05 تیر
مقالات, فراورده های طبیعی

روش‌های طبیعی موثر برای تقویت حافظه

از اینجا بشنوید:

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که کلیدهایتان را گم یا وسیله‌ای را پنهان کرده باشید و بعد هر چه فکر می‌کنید، به یاد نیاورید آن را کجا گذاشته‌اید! حتی گاهی اوقات فراموش کنید می‌خواستید چه کاری انجام دهید و یا برخی اسامی را از یاد ببرید! تقویت و بهبود حافظه، هدفی است که در تمام دوره‌های زندگی مورد توجه قرار دارد. از این رو در این مقاله ما ابتدا اختلالات و علل اصلی کاهش حافظه را شرح می‌دهیم و سپس روش‌های طبیعی موثر برای تقویت حافظه را معرفی می‌کنیم.

آنچه در این مطلب خواهید خواند:

  • علل اصلی فراموشی  و کاهش حافظه
  • یافتن علت از دست دادن حافظه
  • روش‌های طبیعی موثر برای تقویت حافظه

 علل اصلی فراموشی و کاهش حافظه

1) کمبودهای تغذیه‌ای و رژیم غذایی غلط

سوء تغذیه و داشتن رژیم غذایی غلط از علل اصلی ضعف حافظه به ویژه در کودکان و سالمندان است، البته تا به حال هیچ تحقیقی ثابت نکرده است که خوردن یک خوراکی خاص حافظه را یک شبه افزایش می‌دهد. ولی به طور حتم مصرف یک رژیم غذایی سالم و متعادل که شامل پروتئین‌ها و چربی‌های با کیفیت بالا، سبزیجات و میوه‌های مختلف و چربی‌های اشباع شده کمتر باشد، در سلامت بدن و کاهش خطر ابتلا به زوال عقل و پارکینسون بسیار موثر است. در طب سنتی علت اصلی فراموشی را خوردن زیاد خوراکی‌های با طبع سرد می‌دانند. همچنینی معتقدند اگر در محل سرد و مرطوب بخوابید فراموشی می‌آورد. بنابراین طب سنتی مهم‌ترین راهکار پیشگیری از کم شدن حافظه را مصرف گیاهان دارویی و خوراکی‌های با طبع گرم و خشک می‌داند.

2) مصرف الکل

تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد که اعتیاد به الکل سبب آسیب به مغز می‌شود و خطر ابتلا به دِمانس (اختلال شناختی و حافظه) را افزایش می‌دهد. در افرادی که از الکل به مدت طولانی استفاده می‌کنند، حجم ماده سفید مغز که ارتباط بین بخش‌های مغز را برقرار می‌کند، کاهش می‌یابد. به ویژه بر روی قسمتی از حافظه که مسئول به خاطر سپردن واژه‌ها است، تاثیر نامطلوب می‌گذارد. همچنین «سندرم کورساکوف»، نوعی زوال مغزی است که ممکن است بر اثر اعتیاد به الکل رخ دهد. این بیماری ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد و در افراد معتاد به الکل شایع‌تر است.

3) استعمال سیگار و مواد مخدر

کشیدن سیگار، تنباکو و مصرف دیگر مواد مخدر با کاهش میزان اکسیژن و اختلال در جریان خون مغز، به حافظه آسیب می‌رساند. آمار نشان می‌دهد افراد سیگاری نسبت به سایرین، دچار کاهش سریع تر عملکرد مغز با افزایش سن می‌شوند.

4) کم خوابی

یکی دیگر از مهم‌ترین علل کم شدن حافظه، کم خوابی است. کمیت و کیفیت خواب هر دو برای حافظه مهم هستند. بی‌خوابی‌های طولانی و از دست دادن نیمی از خواب شب، می‌تواند به حافظه آسیب جدی برساند و بر رفتار عادی سلول‌های مغز تاثیر منفی بگذارد. همچنین کم خوابیدن یا بیدار شدن مکرر در شب می‌تواند منجر به خستگی شود، که این امر توانایی تحکیم و بازیابی اطلاعات را مختل می‌کند.

5) افسردگی و استرس

فشارهای روانی مختلف مانند افسردگی، اضطراب و استرس نیز از دیگر علل کم شدن حافظه و تمرکز هستند. افسردگی می‌تواند با تاثیر بر توجه و تمرکز، حافظه را تحت تاثیر منفی قرار دهد؛ از طرفی اضطراب و دلشوره نیز می‌تواند منجر به افسردگی و کاهش عملکرد مغز شود. گفتنی است استرس ناشی از ضربه عاطفی نیز یکی از علل از دست دادن حافظه موقت است.

6) داروها

تعدادی از داروها می‌توانند باعث اختلال در حافظه و یا از بین رفتن حافظه شوند. این داروها عبارتند از: داروهای ضد افسردگی، آنتی هیستامین‌ها، داروهای ضد اضطراب، شل کننده‌های عضلانی، آرامبخش‌ها، داروهای خواب آور و داروهای مسکن که بعد از جراحی تجویز می‌شوند.

7) آسیب به سر

ضربه شدید به سر مانند زمین خوردن یا تصادف اتومبیل می‌تواند به مغز آسیب برساند و باعث از دست رفتن حافظه کوتاه مدت و بلند مدت شود.

8) سکته مغزی

سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که خونرسانی به مغز به دلیل انسداد رگ خونی مغز متوقف شود. فردی که سکته می‌کند ممکن است خاطرات زنده‌ای از وقایع کودکی داشته باشد اما قادر به یادآوری آنچه برای ناهار داشته‌اند، نباشد.

9) افزایش سن

بالا رفتن سن از دیگر علل کم شدن حافظه است زیرا پس از کامل شدن رشد، مغز دیگر سلول‌های جدیدی تولید نمی‌کند. یعنی در ازای  سلول‌هایی که می‌میرند، هیچ سلول‌ جدیدی جایگزین نمی‌شود و در نتیجه تعداد سلول‌های مغز کم می‌شود.

10) علل دیگر

سایر علل احتمالی از دست دادن حافظه شامل کم کاری یا پرکاری غده تیروئید، استفاده از داروهای غیرقانونی و عفونت‌هایی مانند HIV، سل و سفلیس است که بر مغز تأثیر می‌گذارد.

یافتن علت از دست دادن حافظه

چنانچه به تازگی متوجه شده‌اید که به طور فزاینده‌ای فراموش کار شده‌اید و یا اگر مشکلات حافظه در زندگی روزمره شما تداخل ایجاد می‌کند، برای تعیین علت و بهترین روش درمان به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک برای ارزیابی از دست دادن حافظه، معاینه بدنی و همچنین یک آزمایش عصبی انجام می‌دهد و برای آزمایش توانایی ذهنی از شما سوالاتی می‌پرسد. بسته به نتایج، ارزیابی بیشتر ممکن است شامل آزمایش خون و ادرار، آزمایشات عصبی و آزمایشات تصویربرداری از مغز CAT یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) باشد.

روش‌های طبیعی موثر برای تقویت حافظه

روش‌های بسیاری برای تقویت حافظه وجود دارند. از جمله راه‌های تقویت حافظه تغذیه مناسب به‌‌ همراه ورزش است. برخی از مهم‌ترین روش‌های طبیعی تقویت حافظه عبارتند از:

شکر کمتری بخورید

یک رژیم غذایی مملو از قند می‌تواند منجر به ضعف حافظه و کاهش حجم مغز، به ویژه در ناحیه‌ای که حافظه کوتاه مدت را ذخیره می‌کند، شود. یک مطالعه بر روی بیش از 4000 نفر نشان داد کسانی که مصرف بیشتری از نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه دارند، به طور متوسط در مقایسه با افرادی که قند کمتری مصرف می‌کنند، حجم کل مغز کمتری دارند و از حافظه ضعیف‌تری برخوردارند.

مکمل روغن ماهی را امتحان کنید

روغن ماهی سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) و اسید دوکوزا هگزانوئیک (DHA) است. این چربی‌ها برای سلامت کلی بدن مهم هستند و خطر بیماری‌های قلبی و التهاب را کاهش می‌دهند. همچنین استرس و اضطراب را از بین می‌برند. بسیاری از مطالعات بیانگر این است که مصرف مکمل‌های ماهی و روغن ماهی باعث بهبود حافظه به خصوص در افراد مسن می‌شود.

وزن متعادل داشته باشید

حفظ وزن مناسب برای سلامتی بدن ضروری است و یکی از بهترین راه‌ها برای حفظ سلامت بدن و روان است. چندین مطالعه چاقی را به عنوان یک عامل خطر برای کاهش حافظه شناسایی کرده‌اند. جالب توجه است که چاقی در واقع می‌تواند باعث تغییر ژن‌های مرتبط با حافظه در مغز شود و بر حافظه تأثیر منفی بگذارد. چاقی همچنین می‌تواند منجر به مقاومت به انسولین و التهاب شود که هر دو می‌توانند بر روی مغز تأثیر منفی بگذارند.

به اندازه کافی خواب بخوابید

کمبود خواب با ضعیف شدن حافظه همراه است. خواب نقش مهمی در تحکیم حافظه یعنی فرایندی که در آن حافظه‌های کوتاه مدت تقویت می‌شوند و به خاطرات طولانی مدت تبدیل می‌شوند، دارد. به عنوان مثال، یک مطالعه اثرات خواب در 40 کودک بین 10 تا 14 سال را بررسی کرد. گروهی که بین آموزش و آزمایش خوابیده بودند، 20 درصد در تست‌های حافظه عملکرد بهتری داشتند.

تمرین ذهن آگاهی انجام دهید

ذهن آگاهی یک حالت ذهنی است که در آن شما با حفظ آگاهی از محیط پیرامون و احساسات خود بر وضعیت فعلی خود تمرکز می‌کنید. مطالعات نشان داده‌اند که ذهن آگاهی در کاهش استرس و بهبود تمرکز و حافظه موثر است. یک مطالعه بر روی 293 دانشجوی روانشناسی نشان داد که کسانی که تحت آموزش ذهن آگاهی قرار داشتند، هنگام یادآوری اشیا، در مقایسه با دانشجویانی که آموزش ذهن آگاهی نداشتند، عملکرد حافظه بهتری داشتند.

