انواع کبد چرب

انواع کبد چرب با توجه به مصرف یا عدم مصرف الکل در افررد به دو دسته‌ کبد چرب الکلی (AFLD) و کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)، تقسیم‌بندی می‌شود:

بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)

سه نوع مختلف بیماری کبد چرب غیر الکلی وجود دارد:

1. کبد چرب غیر الکلی ساده (NAFLD): این بدان معناست که شما در کبد خود چربی دارید، اما ممکن است هیچ التهابی در کبد و آسیب به سلول‌های کبدی نداشته باشید. معمولاً بدتر نمی‌شود یا مشکلی در کبد ایجاد نمی‌کند. اکثر افراد مبتلا به NAFLD کبد چرب ساده دارند.

2. استئوهپاتیت غیر الکلی (NASH): این بسیار جدی‌تر از یک کبد چرب ساده است. NASH به معنای التهاب در کبد است. التهاب و آسیب سلول کبدی که با NASH اتفاق می‌افتد، می‌تواند مشکلات جدی مانند فیبروز و سیروز که انواع زخم‌های کبدی است را سبب شود و همچنین سرطان کبد ایجاد کند.

3. کبد چرب حاد بارداری (AFLP): این بیماری با هورمون‌های این دوره در ارتباط است. علائم آن در سه ماه سوم رخ می‌دهد و شامل حالت تهوع، استفراغ، درد در قسمت بالایی سمت راست شکم، زردی و کسالت عمومی می‌شود. لذا زنان در دوره بارداری باید آزمایش‌های لازم را برای اطلاع از این بیماری انجام دهند. اکثر زنان پس از زایمان شروع به بهبود می‌کنند.

بیماری کبد چرب الکلی (AFLD): 

کبد چرب الکلی را هم از نظر پزشکی به دو دسته تقسیم بندی می‌کنند.

1. کبد چرب الکلی ساده (AFLD)

2. استئوهپاتیت الکلی (ASH)

بیماری کبد چرب الکلی قابل پیشگیری است و معمولاً وقتی مصرف الکل قطع گردد، بهتر می‌شود. اگر به نوشیدن ادامه دهید، ALD می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند که شامل:

۱) کبد بزرگ شده: ممکن است در سمت راست و بالای شکم خود درد یا ناراحتی داشته باشید.

۲) هپاتیت الکلی: این تورم در کبد است که می‌تواند باعث تب، حالت تهوع، استفراغ، شکم درد و زردی (پوست و چشم‌های مایل به زرد) شود.

۳) سیروز الکلی: این تجمع بافت اسکار در کبد شما است. این علائم می‌تواند همان علائم هپاتیت الکلی به علاوه موارد زیر باشد:

۱) فشار خون بالا در کبد

۲) خونریزی در بدن شما

۳) گیجی و تغییر رفتار

۴) طحال بزرگ شده

۵) نارسایی کبدی که می‌تواند کشنده باشد

بیماری کبد چرب مرتبط با الکل معمولاً حرف اول را می‌زند و می‌تواند بدتر شده و به هپاتیت الکلی تبدیل شود. همچنین با گذشت زمان، ممکن است به سیروز الکلی تبدیل شود.

علت کبد چرب چیست

در بیماری کبد چرب الکلی، علت مصرف زیاد الکل است و در صورت نوشیدن زیاد احتمال دارد که به آن مبتلا شوید. علل بروز کبد چرب غیر الکلی عبارتند از:

۱) چاقی

۲) سوء تغذیه

۳) ابتلا به هپاتیت ویروسی مزمن خصوصاً هپاتیت C

۴) وجود ژن‌هایی که احتمال ابتلا را بیشتر کند

۵) افزایش سن

۶) کم کاری تیروئید

۷) سطح بالای تری گلیسیرید یا کلسترول “بد” (LDL) یا سطح پایین کلسترول “خوب” (HDL)

۸) مقاومت به انسولین

۹) قرار گرفتن در معرض سموم خاص

۱۰) بارداری

۱۱) ابتلا به سندرم متابولیک

۱۲) در صورت داشتن سابقه خانوادگی بیماری کبد چرب، احتمال بروز این بیماری بیشتر است.

