداشتی کودک در مورد مدت زمان ادامه مکمل‌های آهن صحبت کنید. شیر خشک به طور کلی از آهن، غنی شده است، بنابراین نوزادانی که از این مدل شیرخشک تغذیه می‌کنند، به ندرت به مکمل‌های آهن نیاز دارند.

کودکانی که نارس بوده‌اند یا وزن کم دارند، ممکن است با کاهش ذخایر آهن در بدن مواجه باشند. در این صورت، پزشک معالج احتمالاً مکمل‌های آهن را تا زمانی که کودک شما حداقل ۶ تا ۱۲ ماه، سن داشته باشد توصیه می‌کند. این مکمل‌ها ممکن است حتی برای برخی از نوزادانی تجویز شود که به شیر خشک با فرمولاسیون آهن نیاز دارند.

از آنجا که نوزادان در ماه‌های بعدی زندگی خود، شروع به خوردن غذای کمکی می‌کنند، باید غذاهای غنی از آهن مانند غلات غنی شده با آهن، گوشت یا لوبیا حداقل دو بار در روز برای آنها در رژیم غذایی گنجانده شود. این کار به رفع نیازهای آهن بدن آنها کمک می‌کند. اما اگر کودک شما بیش از ۶ ماه سن داشته باشد، از شیر مادر تغذیه می‌شود و غذاهای غنی از آهن را نیاز ندارد؛ به این ترتیب، پزشک ممکن است مکمل‌های آهن را برای او توصیه کند.

برای تقویت جذب آهن از غذاهای گیاهی، غذای کمکی برای کودک غنی از آهن را که به فرزند خود می‌دهید، با غذاهای سرشار از ویتامین C در یک وعده غذایی، ترکیب کنید. به عنوان مثال، یک غذای غذایی لوبیا و برنج را با سس گوجه فرنگی، میوه یا یک پوره میوه مخلوط کنید.

مکمل آهن برای کودکان

۲- غذای کمکی برای کودک حاوی ویتامین D

دریافت ویتامین D برای سلامت استخوان‌ها و پیشگیری از بیماری مزمن از اهمیت بسیاری برخوردار است. از آنجا که مقادیر کم ویتامین D در بدن یافت می‌شود، محققان می‌گویند همه شیرخواران تغذیه شده با شیر مادر (چه به طور کامل و یا به صورت جزئی از شیر مادر) – و نوزادانی که از انواع شیر خشک تغذیه می‌کنند، باید مکمل‌های غذایی و غذای کمکی برای کودک حاوی این ویتامین را مصرف کنند. هنگام شروع تغذیه با مواد غذایی، می‌توانید قطره‌های ویتامین D را در پوره کودکان مخلوط کنید و یا آنها را به شیر خشک یا آب اضافه کنید و به کودک خود بدهید.

۳- غذای کمکی برای کودک حاوی ویتامین B12

ویتامین B12 که از کم خونی جلوگیری می‌کند و از عملکرد سیستم عصبی نیز حمایت می‌نماید، در محصولات حیوانی مانند گوشت، ماهی، تخم مرغ و لبنیات یافت می‌شود و مصرف غذای کمکی برای کودک حاوی این ویتامین برای اکثر کودکان، جای نگرانی ندارد. اما اگر قصد دارید فقط غذاهای گیاهی را در رژیم غذایی کودک خود قرار دهید، ممکن است یک مکمل غذایی حاوی B12 لازم باشد.

نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند، می‌توانند ویتامین B12 خود را از یک فرمول غنی شده خاص، که اغلب مبتنی بر سویا است، دریافت کنند. یک مادر گیاهخوار که به طور انحصاری از شیر مادر، کودک خود را تغذیه می‌کند، باید حتماً غذای کمکی برای کودک حاوی ویتامین B12 کافی را به کودک خود بدهد و یا می‌تواند از طریق مصرف غذاهای غنی شده و مکمل‌ها، آن را دریافت کند تا از طریق شیر مادر، مقدار کافی B12 را به کودک خود منتقل نماید. ویتامین B12 به طور معمول در اکثر قطره‌های حاوی ویتامین‌های شیرخوارها و بسیاری از غلات و شیرهای جایگزین شیر مادر موجود است.

قبل از تجویز مکمل های حاوی این ویتامین یا مصرف غذای کمکی برای کودک، همیشه با پزشک متخصص اطفال، مشورت کنید.

بهترین غذای کمکی برای کودک

غذای کمکی برای کودک؛ تغذیه شیرخواران در ۶ ماه اول

تغذیه کودکان در ۶ ماهه اول زندگی بسیار اهمیت دارد. در سال اول، نوزادان وزن تولد خود را تا حدود سه برابر، افزایش می‌دهند. برای رشد بدن  و افزایش سالم‌تر وزن، نوزادان به مواد مغذی زیادی احتیاج دارند – حتی بیشتر از هر زمان دیگری که در زندگی آینده آنها باید وجود داشته باشد! کارشناسان می گویند شیر مادر بهترین منبع تغذیه برای نوزادان طی ۶ ماه اول است، اما شیر خشک نیز می‌تواند جایگزین مناسبی باشد.

غذای کمکی برای کودک در حال رشد:

برخی از مواد مغذی که نوزادان نیاز برای رشد و سلامت جسمی به آنها نیاز دارند عبارتند از:

• کلسیم که به ساخت استخوان ها و دندان‌های قوی کمک می‌کند.
• چربی، انرژی کافی برای بدن را ایجاد می‌کند، به رشد مغز کمک کرده و پوست و مو را سالم نگه می‌دارد؛ بافت متعادل چربی، نوزاد را در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کند.
• فولات به تقسیم سلولی کمک می‌کند.
•  آهن، سلول‌های خونی را می‌سازد و به رشد مغز نیز کمک می‌کند. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، باید مکمل آهن مصرف کنند.
• پروتئین و کربوهیدرات که انرژی لازم را برای رشد و متابولیسم، تأمین می‌کنند.
• فلز روی، به رشد و ترمیم سلول‌ها کمک می‌کند.