مهارت‌های فکری جدید بیاموزید

برای افزایش توان حافظه می‌توانید پازل یا جدول حل کنید. در کارهای گروهی داوطلب شوید. با دیگران تعامل کنید. به یک سرگرمی مانند مطالعه، نقاشی یا حتی تماشای پرندگان مشغول شوید. یک مهارت جدید یا یک زبان جدید بیاموزید.

مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده را کاهش دهید

مصرف مقادیر زیادی کربوهیدرات که تصفیه هستند مانند کیک، غلات، کلوچه، برنج سفید و نان سفید ممکن است برای حافظه مضر باشد. این غذاها دارای شاخص گلیسمی بالایی هستند، به این معنی که بدن این کربوهیدرات‌ها را به سرعت هضم می‌کند و منجر به افزایش سطح قند خون می‌شود.

سطح ویتامین D خود را آزمایش کنید

ویتامین D یک ماده مغذی مهم است که نقش‌های حیاتی بسیاری در بدن دارد. مقادیر کم ویتامین D با بسیاری از مسائل بهداشتی از جمله کاهش عملکرد مغز مرتبط است. کمبود ویتامین D خصوصاً در مناطق سردسیر و در مناطقی که پوست تیره دارند بسیار شایع است. با پزشک خود در مورد انجام آزمایش خون صحبت کنید تا متوجه شوید آیا به مکمل ویتامین D نیاز دارید یا خیر.

مواد خوراکی با خاصیت ضد التهاب مصرف کنید

مصرف یک رژیم غذایی غنی از غذاهای ضد التهاب در بهبود حافظه موثر است. آنتی اکسیدان‌ها با کاهش استرس اکسیداتیو ناشی از رادیکال‌های آزاد به کاهش التهاب در بدن کمک می‌کنند. آنتی اکسیدان‌ها را می‌توان در غذاهایی مانند میوه ها و سبزیجات یافت. بررسی اخیر در 9 مطالعه با بیش از 31000 نفر نشان داد که کسانی که میوه و سبزیجات بیشتری می‌خورند در مقایسه با افرادی که کمتر از این غذاهای مغذی مصرف می‌کنند، خطر کاهش شناخت و زوال عقل کمتری دارند.

مقداری کاکائو به رژیم غذایی خود اضافه کنید

کاکائو نه تنها خوشمزه بلکه مغذی است و دوز آنتی اکسیدانی قدرتمند به نام فلاونوئیدها را فراهم می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد فلاونوئیدها به ویژه برای مغز مفید هستند. این مواد به تحریک رشد رگ‌های خونی و سلول‌های عصبی کمک می‌کنند و جریان خون را در قسمت‌هایی از مغز که با حافظه درگیر هستند افزایش می‌دهند. مطالعه‌ای روی 30 فرد سالم نشان داد که کسانی که از شکلات تلخ حاوی 720 میلی گرم فلاونوئید کاکائو استفاده می‌کنند، نسبت به افرادی که از شکلات سفید بدون فلاونوئیدهای کاکائو استفاده می‌کنند، حافظه بهتری دارند. برای بهره‌مندی بیشتر از فواید شکلات، شکلات تلخ را با محتوای 70 درصد کاکائو یا بالاتر انتخاب کنید.

سخن پایانی

همانطور که گفتیم تقویت حافظه و نوع تغذیه ارتباط بسیار زیادی با یکدیگر دارند. به عبارت دیگر نوع مواد غذایی مصرفی در تقویت حافظه از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این استفاده از فرآورده‌های طبیعی و مکمل‌ها نیز از دیگر راه‌های تقویت حافظه است. شما چه راهکارهای دیگری را برای بهبود عملکرد ذهنی پیشنهاد می‌کنید؟ تجربیات و دانسته‌های خود را با ما درمیان بگذارید.

لوازم مراقبت از سالمندان
01 تیر
مقالات, لوازم پزشکی

نکات کاربردی در رابطه با لوازم و تجهیزات مراقبت از سالمندان در منزل

کمک به سالمند

فردی که وظیفه یاری رساندن و مراقبت از سالمندان را داردباید از ابراز و لوازمی استفاده کند که حرکت دادن سالمند ، جابجا کردن، راه بردن، خوابانیدن و … را برای وی آسان تر سازد.

سالمند توانمند

آنچه در این مقاله راجع به مراقبت از سالمندان می خوانیم:

  • پر کاربردترین تجهیزات پزشکی کارآمد در منزل

 

پر کاربردترین تجهیزات پزشکی کارآمد در منزل

پر کاربردترین و موثرترین تجهیزات و لوازمی که در آسایش و مراقبت بهتر و  بیشتر از سالمندان عزیز در منزل مورد استفاده قرار می گیرند عبارت اند از:

  • تخت بیمارستانی خانگی
  • تشک زخم بستر یا تشک مواج
  • پتو و تشکچه حرارتی
  • بالابر
  • ویلچر
  • تب سنج
  • دستگاه سنجش فشار خون
  • دستگاه سنجش قند خون
  • ماساژور
  • دستگاه بخور
  • دستگاه اکسیژن ساز
  • عصا و واکر
  • توالت فرنگی

عملکرد و ضرورت استفاده از برخی از لوازم مراقبت از سالمند را در ادامه معرفی خواهیم کرد.

تخت های مناسب برای مراقبت از سالمند

تخت بیمارستانی خانگی

تخت بیمارستانی خانگی

تخت بیمارستانی در اصل دارای ویژگی هایی است که شرایط را برای بیمار نیازمند به بستری، فردی که باید دوره نقاهت را بگذراند و افرادی که توانایی تحرک زیادی ندارند و مجبور به استراحت در تخت خواب هستند بهتر و تحمل آن را آسان تر می کند، همچنین به پرستاران و کسانی که به فرد استفاده کننده از تخت رسیدگی می کنند، بسیار کمک کننده است؛ حال آنکه وقتی ادامه دوره درمان یا به طور کل فرایند استفاده از تخت این افراد به درون خانه کشیده می شود باید تختی معادل تخت بیمارستانی ولی در نوع خانگی تهیه گردد که شرایط آپشن های تخت بیمارستانی را در حد مطلوب شرایط یک نفر در منزل فراهم کند.

این تخت های بیمارستانی در دو نوع برقی و مکانیکی تولید می شوند که نوع برقی آن به دلیل سهولت در استفاده، از طرفداران بیشتری برخوردار است.

تخت بیمارستانی خانگی برقی

تخت بیمارستانی مناسب، باید استاندارد باشد و به راحتی وزن بیمار را تحمل کند و محل استقرار انواع ملزومات مراقبت از بیمار یا فرد سالمند در آن تعبیه شده باشد؛ این ملزومات که به تخت متصل می شوند عبارتند از جای میله ست سرم، ترکشن، حلقه آویز اورتوپدی و مانکی بار؛ تخت های بیمارستانی که به منزل آورده می شوند باید به آسانی قابل شستن و ضدعفونی باشند و بدنه آن ها با رنگ با کیفیتی پوشش داده شده باشد. اگر تخت برقی است پس دارای موتور الکتریکی می باشد که باید استاندارد ip66 موتور برای مقاومت در برابر گرد و غبار و رطوبت است، دارا باشد؛ همچنین این موتور باید بتواند نیرویی معادل 6هزار نیوتن را تحمل کرده و فاقد سر و صدا باشد.

تخت بیمارستانی سه شکن دارای بالابر

تخت های بیمارستانی دارای بالابر هستند البته به این معنا که کف آن ها که به صورت 3 شکن (تکه) ساخته شده است قابلیت بالا و پایین بردن تحت زاویه و تنظیم ارتفاع بخش بالایی، وسطی و پایینی را دارند و این قابلیت به بیمار و فرد پرستار در بلند شدن بدن بیمار برای غذا خوردن، پیاده و سوار شدن بر تخت و تغییر حالت بدن بیمار کمک می کند؛ این فرایند در تخت های مکانیکی به واسطه یک اهرم و لزوما توسط پرستار قابل انجام است ولی در تخت های بیمارستانی برقی با وجود ریموت کنترل بی سیم یا دارای سیم، توسط خود بیمار هم قابل تنظیم و انجام خواهد بود.

تشک زخم بستر و تشک مواج

تشک مواج

وقتی بدن به خاطر بی حرکت ماندن طولانی مدت مثل زمان بیهوشی و کما، ناتوانی عضلانی و اختلال در اعصاب حرکتی و غیره روی سطحی مثل تشک تخت خواب قرار بگیرد، به دلیل فشرده شدن و اصطلاحا له شدگی بافت پوست و ماهیچه و اختلال در جریان خون رسانی، این بخش ها دچار آسیب و از بین رفتن سطحی پوست و ماهیچه شده و زخم می شود که به زخم بستر شهرت دارد و در افراد مبتلا به دیابت نوع دوم و نقص ایمنی وخامت بیشتری پیدا خواهد کرد.

زخم بستر از سرخ شدن سطحی پوست شروع می شود و در صورت عدم رسیدگی به آسیب های عمیق به ماهیچه و در صورت شدت بیشتر به استخوان نفوذ می کند و می تواند خطر مرگ به همراه داشته باشد لذا رسیدگی به این نوع زخم ها اهمیت بسیار بالایی دارد.

یکی از موثرترین روش ها و ابزارهای مقابله با ایجاد زخم بستر، به کاربستن پدها و تشک های محافظ زخم بستر است که به پد و تشک مواج شناخته می شوند.