همچنین برخی از دلایل کمتر رایج وجود دارد که ممکن است احتمال ابتلا به NAFLD یا NASH را بیشتر کند مانند:

۱) مصرف برخی از داروها مانند glucocorticoids ، methotrexate، tamoxifen استروژن مصنوعی.

۲) برداشتن کیسه صفرا. برخی از افرادی که برای برداشتن کیسه صفرا تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، بیشتر دچار NAFLD می‌شوند.

با این حال دلیل اینکه بعضی از افراد مبتلا به کبد چرب ساده می‌شوند و دیگران به NASH مبتلا می شوند مشخص نیست. ژن‌ها ممکن است یک دلیل باشد.

تشخیص کبد چرب

از آنجا که بیشتر افراد علائمی ندارند، تشخیص بیماری کبد چرب آسان نخواهد بود. پزشک شما ممکن است از روش‌های مختلفی برای کشف اینکه آیا به بیماری کبد چرب مبتلا هستید استفاده کند. برخی از مواردی که پزشک می‌تواند برای تشخیص بیماری کبد چرب استفاده کند:

۱) سابقه سلامتی بیمار

پزشک در مورد مصرف الکل، داروهایی که مصرف می‌کنید، نحوه غذا خوردن و سایر شرایط سلامتی که ممکن است داشته باشید، از شما سوال می‌کند.

۲) معاینه بدنی

پزشک بیمار را وزن کرده و بدن فرد را از نظر علائم مشکلات کبدی مانند بزرگ شدن کبد یا زردی بررسی می‌کند.

۳) آزمایش خون

این موارد می‌تواند نشان دهد که آیا فرد دارای سطح بالایی از آنزیم‌های کبدی مانند آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) هست. در صورت بالا بودن، ممکن است مشکلی در کبد وجود داشته باشد.

۴) آزمایشات تصویربرداری

پزشک ممکن است سونوگرافی، CT یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) تجویز کند. این آزمایشات می‌توانند نشان دهند که آیا چربی در کبد شما وجود دارد. البته این آزمایشات نمی‌توانند تشخیص دهند که نوع کبد چرب چیست؟

۵) نمونه‌برداری از کبد

همه افراد مبتلا به NAFLD نیازی به نمونه‌برداری از کبد ندارند. اگر در معرض خطر NASH هستید یا اگر آزمایش‌های دیگر نشان می‌دهد ممکن است دچار عوارض NASH مانند سیروز باشید، ممکن است پزشک آن را توصیه کند. به این منظور نمونه‌ای از بافت را از کبد بیمار خارج کرده و آن را به آزمایشگاه می فرستند تا ببینند آیا التهاب یا آسیب کبدی وجود دارد یا نه. این کار را در بیمارستان یا مرکز جراحی سرپایی انجام خواهد گرفت. قبل از انجام این روش، برای کمک به آرامش یا کنترل درد بیمار دارو دریافت خواهد کرد. نمونه‌برداری از کبد تنها راه تشخیص NASH برای پزشکان است.

درمان کبد چرب

به طور کلی در حال حاضر داروی خاصی برای درمان این بیماری وجود ندارد و معمولاً اولین راه درمان کبد کاهش وزن به همراه رژیم غذایی سالم و ورزش است. از دست دادن فقط ۳٪ تا ۵٪ از وزن بدن می‌تواند میزان چربی موجود در کبد را کاهش دهد. همچنین باید نوشیدن الکل ترک شود این راه بسیار موثر و تاثیر گذار است. اگر به دلیل NASH فرد عوارضی مانند سیروز یا نارسایی کبدی دارد، ممکن است نیاز به پیوند کبد داشته باشد. طبق اعلام کلینیک مایو، برخی از شواهد نشان می‌دهند که مکمل‌های ویتامین E ممکن است به جلوگیری یا درمان آسیب کبدی ناشی از بیماری کبد چرب کمک کنند. با این حال تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. به یاد داشته باشید مصرف زیاد و خودسرانه ویتامین E با خطراتی برای سلامتی همراه است.