غذای کمکی برای کودک در حال رشد

کودک شما همچنین به ویتامین‌های زیر نیاز دارد:

•  ویتامین A: پوست، مو، بینایی و سیستم ایمنی بدن را سالم نگه می‌دارد.
• ویتامین B1 (تیامین): به بدن کمک می‌کند تا غذا را به انرژی تبدیل کند.
•  ویتامین B2 (ریبوفلاوین): به بدن کمک می‌کند تا غذا را به انرژی تبدیل و سلول‌ها را از آسیب محافظت کند.
• ویتامین B3 (نیاسین): به بدن کمک می‌کند تا غذا را به انرژی تبدیل کرده و از چربی‌ها و پروتئین استفاده کند.
• ویتامین B6: مغز و سیستم ایمنی را سالم نگه می‌دارد.
• ویتامین B12: سلول‌های عصبی و خون را سالم نگه می‌دارد و ماده ژنتیکی DNA را در هر سلول، می‌سازد.
• ویتامین C: بدن را در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کند، استخوان‌ها و ماهیچه‌ها را می‌سازد و به بهبود زخم‌ها نیز کمک می‌کند.
• ویتامین D: به بدن در جذب کلسیم از مواد غذایی و سالم نگه داشتن استخوان و دندان کمک می‌کند. نوزادان با شیر مادر ممکن است به مکمل‌های حاوی ویتامین D نیاز داشته باشند.
• ویتامین E: سلول‌ها را از آسیب محافظت کرده و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.
• ویتامین K: به لخته شدن خون کمک می‌کند.

غذای کمکی برای کودک؛ تغذیه کودکان در دوره ۶-۱۲ ماه

کودکان خردسال برای رشد سالم، تقویت بدن و افزایش هوش به مواد مغذی کافی روزانه (غذای کمکی برای کودک) نیاز دارند. در حدود ۶ ماهگی، کودک شما به سرعت در حال رشد است و بیشتر از هر زمان دیگری در زندگی به انرژی و مواد مغذی بیشتری احتیاج دارد.

بعد از ۶ ماه، شیر مادر هنوز منبع اصلی انرژی و مواد مغذی کودک محسوب می‌شود. اما در این زمان غذای کمکی برای کودک باید آغاز شود. کودک شما معده کوچکی دارد و باید در طول روز، مقادیر کمی مواد مغذی نرم و مغذی بخورد. علاوه بر غلات و غده های خوراکی، هر روز، غذای متنوعی به ویژه غذاهای حیوانی (لبنیات، تخم مرغ، گوشت، ماهی و مرغ)، میوه و سبزیجات به کودک خود بدهید.

انتخاب غذای کمکی مناسب برای نوزاد

غذای نوزاد باید متنوع، متعادل و بهداشتی باشد. امروزه غذاهای کمکی تجاری با تنوع زیاد، ارزش غذایی بالا، آماده‌سازی آسان و به صورت بهداشتی توسط شرکت‌های داروسازی تولید و عرضه می‌گردد. یکی از معروف‌ترین غذاهای کمکی، سرلاک می‌باشد. سرلاک‌های مختلف بر اساس فرمول و تولیدکننده‌های مختلف، ترکیبات گوناگونی دارند اما مهم‌ترین ترکیبات موجود در انواع سرلاک‌ها عبارتند از غلات و حبوبات، آهن، کلسیم، ویتامین D، پروتئین، روی، ویتامین A، ویتامین C و امگا ۳ و امگا ۶ است. همچنین سرلاک‌ها حاوی پروبیوتیک هستند (باکتری‌های مفید) که باعث بهبود عملکرد گوارشی و تقویت سیستم ایمنی می‌شود. سرلاک‌هایی که بر پایه برنج هستند هضم نسبتا آسانی دارند و کمتر آلرژی ایجاد می‌کنند. علاوه بر این بهتر است، سرلاک حاوی رنگدانه و مواد نگهدارنده نباشد تا بدن کودک نسبت به این مواد واکنش نشان ندهد.

غذاهای خانگی نیز می تواند به اندازه غذاهای کمکی تجاری مغذی باشد. اما رعایت شرایط متعدد تهیه و نگهداری آن بسیار ضروری است. برخی از این شرایط شامل، استفاده از مواد غذایی مناسب، تازه، کامل و بدون نمک، شکر و ادویه است. علاوه بر این تهیه و آماده‌سازی غذا باید به صورتی باشد که غذا مواد مغذی خود را از دست ندهد. برای محافظت نوزاد در برابر بیماری‌های ناشی از غذا، رعایت بهداشت دست‌ها و وسایل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بنابراین درصورتی که توان اجرای شرایط و دستورالعمل‌های ضروری برای تهیه غذای خانگی را ندارید، انتخاب غذای کمکی برای حفظ سلامت و رشد نوزاد، ایده‌آل به نظر می‌رسد.

انتخاب غذای کمکی

سخن پایانی

پیش از شروع هر نوع غذای کمکی، بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه کودکان مشورت کنید. به ویژه اگر کودک دارای حساسیت یا آلرژی خاصی است. لازم به ذکر است که غذای کمکی باید به عنوان مکملی برای شیر مادر یا فرمول شیر استفاده شود و باید به تدریج و با توجه به توانایی هضمی کودک افزایش یابد. همچنین، غذای کمکی نباید جایگزین کامل شیر مادر یا فرمول شیر شود تا نیازهای کالری و مواد غذایی کودک برطرف گردد.