همانطور که گفته شد، زخم بستر بر اثر ثابت ماندن بیش از حد بدن روی یک سطح به وجود می آید پس برای پیشگیری از ایجاد آن ها باید اقدام به جا به جا کردن بدن و ماساژ بخش های مختلف آن کرد، اما این امر، کار آسانی نیست و شاید از توان اغلب افرادی که برای پرستاری و مراقبت از بیمار یا فرد سالمند فعال هستند، بسیار دشوار و فرسایشی یا غیر ممکن باشد؛ تشک های مواج تا میزان زیادی می توانند از ثابت ماندن نقاط مختلف بدن روی سطح یکسان جلوگیری کنند، این تشک ها نیروی وارد شده از بدن بیمار به واسطه گرانش را روی سطوح کوچک تر خود توزیع می کنند و با جلوگیری از عرق کردن بدن، از ایجاد رطوبت و محیط مناسب برای ایجاد زخم و عفونت پیشگیری می کنند.

رده بندی تشک های مواج

تشک های مواج را می توان در سه کلاس طبقه بندی نمود:

کلاس الف)

تشک مواج کلاس الف

این نوع تشکر مواج ابتدایی ترین نوع آن است که قیمت پایین تری نسبت به سایرین دارد و برای افرادی مناسب تر است که حداکثر یک سال نیاز به استراحت مطلق دارند؛ این تشک از مجموعه ای سطوح تخم مرغی تشکیل شده است و دارای پد، پمپ باد و کنترل می باشد؛ این تشک سبک بوده و روی تخت یا لایه نازک تشک معمولی پهن می گردد و قابلیت تحمل وزن 70الی 90 کیلوگرم را داراست.

کلاس ب)

تشک مواج کلاس ب

این نوع تشک علاوه بر ویژگی های تشک کلاس الف، می تواند تا وزن 120 کیلوگرم را تحمل کند و تا مدت 4 سال کارایی مداوم داشته باشد.

کلاس پ)

تشک مواج کلاس پ

این تشک ها با عنوان تشک مواج حرفه ای بیمارستانی شناخته می شوند که علاوه بر توزیع وزن بیمار و جلوگیری از عرق کردن سطح بدن روی تشک، قابلیت کنترل، ماساژ و کمک به جابه جایی آسان تر بیمار را نیز دارند.

بالابر یا آسان بر بیمار

بالابر بیمار

بالابر بیمار وسیله ایست که با استفاده از آن راحت تر می توان بیمار یا فرد سالمند را از تخت بلند کرد و به سرویس بهداشتی، ویچر و غیره انتقال داد؛ این وسیله به پرستار یا کسی که وظیفه مراقبت از فرد ناتوان را دارد کمک می کند که بدون فشار آوردن به کمر و ستون فقرات خود وی را بلند کرده و جا به جا کند.

این تجهیز به دو صورت دستی و برقی تولید می شود که به دلیل کاربری آسان تر نوع برقی، از مشتریان بیشتری برخوردار است.

توالت فرنگی

توالت فرنگی

ساختار سرویس های بهداشتی یا توالت های فرنگی چون شباهت به صندلی داشته و از استقرار بهتری برخوردار است برای استفاده ی  افراد کم توان، سالخورده و بیمار مناسب تر می باشد و کمتر به بدن آنان فشار وارد می کند لذا بهتر است هنگام مراقبت از بیمار یا سالمند در منزل حتما از توالت فرنگی استفاده شود؛ اما چون در اغلب منازل ایران سرویس های بهداشتی سنتی هستند بهتر است از توالت فرنگی تاشوی مبله ویا توالت های فرنگی پلاستیکی یا فایبرگلاس استفاده گردد با این کار هنگام استفاده، فشار بر زانوها و کمر فرد به حداقل خواهد رسید.

انواع توالت فرنگی

برخی دیگر از لوازم و تجهیزات پزشکی کمک کننده جهت مراقبت از سالمندان و بیماران در منزل، در دیگر مقالات  مجله سلامت نسخه اول توضیح داده  خواهد شد.

سخن پایانی

مراقبت از سالمندان در منزل آرامش بیشتر روحی و عملکرد بهتر جسمی را برای ایشان به ارمغان خواهد آورد. مراقبت هر چه بهتر از سالمندان در منزل نیازمند استفاده از برخی لوازم و تجهیزات پزشکی خواهد بود. لوازم مراقبت از سالمندان در عین سادگی بسیار کاربردی هستند که در این مقاله به انوع تخت بیمارستانی خانگی، انواع تشک مواج ، بالابر بیمار و توالت فرنگی اشاره شد که می توان این لوازم مراقبت از سالمند را از فروشگاه های معتبر تجهیزات پزشکی و ارتوپدی تهیه نمود.

سامانه اطلاع رسانی آنلاین نسخه اول با شعار انتخاب آگاهانه سلامتی همگام با شما در مسیر ازتقاء سلامتی جامعه قدم برمی دارد…

“آشنایی با تجهیزات عمومی مراقب از سالمندان در منزل”

 داروخانه  و  مجله آنلاین نسخه اول

ویتامین دی
31 خرداد
مقالات, مکمل های غذایی

ویتامین دی

ویتامین دی یک ویتامین محلول در چربی منحصر به فرد است. این ویتامین با عنوان ویتامین نور خورشید نیز شناخته می شود، چراکه از مواجهه نور خورشید با پوست ساخته می شود. بدن برای ساخت شکل فعال این ویتامین به تماس مستقیم با نور خورشید نیازمند است. مواجهه مختصر دست، بازو، صورت و پاها با نور خورشید قادر است 5 میکروگرم معادل 200 واحد ویتامین دی برای بدن تولید کند.

پوست افراد سالمند کفایت کمتری برای تولید ویتامین دی دارد. بنابراین معمولا بسیاری از سالمندان در معرض کمبود ویتامین دی هستند. سایر افراد در معرض خطر کمبود این ویتامین: افراد با پوست تیره، افرادی که در ارتفاعات زندگی می کنند، افراد دچار اضافه وزن و افراد مبتلا به بیماری های کلیوی هستند.

منابع غذایی

به طور کلی بالاترین مقدار ویتامین دی در مقایسه با سایر مواد غذایی در روغن کبد ماهی وجود دارد. از دیگر منابع غذایی این ویتامین می توان به جگر، ماهی ها به ویژه سالمون و زرده تخم مرغ اشاره کرد. غلات، گوشت لخم، سزیجات و میوه ها نیز مقادیر بسیار ناچیزی ویتامین دی دارند.

عملکرد ویتامین دی در بدن

این ویتامین در بدن درواقع نقش هورمونی دارد. ویتامین دی بسیاری از عملکرد ها بدن را از طریق تنظیم بیان ژن های کنترل می کند. ژن های مرتبط با چرخه سلولی، وابسته به این ویتامین هستند. بنابراین تصور می شود ویتامین دی عملکرد ضد سرطانی موثری دارد. مصرف مکمل ویتامین دی از بروز سرطان های پستان، کولون، ریه، پروستات و سایر سرطان های وابسته به چرخه تقسیم سلولی جلوگیری می کند.

ویتامین دی یکی از موثر ترین ویتامین ها برای محافظت و بهبود عملکرد سلول های استخوانی است. فقدان این ویتامین منجر به اختلال در عملکرد استخوان و بروز بیماری های استخوانی از قبیل، راشیتیسم، استئومالاسی، پوکی استخوان و … می شود. علاوه بر این، مکمل ویتامین دی سطوح کلسیم سرمی را تنظیم می کند. این ویتامین با فعال سازی پروتئین متصل شونده به کلسیم در روده جذب کلسیم از منابع غذایی را امکان پذیر می کند. این امر منجر به بهبود چگالی توده استخوانی، ترمیم شکستگی های استخوان و بهبود استحکام استخوان و دندان ها می شود.

از جمله سایر اثرات ویتامین دی می توان به تقش تنظیمی آن در سیستم ایمنی اشاره کرد. این ویتامین علاوه بر تقویت سیستم ایمنی در برخی موارد قادر است با جلوگیری از عملکرد نابجای سلول های ایمنی علیه سلول های خودی، مانع از بروز بیماری های خود ایمنی شود. ویتامین دی در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی، پرفشاری خون، مالتیپل اسکلروزیس (MS)، وقوع التهاب در شرایطی مانند آسیب های جسمی، قاعدگی و حتی دیابت نیز موثر است.

دریافت مقادیر کافی ویتامین دی

مقدار مورد نیاز ویتامین دی برای بزرگسالان 100 (2.5 میکروگرم) واحد و در شیرخواران و کودکان 400-600 واحد در روز برای پیشگیری از راشیتیسم است. برای افراد سالمند (بالای 71 سال) مقدار مصرف ویتامین دی تا 800 واحد توصیه می شود.

کمبود ویتامین دی

کمبود ویتامین دی به صورت کلی به شکل نرمی استخوان (راشیتیسم در کودکان و استئومالاسی در بزرگسالان) بروز می کند. علاوه بر این کمبود این ویتامین استئوپروز (پوکی استخوان) و شکستگی های مکرر را به ویژه در سالمندان به دنبال دارد.

با توجه به نقش تنظیمی ویتامین دی سطوح ناکافی آن افزایش خطر بروز بیماری های زیر را به دنبال دارد:

  • سرطان های شایع
  • بیماری های خود ایمنی
  • بیماری های التهابی
  • فشار خون
  • بیماری های قلبی عروقی
  • ابتلا به عفونت ها

مصرف روزانه 100 واحد مکمل ویتامین دی برای پیشگیری از کمبود این ویتامین کاربرد دارد، اما در موارد تشخیص کمبود، بسته به شدت آن، دوز های 50000 واحدی از مکمل ویتامین دی به صورت هفتگی یا ماهانه توصیه می شود.

ویتامین ب12
31 خرداد
مقالات, مکمل های غذایی

ویتامین ب12

ویتامین ب12 یک ویتامین محلول در آب با نام دیگر سیانوکوبالامین است. تقریبا 80 درصد از ذخایر این ویتامین در کبد تجمع یافته است. به گونه ای که بدن در صورت عدم دریافت این ویتامین تا 2 سال می تواند از ذخایر کبدی استفاده کند. در این شرایط، ذخایر آن طی 2-5 سال به طور کامل به اتمام می رسد و علائم کمبود آن بروز می کنند. این ویتامین از معدود ویتامین های محلول در آب به شمار می رود که در بدن دارای ذخایر است.