اصول خود مراقبتی برای درمان کبد چرب

۱) ورزش: حداقل ۳۰ دقیقه در روز در بیشتر روزهای هفته ورزش کنید.

۲) از الکل صرف نظر کنید

۳) مصرف گیاهان دارویی نظیر خارمریم: قبل از استفاده از هر داروی گیاهی با پزشک خود صحبت کنید چراکه فقط به دلیل طبیعی بودن یک محصول، این به معنای بی‌خطر بودن آن نیست.

۴) کاهش کلسترول

۵) کنترل دیابت

۶) رژیم غذایی مدیترانه‌ای: رژیم غذایی مدیترانه ای به درمان شرایطی که معمولاً با NAFLD مرتبط هستند کمک می‌کند، از جمله کلسترول بالا، فشار خون بالا و دیابت نوع ۲ این برنامه غذایی بر روی انواع غذاهای گیاهی از جمله میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات تازه به همراه چربی‌های سالم تمرکز دارد.

۷) قهوه: قهوه مزایای محافظتی زیادی برای کبد دارد و به طور خاص، تولید آنزیم‌های کبدی را تحریک می‌کند که برای مقابله با التهاب است. در میان افراد مبتلا به NAFLD، مصرف منظم قهوه آسیب کبدی را کاهش می‌دهد.

۸) از خوردن غذاهایی که قند اضافه دارند خودداری کنید. عاملان اصلی شامل غذاهای فروشگاهی و فرآوری شده تجاری هستند، مانند: کیک، کلوچه، دونات، شیرینی، آب نبات، بستنی، نوشیدنی‌های انرژی‌زا

۹) مکمل امگا ۳: برخی از انواع چربی‌ها می توانند برای سلامتی مفید باشند. اسیدهای چرب امگا ۳ چربی‌های اشباع نشده چندگانه هستند که در غذاهایی مانند ماهی‌های روغنی و برخی مغزها و دانه‌ها یافت می‌شوند. اثبات شده است که آنها دارای مزایایی برای سلامت قلب هستند و برای افراد مبتلا به NAFLD توصیه می‌شود. بررسی مطالعات ۲۰۱۶ نشان می‌دهد که مصرف مکمل امگا ۳ می‌تواند باعث کاهش چربی کبد و بهبود سطح کلسترول شود.

۱۰) از تحریک کننده‌های شناخته شده کبد خودداری کنید. برخی از مواد می توانند استرس اضافی را بر کبد وارد کنند. برخی از این مواد شامل الکل، داروهای بدون نسخه و برخی ویتامین‌ها و مکمل‌ها هستند.

عوارض بیماری کبد چرب

عارضه اصلی همه این شرایط، سیروز یا اسکار کبد است. همانطور که کبد شما سعی در جلوگیری از التهاب همراه با این شرایط دارد، باعث ایجاد زخم می‌شود. با گسترش التهاب، جای زخم‌ها نیز گسترش می‌یابد و در نهایت کبد شما نمی‌تواند کار خود را انجام دهد که می‌تواند منجر به:

۱) گیجی و خواب آلودگی

۲) سرطان کبد

۳) نارسایی کبدی

در بسیاری موارد، امکان بهبود و درمان کبد چرب از طریق تغییر سبک زندگی وجود دارد. این بیماری در صورت عدم درمان می‌تواند باعث التهاب، آسیب به کبد و اسکار برگشت‌ناپذیر شود. اسکار شدید کبدی به عنوان سیروز شناخته می‌شود. امروزه بسیاری از افراد، علاوه بر درمان‌های رایج، به استفاده از داروهای گیاهی و مکمل‌ها روی آورده‌اند. ‏”نسخه اول” به شما کمک می‌کند که ضمن به دست آوردن اطلاعات درباره بیماری کبد چرب، با مقایسه داروهای موجود در بازار، انتخاب آگاهانه‌ای برای کاهش این ناخوشی داشته باشید.‏

منابع:

https://www.webmd.com/hepatitis/fatty-liver-disease

https://www.healthline.com/health/fatty-liver

https://www.healthline.com/health/home-remedies-for-fatty-liver#bottom-line