منابع غذایی

ویتامین ب12 تنها در منابع حیوانی مانند گوشت، جگر، ماهی، شیر و لبنیات وجود دارد. تنها مقادیر بسیار اندکی از این ویتامین در برخی غلات نیز یافت می شود.

عملکرد ویتامین ب12 در بدن

ویتامین ب12 برای ساخت DNA، سلول های عصبی و گلوبول قرمزمورد نیاز است. این ویتامین هم چنین در عملکرد برخی آنزیم های دخیل در رشد و نمو از سنین پس از تولد تا نوجوانی نیز نقش موثری دارد.

دریافت مقادیر کافی

مقدار مورد نیاز به ویتامین ب12 با توجه به وجود ذخایر کافی از آن در بدن، حدود 2.4 میکروگرم در روز است. این مقدار در طول بارداری و شیردهی تا حدودی افزایش می یابد.

کمبود ویتامین ب12

علائم کمبود این ویتامین بیشتر سیستم عصبی و خون را تحت تاثیر قرار می دهد. آنمی پرنشیوز (کشنده) نوعی کم خونی است که ممکن است در اثر کمبود ویتامین ب12 و یا ویتامین ب9 ایجاد شود.  در این بیماری گلوبول های قرمز به طور کامل تکامل نمی یابند و قادر به انتقال اکسیژن در بدن نیستند. کم خونی مگالوبلاستیک یا آنمی پرنشیوز در اثر بیماری هایی مانند سرطان و مصرف دارو های شیمی درمانی، اختلالات کبدی، کم کاری تیروئید و … نیز ممکن است رخ دهد.

علائم عصبی که در موارد کمبود شدید ویتامین ب12 بروز می کند، ناشی از تخریب سلول های عصبی است. این تخریب معمولا برگشت ناپذیر است. مهم ترین علائم و عوارض عصبی ناشی از کمبود این ویتامین شامل: بی حسی، گزگز و سوزش دست و پاها، ضعف یا سفتی بیش از حد عضلات، اختلالات فکری، افسردگی، رنگ پریدگی و … هستند. علاوه بر این کمبود این ویتامین منجر به تجمع هموسیستئین در خون می شود و ریسک سکته قلبی را بالا می برد.

کمبود سیانوکوبالامین در میان گیاه خواران، سالمندان و افرادی که دچار اختلالات معده مانند آتروفی و تخریب مخاط معده هستند، رایج تر است. چراکه وجود مقادیر کافی از اسید معده برای جذب این ویتامین از منابع غذایی ضروری می باشد.

پیشگیری و درمان به موقع کمبود ویتامین ب12 اهمیت فراوانی دارد. برای درمان آنمی پرنشیوز از دوز های تزریقی کوبالامین استفاده می شود، اما پیشگیری و درمان کمبود در گروه های در معرض خطر و افراد مبتلا به سوء جذب این ویتامین از طریق مصرف مکمل های خوراکی ویتامین ب12 امکان پذیر است.

ویتامین ب9
31 خرداد
مقالات, مکمل های غذایی

ویتامین ب9

ویتامین ب9 یکی از مهم ترین ویتامین ها برای رشد و نمو تمامی ارگان ها در بدن است. این ویتامین با نام های اسید فولیک، فولات، فولاسین و ویتامین ام نیز شناخته می شود. اسید فولیک شکل سنتتیک ویتامین ب9 است که در مکمل های غذایی و غذا های غنی شده وجود دارد.
روند ساخت و متابولیسم ویتامین ب9 به سایر ویتامین های گروه ب مانند؛ ویتامین ب2، ب3، ب5، ب6 و ویتامین ب12 مرتبط است. به خصوص کمبود ویتامین ب12 در بسیاری از موارد کمبود فولات را به دنبال دارد.

منابع غذایی ویتامین ب9

منابع غنی از فولات عبارتند از: جگر، قارچ، سبزی ها با برگ سبز تیره به ویژه اسفناج، مارچوبه و کلم بروکلی. علاوه بر این موارد مقدار قابل توجهی از این ویتامین در گوشت، سیب زمینی، آب پرتقال، و لوبیا نیز وجود دارد. کمبود آهن و ویتامین سی در بدن، جذب فولات را به شدت کاهش می دهد.

عملکرد ویتامین ب9 در بدن

وجود ویتامین ب9 برای ساخت DNA و ماده ژنتیکی سلول ضروری است. این بدان معناست که نبود فولات منجر به اختلالات ژنتیکی می گردد. درواقع روند ترمیم و پایداری ژن به کمک ویتامین ب9 و تا حدودی ویتامین ب12 صورت می گیرد.
بنابراین کمبود فولات باعث اختلال در ساخت DNA سلول می شود. این اختلال به ویژه در سلول ها با روند تکثیر سریع مانند: گلوبول های قرمز و سلول های پوششی معده، روده، رحم و … بروز می کند. کمبود فولات و ویتامین ب12 ممکن است باعث بروز آنمی مگالوبلاستیک شود که در موارد شدید حتی منجر به مرگ می شود.
اختلالات ناشی از کمبود فولات در بسیاری از موارد با کمبود ویتامین ب12 مشترک است. برای مثال افزایش سطوح هموسیستئین که منجر به سکته قلبی می شود، ناشی از کمبود ویتامین ب9 و ب12 که برای تبدیل هموسیستئین به متیونین ضروری هستند، می باشد.
تامین ویتامین ب9 کافی در سنین باروری و در طول بارداری اهمیت فراوانی دارد. به طور کلی کمبود این ویتامین در دوران بارداری منجر به نقص در تشکیل سیستم عصبی نوزاد و عوارض جبران ناپذیر می گردد. بنابراین مکمل ویتامین ب9 یکی از مکمل های مصرفی ضروری طی 3 ماه اول بارداری محسوب می شود.

دریافت مقادری کافی فولات

مقدار مورد نیاز فولات در تمامی سنین حدود 1 میکروگرم در طول روز است. میزان دریافت مکمل فولیک اسید با توجه به شرایط بدنی متفاوت است. در افراد مستعد به کمبود مانند: بیماران سرطانی، افراد مبتلا به آنمی همولیتیک، مصرف کنندگان دارو های ضد تشنج و… توصیه به مصرف روزانه مکمل اسید فولیک می شود.
میزان مصرف این مکمل در دوران بارداری ممکن است تا روزانه 400 میکروگرم نیز برسد. اگرچه لازم است برای تعیین میزان مورد نیز مصرف در دوران بارداری حتما با پزشک مشورت شود.

کمبود ویتامین ب9

کمبود فولات ممکن است ناشی از مصرف رژیم غذایی فقیر و یا کمبود سایر ویتامین های موثر در روند متابولیسم آن مانند، ویتامین ب12 باشد. علائم اولیه کمبود فولات کم خونی، افسردگی، ایجاد زخم های عمیق در دهان و در موارد شدید تر، قرمز و دردناک شدن زبان و ازبین رفتن پرز های چشایی می باشد.
کمبود ویتامین ب9 در دوران بارداری منجر به ایجاد یکی از شایع ترین نواقص مادرزادی یعنی نقص لوله عصبی (NTD) در جنین می شود. در این موارد لوله عصبی جنین بسته نمی شود و نوزاد پس از تولد مبتلا به فلج دائمی خواهد شد. علاوه بر مکمل یاری با مقادیر ذکر شده  در 3 ماهه اول حاملگی در مادران با سابقه تولد نوزاد مبتلا به NTD، توصیه به مصرف روزانه 4 میلی گرم مکمل اسیدفولیک می شود.

ویتامین ب6
31 خرداد
مقالات, مکمل های غذایی

ویتامین ب6

ویتامین ب6 یا پریدوکسین به عنوان کوآنزیم کلیدی در بسیاری از مسیر های متابولیسمی، به ویژه متابولیسم آمینواسید ها نقش دارد. این ویتامین که یک ویتامین محلول در آب است، دارای 3 فرم فعال است. فرم های فعال ویتامین ب6 در بدن به صورت فسفریله است. روند فعال سازی این ویتامین وابسته به ویتامین های دیگر گروه ب و ماده معدنی روی می باشد.

منابع غذایی

بیشترین مقدار ویتامین ب6 در گوشت، غلات به ویژه گندم، سبزیجات و مغز ها وجود دارد. مقدار جذب ویتامین ب6 از منابع حیوانی مانند گوشت، تخم مرغ، ماهی و فرآورده های لبنی بالاتر از منابع گیاهی از قبیل: اسفناج، لوبیا و سایر حبوبات است.

عملکرد ویتامین ب6 در بدن

ویتامین ب6 به صورت فعال در روند ساخت انتقال دهنده های عصبی نقش دارد. سروتونین، اپی نفرین، نور اپی نفرین، هیستامین و … از جمله انتقال دهنده های عصبی هستند که در تنظیم سیستم عصبی نقش دارند و برای ساخت به ویتامین ب6 وابسته می باشند.

یکی از مواد ضروری در مسیر سنتز و متابولیسم اسید های آمینه و پروتئین ها ویتامین ب6 است. به گونه ای که آنزیم های این مسیر های متابولیسمی بدون وجود ویتامین ب6، فعال نمی شوند. علاوه بر این ویتامین ب6 در ساخت بخش مهمی از هموگلوبین موجود در گلوبول های قرمز نیز نقش دارد. کاهش سطوح ویتامین ب6 در بدن منجر به کاهش اندازه و کاهش محتوای هموگلوبین گلوبول های قرمز می شود.

ویتامین ب6 در مسیر متابولیسمی لیپید هایی هم چون اسفنگولیپید ها و استروئید ها از جمله کلسترول نیز نقش کلیدی دارد. ال کارنتین که یک پپتید پروتئینی ضروری در بدن محسوب می شود برای ساخت وابسته به ویتامین ب6 است. به طورکلی این ویتامین در روند فعال سازی و متابولیسم سایر ویتامین ها از جمله نیاسین و فولات نیز نقش دارد.

دریافت مقادیر کافی ویتامین ب6

میزان نیاز روزانه به این ویتامین، 200-250 میلی گرم در طول روز است. با افزایش دریافت منابع پروتئینی میزان نیاز به ویتامین ب6 نیز افزایش می یابد. دریافت ناکافی روی منجر به کاهش فعال سازی این ویتامین می شود. بنابراین در شرایط کمبود روی نیز، نیاز به ویتامین ب6  افزایش پیدا می کند.

کمبود ویتامین ب6

کمبود ویتامین ب6 ممکن است منجر به اختلالات عصبی، پوستی و نقص در سیستم ایمنی شود. به دنبال کمبود این ویتامین، ساخت انتقال دهنده های عصبی کلیدی کاهش می یابد و از طرفی متابولیسم آمینواسید ها نیز با اختلال مواجه می شود. این موارد منجر به آسیب به مغز و سیستم عصبی و بروز علائمی مانند: افسردگی، گیجی و حتی تشنج می شود.

رایج ترین علائم کمبود ویتامین ب6 تحریک پذیری عصبی، درماتیت سبوره ای، ضعف، بی خوابی، تضعیف سیستم ایمنی، التهاب پلک ها، التهاب لب ها، زبان و به طور کلی حفره دهانی می باشد. کمبوداین ویتامین در موارد شدید، منجر به صرع و آنمی سیدروبلاستیک  یا نورموکروم نورموسیتیک (آنمی ناشی از کمبود هموگلوبین) می گردد. علائم کمبود ویتامین ب6 در کودکان شدید تر است و عوارض عصبی ناشی از آن حتی ممکن است به بروز صرع منتهی شود.

دوز های 250-500 میلی گرمی از مکمل ویتامین ب6 در درمان آنمی سیدروبلاستیک و رفع تهوع صبحگاهی به ویژه در خانم های باردار  و در دوران قاعدگی کاربرد دارد.

31 خرداد
مقالات, فراورده های طبیعی

شمعدانی عطری (Rose geranium)، گیاهی معطر و دارویی

فهرست مطالب

مشخصات شمعدانی عطری

شمعدانی عطری گیاهی علفی، چند ساله، با ساقه‌های منشعب، برگ‌های متناوب و پوشیده از کرک است. لبه‌های برگ‌ها دارای بريدگی‌هايی است كه به برگ يک حالت پنجه‌ای می‌هد و در اثر مالش برگ‌ها بوی مليحی استشمام می‌شود كه مربوط به اسانس آن است. گل‌های این گیاه به رنگ های بنفش، قرمز و صورتی مشاهده می‌شود. ارتفاع بوته شمعدانی عطری به حدود سی سانتیمتر و پهنای حدود شصت سانتیمتر می‌رسد. موطن اصلی آن، قاره آفریقا می‌باشد ولی امروزه به سراسر جهان به عنوان گیاه زینتی و گیاه دارویی صادر می‌گردد. این گیاه حدود 200 گونه دارد. از دیرباز گونه‌ای از آن به نام شمعدانی (پلارگونیوم زوناله) با واریته‌های گوناگون و به رنگ‌های مختلف به عنوان گیاه زینتی در بیشتر نقاط ایران کاشته می‌شود.

 

اندام دارویی

قسمت مورد استفاده دارویی این گیاه، برگ‌های آن است. از برگ‌ها اسانسی به نام Geranium rosat استخراج می‌‌شود که بوی آن مطبوع و شبیه به بوی گل سرخ است و لطافت نوع اسانس بر حسب محلی که تقطیر در آن صورت گرفته، فرق می‌کند. با توجه به اينكه مصرف این گیاه به طور ویژه در استخراج و تولید اسانس است، لذا زمان برداشت موقعی است كه حداكثر اسانس را بتوان از حجم معينی از گياه به دست آورد. از این رو بهترین برداشت هنگامی خواهد بود كه گياه حداكثر رشد رويشی را نموده و در حال شكوفه كردن باشد.

 

شمعدانی عطری

 

خواص گل شمعدانی عطری (طبیعت و خواص درمانی)

طبع شمعدانی عطری گرم است. اسانس این گیاه به خاطر رایحه دلپذیر، اثرات قابض و ضدعفونی کنندگی که دارد از مهم‌ترین اسانس‌های موجود در صنعت عطرسازی، فرآورده‌های آرایشی بهداشتی، صنایع غذایی و داروسازی است. شمعدانی عطری یکی از اجزای اصلی داروهای گیاهی نظیر کپسول دپروهرب است که برای کاهش علائم افسردگی، اضطراب و استرس تجویز می‌شود. کرم ریپل گل برای دفع حشرات، اسپری نوروژیک منتوله به منظور تسکین درد و قطره لامیژکس باریج حاوی اسانس میخک، اسطوخودوس و شمعدانی عطری است که در درمان عفونت حاد گوش خارجی به کار می‌رود. برخی از مهم‌ترین خواص شمعدانی عطری عبارتند از:

1- خواص شمعدانی عطری برای پوست

از این گیاه به شکل موضعی برای برای درمان جوش‌ و آکنه، بواسیر، اگزما، تعریق زیاد، سوختگی‌ها و کچلی استفاده می‌شود. اسانس آن در جلوگیری و ممانعت از رشد باکتری‌ها بر روی پوست و ضدعفونی نمودن زخم موثر است. رفع چین و چروک پوستی، بند آوردن خونریزی، درمان عفونت ناخن و کمک به بهبود واریس از دیگر خواص شمعدانی عطری برای بیماری‌های پوست، مو و ناخن است.

2- خواص شمعدانی عطری در کاهش افسردگی و اضطراب

عصاره این گیاه برای بهبود افسردگی بسیار خوب عمل می‌کند. استفاده از آن در کاهش فشار روحی و اضطراب موثر است، به ویژه اگر در اثر بی نظمی‌های هورمونی مانند یائسگی و عوارض قبل از عادت ماهانه باشد.

3- دفع حشرات

بوی قوی شمعدانی عطری در دفع و دور کردن حشرات مختلف موثر است به ویژه برای مقابله با پشه و برای مبارزه با شپش موی سر مفید است. از این گیاه به همراه سنبل هندی، نعناع، علف معطر و ارز یا سدار در ساخت پماد ریپل گل برای دفع حشرات موذی استفاده می‌شود. این کرم با توجه به موادی که در آن موجود است برای درمان عفونت‌های پوستی و عفونت‌های انگلی نیز کاربرد دارد و حاوی اثرات سودمندی بر روی پوست است.

4- تسکین درد

استفاده موضعی از روغن آن روی پوست، درد را تسکین می‌دهد. جالب است بدانید نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد استفاده از روغن ژرانیوم بر روی پوست می‌تواند درد ناشی از  بیماری زونا را کاهش دهد. به طور کلی روغن و اسانس شمعدانی معطر به دلیل ترشح اندورفین در کاهش دردهای عصبی مفید است، ضمن اینکه به تقویت عضلات نیز کمک می‌کند.

5- تقویت کبد و کلیه

شمعدانی عطری تقویت کننده کبد و کلیه‌ها است و در طب سنتی برای درمان زردی، سنگ‌های کلیوی و عفونت‌های مختلف سیستم ادراری به کار می‌رود.

6- کم کردن علائم برونشیت حاد و مزمن

اسانس این گیاه می‌تواند از عفونت بینی و عفونت‌های گلو جلوگیری کند، زیرا ترکیبات شیمیایی موجود در آن دارای اثرات آنتی بیوتیکی هستند. در کشورآلمان عصاره‌های گیاه ژرانیوم یک داروی گیاهی مجاز به حساب می‌آید و برای کم کردن علائم برونشیت حاد و مزمن کاربرد دارد.

7- کاربرد در عطرسازی و فرآورده‌های آرایشی بهداشتی

از این گیاه در عطرسازی و تهیه گرد دندان، پمادها و فرآورده‌های زیبایی استفاده می‌شود. امروزه بسیاری از شرکت‌های تولید مواد آرایشی و بهداشتی از عصاره شمعدانی عطری برای تولید محصولات مختلف از جمله کرم‌ها و لوسیون‌ها بهره می‌برند.

خواص قرص گل شمعدانی

اخیرا قرص هایی با گل شمعدانی نیز تولید شده است که خواص بسیاری دارد. گل شمعدانی ترکیباتی دارد که سبب بهبود عملکرد مغز و درمان افسردگی می شود.

اسانس شمعدانی عطری

از گل شمعدانی اسانس نیز تهیه می شود که رایحه آن خاصیت دارویی دارد. لازم به ذکر است که اسانس گل شمعدانی از برگ و گل های آن تهیه می شود.

شمعدانی عطری

 

مضرات شمعدانی عطری

  1. به سبب وجود تانن در گل شمعدانی، مصرف بیش از حد و مداوم آن سبب سوء هاضمه می‌شود.
  2. زنان باردار و شیرده باید از مصرف شمعدانی عطری و فرآورده‌های دارویی حاوی آن خودداری کنند.
  3. شمعدانی عطری موجب پرکار شدن سیستم بدن می شود لذا افراد دچار بیماری‌های خود ایمنی مانند ام اس، لوپوس و روماتوئید آرتریت لازم است در مصرف این گیاه احتیاط کنند.

 

مراجع:

دائره المعارف گیاهان دارویی

https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-153/rose-geranium-oil

 

https://www.healthline.com/health/geranium-oil

 

ید
30 خرداد
مقالات, مکمل های غذایی

ید

ید یکی از اصلی ترین ریزمغذی ها برای ساخت هورمون های تیروئیدی در بدن است. 20-30 میلی گرم ید در بدن وجود دارد که 75% آن در در غده تیروئید تجمع پیدا کرده است.

منابع غذایی

غذا های دریایی و به ویژه صدف و ماهی های آب شور مانند ماهی ساردین، غنی ترین منابع روی به شمار می روند. میزان ید موجود در سایر منابع غذایی گیاهی و حیوانی به ید موجود در خاک یا محتوای ید غذای حیوانات مرتبط است.

یکی دیگر از اصلی ترین منابع ید، نمک ید دار است. نمک های غنی شده با ید بخش زیادی از نیاز روزانه به این ماده معدنی را فراهم می کنند. بهترین راه دریافت کافی ید، مصرف نمک ید دار است. مقدار ید موجود در نمک دریا تقریبا یک دهم نمک ید دار است، بنابراین مصرف آن می تواند زمینه ساز کاهش ید بدن باشد. مواد غذایی مانند کلم، شلغم و بادام زمینی، میزان جذب ید از غذا را به شدت کاهش می دهند. پختن این مواد غذایی منجر به کاهش اثر مهاری آن ها بر جذب ید می شود. به طور کلی مصرف این مواد غذایی در افراد مبتلا به کمبود ید و بیماری های مرتبط با آن توصیه نمی شود.

عملکرد ید در بدن

در واقع ید جزء اصلی تشکیل دهنده هورمون های تیروئیدی است. هورمون های تیروئیدی در بدن نقش تنظیمی در بسیاری از عملکرد ها دارند. موارد زیر توسط هورمون های تیروئیدی تنظیم و کنترل می شوند:

  • سوخت و ساز درشت مغذی ها
  • دمای بدن
  • رشد
  • باروری و تولید مثل
  • تولید سلول های خونی
  • عملکرد عضلات
  • عملکرد سلول های عصبی
  • بیان ژن

علاوه بر این موارد، عملکرد های جداگانه ای نیز دارد. تنظیم پاسخ ایمنی و رشد و تکامل سلول های عصبی تا حد زیادی وابسته به وجود مقادیر کافی ید در بدن می باشد.

دریافت مقادیر کافی ید

میزان ید کافی در روز، برای بزرگسالان سالم 150 میکروگرم است. مقدار نیاز در نوجوانان همانند افراد بزرگسال است اما کودکان مقادیر کمتری ید (90-120 میکروگرم) برای رشد مناسب نیاز دارند. میزان نیاز به ید در بارداری و شیردهی تا 290 میکروگرم افزایش پیدا می کند. کاهش ید بدن در دوران بارداری منجر به آسیب شدید به مغز جنین می شود.

کمبود ید

کمبود ید رایج ترین و قابل پیشگیری ترین دلیل ابتلا به ناهنجاری های مغزی می باشد. این کمبود منجر به تخریب پیشرونده و سریع مغز می شود. علاوه بر عقب ماندگی ذهنی کمبود این ریزمغذی درجات مختلف کم کاری تیروئید و اختلالات مرتبط با آن را نیز به دنبال دارد.

کمبود ید در دوران بارداری با زایمان زودرس، سقط جنین، ناهنجاری های عصبی و مرگ نوزاد در ارتباط است. علاوه بر این مصرف مقادیر ناکافی ید در کودکان منجر به اختلالات عصبی برگشت ناپذیر می شود. کریتینیسم یا عقب ماندگی ذهنی ناشی از کمبود ید باعث نقص ذهنی، فلج دست و پاها، کری و لالی، اختلالات تکلم، کوتاه قدی و کم کاری تیروئید می شود. مصرف مکمل ید در دوران بارداری در پیشگیری از این اختلالات موثر است.

 

29 خرداد
مقالات, فراورده های طبیعی

دلیل گزش و خواص گزنه (Nettles)

دلیل گزش و خواص گزنه

گزنه یکی از گیاهانی است که به عنوان یک افزودنی مغذی در رژیم غذایی، قدمت تاریخی دارد و حاوی مقادیر بالایی آهن، منگنز، پتاسیم، کلر، اسید فولیک و ویتامین‌های ‏C، ‏A و ‏D است. ‏کاربرد دارویی آن نیز گسترده است و موارد درمانی بسیار زیادی دارد. جلوگیری از ریزش موها، افزایش تولید شیر در زنان، بهبود گوارش، کمک به درمان روماتیسـم، بزرگ شدن غده پروستات، روماتوئید آرتریت، تب یونجه، دیابت و پر فشـاری خون برخی از ‏خواص درمانی گزنه است. در مقاله گزنه به توضیحی بیشتری در مورد این گیاه می‌پردازیم.

مشخصات گیاه گزنه چیست

گزنه گیاهی علفی، چند ساله، پایا با ساقه‌ای راست، چهار گوش و منشعب است که ساقه آن به طور راست تا ارتفاع یک متر بالا می‌رود. برگ‌های این گیاه انگشتی، سر نیزه‌ای یا  تخم مرغی و پوشیده از کرک‌های گزنده است. ساقه آن را نیز پرزها و تارهای مخروطی شکل پوشانده که در صورت لمس کردن به دست می‌چسبد و موجب خارش و سوزش می‌شود و به همین دلیل آن را گزنه نامیده‌اند. گل‌ها به رنگ سبز روشن، تک جنس، بسیار ریز و سبزفام بر روی دو پایه جداگانه قرار دارند. میوه گزنه فندقه تخم مرغی تا بیضوی و محتوی آلبومین روغن دار است.

گزنه معمولا در مناطق متروکه، خرابه‌ها، باغها و نقاط مرطوب به شکل خودرو می‌روید. در کشور ما نیز در مناطق ییلاقی اطراف تهران، کرج، دامنه های البرز، استان آذربایجان، اصفهان و لرستان به طور خودرو یافت می‌شود. همچنین به دلیل ارزش دارویی فروان این گیاه، کشت و پرورش آن در مزارع نیز صورت می‌گیرد. انواع گزنه و سردهٔ گزنه‌ها دارای گونه‌ها و زیرگونه‌های متعددی هستند و در بسیاری از نقاط دنیا یافت می‌شوند. گونه گزنه دو پایه در سراسر آسیا، اروپا و آمریکای شمالی، گزنه کانابیده در سیبری، غرب آسیا و ایران، گزنه اینکیسا در استرالیا و نیوزیلند، گونه گزنه توپی (گزنه رومی) در جنوب اروپا، گزنه سگ (گزنه کوچک) در اروپا و آمریکای شمالی و گونه گزنه گراسیلنتا یا گزنه کوهی در مکزیک، تگزاس و نیومکزیکو یافت می‌شوند.

 

اندام دارویی

قسمت‌های مورد استفاده این گیاه برگ‌ها، سرشاخه‌های گلدار، ریشه و دانه آن است. در برخی مناطق از برگ‌های آن به عنوان خوراکی در آش استفاده و یا به صورت پخته همانند اسفناج مصرف می‌شود. گزنه سرشار از تانن، لسیتین، ‌اسید فورمیک، کاروتن، پروتئین، نیترات پتاسیم و كلسیم، تركیبات آهن، روی، منیزیم، ویتامین سی و نوعی گلوكوزید است كه پوست را قرمز می‌كند و از سرشاخه‌های این گیاه ماده قرمز رنگی بنام اورتی‌سین استخراج می‌شود.

 

خواص گزنه چیست

طبع گزنه گرم و خشک است. این گیاه به صورت خوراکی به عنوان مدر، پایین آورنده قند و اسیداوریک و به صورت موضعی برای درمان برخی از بیماری‌های پوستی و مو از جمله اگزما، بیماری های التهابی و حتی در درمان ریزش مو مورد استفاده قرار می گیرد. امروزه نیز از آن در ساخت انواع شامپوهای گیاهی و برخی فرآورده‌های طبیعی استفاده می‌شود. گزنه یکی از اجزای اصلی تشکیل دهنده قرص پروستاتان و قطره پروستاتان، اسپری ضد تعریق نلا و قرص اورتی هرب برای بهبود کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 پیشرفته نیازمند انسولین است.

خواص گزنه برای مو

گیاه گزنه از ریزش موی سر جلوگیری و آن را تقویت می‌کند. باعث براق شدن موها می‌شود و در برخی از موارد، استفاده از آن می‌تواند باعث رشد مجدد موی سر شود. امروزه از این گیاه در تولید شامپوهای گیاهی و لوسیون‌های تقویت مو استفاده می‌شود. ویتامین‌های B و C و منیزیم موجود در گزنه به تقویت مو و جلوگیری از ریزش آن کمک می‌کنند. این گیاه با تنظیم چربی کف سر، در جلوگیری از ریزش مو مؤثر است. همچنین برخی مطالعات درباره فواید گیاه گزنه ثابت کرده‌اند که عصاره ریشه و برگ گزنه، توانایی مهار آنزیم 5- آلفا ردوکتاز را دارد؛ در نتیجه عصاره گزنه از تولید دی‌ هیدروتستوسترون جلوگیری کرده و به این ترتیب در کاهش ریزش مو نقش خواهد داشت. دی‌ هیدرو‌تستوسترون، نقش مهمی در بروز ویژگی‌های ثانویه مردانه مانند رشد موی صورت، کلفت شدن صدا و تشکیل توده عضلانی بازی می‌کند؛ اما در عین حال عامل ریزش و کم پشت شدن موها است و مطالعات بسیاری ارتباط این دو را با هم تائید کرده‌اند. از این رو امروزه از این گیاه در تولید شامپوهای گیاهی و لوسیون‌های تقویت مو استفاده می‌شود. علاوه بر این مکمل‌های حاوی گزنه در داروخانه‌ها در دسترس هستند. در این میان کپسول این ماده بسیار متداول است؛ اما این گیاه پرخاصیت به شکل قرص گزنه برای ریزش مو نیز به فروش می‌رسد. با ادامه مقاله گزنه همراه ما باشید.

خواص گزنه برای دیابت

گزنه برای درمان بیماری قند مفید است و از آن در داروسازی در ساخت داروهای دیابت استفاده می‌شود. گزلين ماده موثر به دست آمده از گياه گزنه اثری شبه انسولين دارد و سبب تسهيل و ورود گلوکز به درون سلول می شود. به اين ترتيب قند خون پايين می‌آيد.

خواص گزنه در بیماری زنان

این گیاه ترشح شیر را در زنان شیرده زیاد می‌کند. همچنین مصرف آن به باز کردن عادت ماهیانه کمک می‌کند و علائم ناراحتی پیش از آن را کاهش می‌دهد. از دیگر خواص گیاه گیاه گزنه برای زنان کاهش علائم پیش از قاعدگی مانند درد زیاد، گرفتگی و نفخ شکم است. همچنین به ‌دلیل ایجاد انقباض در عروق می‌تواند خونریزی دوران قاعدگی را کم کند. این گیاه حالت‌های گذار را برای خانم‌هایی که در معرض یائسگی هستند راحت‌تر می‌کند و به‌عنوان ماده‌ای نیروبخش عمل می‌نماید و در کاهش ناراحتی و مشکلات ایجاد شده از تغییرات هورمونی این دوران موثر است.

خواص گزنه برای عفونت واژن

خواص ضد التهابی گیاه گزنه می‌تواند در کاهش التهاب رحم کمک کند. این خواص می‌توانند در کاهش درد و عفونت‌های مرتبط با التهاب رحم از جمله عفونت واژن مفید باشند.

خواص گزنه برای مردان

گزنه به درمان بزرگ شدن پروستات کمک می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند که این گیاه می‌تواند از تبدیل تستوسترون به دی هیدروتستوسترون جلوگیری کند و متوقف کردن این تبدیل در کاهش حجم پروستات موثر است. مصرف این گیاه همچنین در کاهش تکرر ادرار ناشی از بزرگی پروستات موثر است. گیاه گزنه با افزایش جریان خون در اندام تناسلی، میل جنسی و نعوظ را در مردان افزایش می‌دهد. از دیگر فواید گزنه افزایش قدرت باروری مردان است. مصرف این گیاه به ‌دلیل داشتن آنتی ‌اکسیدان‌ها، مانع از آسیب اسپرم‌ها شده و باروری را افزایش می‌دهد.

 

خواص گزنه در تعریق زیاد

استفاده از اسانس گزنه در فرآورده‌های طبیعی ضد تعریق به دلیل کمک به رفع بوی نامطبوع بدن است، ضمن اینکه خاصیت آرامبخش نیز دارد. همچنین گزنه یک گیاه با خاصیت دیورتیک طبیعی است و می‌تواند به بدن در دفع بهتر نمک و آب اضافی کمک کند.

خواص گزنه در رفع کم خونی

این گیاه سرشار از آهن و اسید فولیک بوده، در رفع کم خونی موثر است و تعداد گلبول‌های قرمز را زیاد می‌کند. همچنین ترکیب ویتامین C و آهن موجود در گزنه آن‌ را به یک محرک مناسب برای تولید سلول‌های قرمز تبدیل کرده است. ویتامین C جذب آهن در روده را افزایش می‌دهد و آهن یکی از ترکیبات مهم هموگلوبین است. در ادامه مقاله گزنه به خواص دیگر این گیاه پرداخته‌ایم.

گزنه حاوی آنتی اکسیدان های فراوان

آنتی اکسیدان‌های موجود در گیاه گزنه می‌توانند به سیستم ایمنی بدن در مبارزه با رادیکال‌های آزاد کمک کنند. این گیاه حاوی انواع آنتی اکسیدان‌ها از جمله ویتامین سی، کاروتنوئید‌ها و فلاونوئیدها است که در بدن فعالیت‌های آنتی اکسیدانی دارند و بدن را از سموم و بیماری‌ها دور نگه‌ می‌دارند. علاوه بر این گیاه گزنه دارای انواع ترکیبات تقویت‌ کننده سیستم ایمنی مانند فلاونوئیدها، کارتنوئیدها، ویتامین A و C است. این آنتی اکسیدان ها از سلول‌های ایمنی دربرابر آسیب‌هایی که می‌توانند عملکرد سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند حفاظت می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهند که عصاره‌ گیاه گزنه پاسخ ایمنی را تقویت می‌کند و فعالیت سلول‌های ایمنی را بیشتر می‌کند. همچنین گزنه سلول‌های تی  سیستم ایمنی را تحریک می‌کند تا عفونت‌ها و سایر بیماری‌های پاتوژن را در بدن از بین ببرند.

خواص گزنه در تسکین دردهای عضلانی

استفاده موضعی از این گیاه دردهای عضلانی را تسکین و برای برطرف كردن درد روماتیسم مفید است. . تحقیقات نشان می‌دهند که مکمل‌های حاوی گیاه گزنه، علائم آرتروز را از بین می‌برند و نیاز بیماران به داروهای غیراستروئیدیِ ضدالتهابی (NSAID) را کاهش می‌دهند.

خواص گزنه برای دستگاه گوارش

یکی دیگر از کاربردهای گزنه تقویت هاضمه و کمک به حفظ سلامت دستگاه گوارش است. گزنه دارای ویژگی ضد ‌التهابی است و مصرف چای آن به تنظیم هاضمه، درمان یبوست، درمان اسهال و مشکلات معده کمک می‌کند.

خواص گزنه برای پوست

براساس مطالعات کالج پزشکی دانشگاه ایالتی پن، گیاه گزنه، به علت خاصیت آنتی ‌هیستامینی، ضد التهابی، ضد میکروبی و توانایی تسکین درد می‌تواند یک فرآورده طبیعی مناسب در درمان ناراحتی‌های پوستی مثل اگزما و جوش باشد. گیاه گزنه قرمزی و تورم را کاهش می‌دهد، سبب تسکین خارش پوست، افزایش سرعت بهبودی و از بین بردن جای زخم می‌شود. استفاده از عصاره‌ گزنه برای پوست می‌تواند انواع جوش‌های صورت را کاهش دهد و از عفونت باکتریایی جلوگیری کند. همچنین در ترمیم سریع تر زخم‌ها و رفع لکه‌ها موثر است و با کاهش چین و‌ چروک صورت و لکه‌های ناشی از سن، اثرات ضد پیری دارد.

خواص گزنه برای بیماری تب یونجه

گزنه یک درمان طبیعی برای بیماری تب یونجه است. این بیماری یک نوع آلرژی است که شامل التهاب در ناحیه بینی می‌شود. تحقیقات آزمایشگاهی نشان می‌دهند که یکی از خواص این گیاه مهار کردن التهاب منجر به آلرژی فصلی است. گزنه گیرنده‌های هیستامین را مسدود و مانع از آزاد شدن مواد شیمیایی که تب یونجه را ایجاد می‌کنند، می‌شود.

فایده گزنه برای قند و چربی خون

یکی دیگر از خواص گزنه که در مقاله گزنه به آن می‌پردازیم تنظیم قند خون است و از طریق این خاصیت موجب کاهش اشتها و تاثیر در کاهش وزن می‌شود. گزنه با داشتن آنتی‌اکسیدان‌ها و فیتواسترول مانع از جذب کلسترول بد شده و همزمان از افزایش وزن نیز جلوگیری می‌کند.

خواص گزنه برای سلامت قلب

گیاه گزنه دارای ویتامین‌ها و انواع مواد معدنی است که عملکرد قلب را تقویت و به حفظ سلامت آن کمک می‌کنند. این گیاه منبعی غنی از ویتامین A و C، بتاکاروتن و سایر کارتنوئیدهاست. همچنین گزنه دارای فلاونوئیدِ کورستین (quercetin) و کامفرول (kaempferol) است که می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند و خطر بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش دهد. تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف منظم چای و دمنوش گزنه می‌تواند به کاهش فشار خون سیستولیک کمک کند و تنش و فشار وارد بر سیستم گردش قلبی عروقی را از بین ببرد.

خواص گزنه در درمان آلرژی

گزنه از گیاهان دارویی مفید برای کمک به درمان آلرژی است و فرایند ایجاد آلرژی را به وسیله ممانعت بدن از تولید هیستامین و التهاب مرتبط با آن، تخریب می کند. تحقیقات نشان می‌دهند که عصاره‌ این گیاه، واکنش‌های التهابی را که با علائم حساسیت فصلی مرتبط هستند، مهار می‌کند و افرادی که از آن استفاده کرده‌اند، می‌گویند که اثرات گیاه گزنه بیشتر از داروهای ضدحساسیتی بود و بیشتر علائم بیماری‌شان را کاهش داد.

خواص گزنه برای چشم

همانطور که گفتیم گیاه گزنه خاصیت ضدالتهابی و ضد میکروبی دارد و به دلیل همین خواص می‌تواند به درمان التهاب، عفونت، خستگی و تاری دید چشم کمک کند. همچنین گزنه منبع غنی از ویتامین A و آنتوسیانین است که در حفظ سلامت چشم و تقویت بینایی موثر است. برای استفاده از گزنه برای چشم می‌توان دم‌نوش آن را نوشید، از قطره گزنه برای چشم استفاده کرد یا کمپرس گزنه را روی چشم‌ها قرار داد.

 

طریقه مصرف گزنه

یکی از شیوه های استفاده از گیاه گزنه مصرف خوراکی آن است. برگ‌ گزنه را می‌توانید مانند دیگر سبزیجات مغذی و معطر خوراکی بپزید و بخورید. به‌علاوه، گزنه به عنوان منبع غنی الیاف فیبری در نساجی نیز استفاده شده است؛ همچنین گاهی در محصولات آرایشی نیز از این گیاه استفاده می‌کنند؛ چرا که گزنه هنگام مصرف موضعی، فواید بسیاری برای سلامت پوست و موها دارد.

دم کرده گزنه: در یک لیتر آب جوش، 40 گرم برگ گزنه ریخته و اجازه دهید 10 دقیقه دم بکشد. سپس بعد از هر غذا یک فنجان از آن مصرف کنید.

جوشانده گزنه: 30 گرم گزنه را در یک لیتر آب ریخته و به مدت 10 دقیقه آن را بجوشانید و بین غذاها یک فنجان در روز مصرف نمایید.

طریقه مصرف گزنه برای مو: برای استفاده خواص گزنه برای موها ابتدا ۶ گرم سر شاخه‌ها و برگها و ریشه گزنه را به تنهایی و یا با ۳۰ گرم چای كوهی در یك لیتر آبجوش ریخته و آنقدر بجوشانید تا حجم مایع به نصف برسد. شبها مقدری از این مایع را به سر بمالید و صبح بشوئید. همچنین براق کردن و جلا دادن به موها و درمان شوره سر از دیگر خواص گزنه بوده، به این منظور بعد از شستشوی سر موها را با چای گزنه ماساژ دهید.

روش استفاده از گیاه گزنه برای دیابت: طریقه استفاده گزنه برای دیابت غالبا به صورت دم کرده و جوشانده می باشد و معمولا بین وعده های غذایی استفاده می شود.

زمان مصرف گزنه

بهترین زمان مصرف گزنه بین وعده های غذایی و یا ساعاتی بعد از مصرف غذاست.

خواص نیش گزنه

گزنه حاوی مواد شیمیایی به نام های هیستامین، استیل کولین، سروتونین، لوکوترینس و موریدین است که هنگام تماس با بدن موجب سوزش، خارش و سایر علائم آلرژیک می شود. لذا از آنجایی که تماس با برگ گزنه تازه موجب ایجاد حساسیت می‌شود، توجه داشته باشید 10 دقیقه پس از تماس گزنه با پوست بدن، ناحیه گزش را لمس نکنید تا زودتر التهاب بوجود آمده از بین برود و در حد امکان سعی کنید که در تماس مستقیم با آن قرار نگیرید. اما با استفاده از جوشانده گزنه و استفاده از عصاره آن می‌توانید از خواص درمانی این گیاه دارویی بهره مند شوید.

 

درمان سوزش و خارش گزنه

در ادامه مقاله گزنه در مورد درمان نیش گزنه صحبت خواهیم کرد. ساقه و برگ گزنه هر دو حاوی موهای ریزی هستند که به هنگام تماس با پوست همانند سوزن عمل می‌کنند. در اثر تماس گزنه با پوست، مواد شیمیایی موجود در این موها داخل پوست جریان پیدا می‌کنند و موجب خارش، سوزش و سایر علائم حساسیت می‌شوند. علائم حساسیت گزنه معمولا به شکل دانه‌ها یا کهیرهایی به رنگ روشن روی پوست ظاهر است که نهایتا ۱ سانتی متر قطر دارند. پوست اطراف کهیرها ممکن است قرمز باشد. وسعت ناحیه‌ای که دچار کهیر یا علائم آلرژیک می‌شود بستگی به سطحی از پوست دارد که با گزنه تماس پیدا می‌کند.

تنگی نفس، خس خس سینه، ورم دهان از جمله لبها، دردهای شکمی، استفراغ و اسهال از علائم شدید حساسیت به گزنه است. در موارد شدید بایستی سریعا به پزشک مراجعه شود. در موارد حساسیت کم ناشی از گزش گزنه، می توان از درمان خانگی گزیدگی گزنه استفاده نمود. به این منظور تا ۱۰ دقیقه اول پس از تماس با گزنه، به هیچ عنوان ناحیه تماس را لمس نکنید. این به خاطر این است که مواد شیمیایی روی پوست خشک شوند تا راحت‌تر از بین بروند.

هر گونه تماس یا ساییدن می‌ توانند مواد شیمیایی را بیشتر داخل پوست فرو کند و موجب عکس العمل شدیدتر و طولانی تر شود. بعد از ۱۰ دقیقه، از صابون برای شستن مواد شیمیایی از روی سطح پوست استفاده شود. این کار معمولا برای کاهش یا از بین بردن هر گونه درد، خارش یا تورم کافی است. اگر به آب و صابون دسترسی ندارید، استفاده از پارچه‌ای تمیز برای پاک کردن آن ناحیه مناسب است.

درمان خانگی نیش گزنه

نیش گزنه می‎تواند یک تجربه ناراحت‎کننده و دردناک باشد، اما به‌طور کلی جدی نیست و می‌تواند به‌طور موثر در خانه درمان شود. اگر روش‌های طبیعی را برای درمان نیش گزنه ترجیح می‌دهید، چندین گزینه وجود دارند که می‌توانند به کاهش ناراحتی ناشی از نیش گزنه کمک کنند. توجه داشته باشید که در صورت تشدید علائم باید از فوریت‌های پزشکی استفاده کنید. در ادامه چند درمان طبیعی را برایتان ذکر کرده‎ایم که می‎توانند کمک‏کننده باشند:

  • آلوئه ورا: ژل آلوئه‎ورا را مستقیما روی ناحیه آسیب‎دیده بمالید تا خاصیت تسکین‎دهنده و ضدالتهابی آن جای نیش را التیام ببخشد.
  • خمیر جوش شیرین: جوش شیرین را با آب مخلوط کنید تا خمیری ایجاد شود و آن را روی جای نیش بمالید. این خمیر می‌تواند به کاهش خارش و التهاب کمک کند.
  • کرم کالاندولا: کرم کالاندولا که از گل همیشه بهار به‌دست می‌آید، می‌تواند خارش را تسکین دهد. با استفاده از این کرم می‌توانید نیش گزنه را بهبود ببخشید.
  • خمیر جو دوسر: جو دوسر می‌تواند به تسکین پوست و رفع خارش کمک کند. بلغور جو دوسر آسیاب‌شده را به آب گرم حمام اضافه کنید و 15 تا 20 دقیقه خیس کنید.

درمان گزنه زدگی با کمک دارو

اگر روش‌های خانگی درمان سوزش گزنه ایجاد نکردند، می‌توانید از داروهای بدون نسخه برای درمان نیش گزنه استفاده کنید. این داروها به‎راحتی در داروخانه‎ها در دسترس هستند و می‌توانند به کاهش علائم نیش گزنه کمک کنند. داروهای زیر را هنگام گزنه‌زدگی در نظر داشته باشید:

کرم‌ها یا قرص‌های آنتی‌هیستامین: آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند به کاهش خارش، التهاب و واکنش‌های آلرژیک ناشی از نیش گزنه کمک کنند. دستورالعمل‌های روی بسته‌بندی دارو را دنبال کنید یا برای دریافت دوزهای مناسب با داروساز مشورت کنید.

کرم هیدروکورتیزون: کرم هیدروکورتیزون یک استروئید موضعی است که می‎تواند خارش را تسکین دهد و در صورت استفاده در ناحیه آسیب‌دیده، التهاب را کاهش می‌دهد.

مسکن‌ها: مسکن‌های بدون نسخه مانند پاراستامول یا ایبوپروفن می‌توانند به کاهش درد و ناراحتی مرتبط با نیش گزنه کمک کنند. دستورالعمل‌های دوز توصیه‏شده در بسته‎بندی دارو را مطالعه کنید.

خواص ریشه گزنه

این قسمت از مقاله گزنه به خواص گزنه می‌پردازیم. ریشه گزنه خواص فراوانی برای تورم پروستات دارد و این گیاه جزو گیاهان ادرار آور دسته بندی می شود.

 

مضرات گزنه

  1. استفاده بیش از حد از این گیاه برای روده‌ها و کلیه‌ها مضر است.
  2. گزنه می‌تواند با داروهای زیادی مانند داروهای مدر، داروهای فشار خون، داروهای دیابت، رقیق‌کننده‌های خون و لیتیوم تداخل پیدا کند.
  3. مصرف گیاه گزنه برای زنان باردار و كودكان ممنوع است.
  4. از شایعترین عوارض گزنه، تحریک معده است و احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک نیز در افراد حساس وجود دارد.
  5. بروز حساسیت از دیگر مضرات گیاه گزنه است. علائم حساسیت به گزنه شامل تورم، جوش، کهیر، سوزش و خارش است.
  6. از آنجا که گیاه گزنه، حاوی مقادیری از تانن می‌باشد، مصرف همزمان گیاه گلدار شامل برگ‌ها یا ریشه با غذاهای حاوی آهن ممکن است باعث کاهش جذب آهن شود.

 مضرات گزنه برای چشم

گزنه خواص دارویی و تغذیه‌ای زیادی دارد ولی مصرف آن می‌تواند عوارضی را برای چشم ایجاد کند:

  • تماس مستقیم با برگ گزنه تحریک، سوزش و قرمزی پوست ناحیه دور چشم می‌شود. این عوارض ممکن است به‌طور مستقیم نیز ایجاد شود.
  • گیاه گزنه می‎تواند باعث ایجاد ورم و خارش در ناحیه چشم شود.
  • تماس گیاه گزنه احتمال عفونت‌های چشمی را بالا می‌برد.
  • در مواردی نادر ممکن است تماس با گیاه گزنه تاری دید و مشکلات بینایی ایجاد کند.

 

مراجع:

دائره المعارف گیاهان دارویی

فارماکوپه گیاهی ایران

 

بابونه/ داروخانه آنلاین نسخه اول
28 خرداد
مقالات, فراورده های طبیعی

بابونه (Chamomile) برای چه بیماری هایی اثر بخش است

فهرست مطالب

مشخصات بابونه

بابونه (Matricaria chamomilla) گیاهی دائمی و کوچک، به ارتفاع تقریباً ۳۰ تا ۸۰ سانتیمتر و دارای بویی معطر است. این گیاه در چمن‌زارها و زمین‌های شنی می‌روید. ساقه آن به رنگ سبز مایل به سفید، برگ‌های آن کوچک متناوب و دارای بریدگی‌های باریک، نامنظم و پوشیده از کرک است. گل‌ها به دو صورت زبانه‌ای و لوله‌ای دیده می‌شوند. رنگ گلها سفید و زرد است که گلچه‌های زبانه‌ای، سفید و به تعداد ۱۸-۱۲ عدد در هر گل و گلچه‌های لوله‌ای، به رنگ زرد است. در هر طبق گل‌های سفید در اطراف و گل‌های زرد در قسمت وسط قرار دارند. موسم گلدهی این گیاه فصل بهار است. بابونه انواع مختلفی دارد و وﺟﻪ تمایز انواع آن در گل‌هایشان اﺳﺖ.

 

اندام دارویی بابونه

اندام دارویی بابونه، گلچه‌های تازه یا خشک شده گیاه و اسانس روغنی حاصل از تقطیر گل‌ها است. بهترین زمان برداشت گل‌ها برای مصارف دارویی، فصل بهار و در هنگام روز وقتی گل‌ها به طور کامل باز هستند، می‌باشد زیرا در این ساعات، فعالیت ترکیبات آنها در بالاترین سطح قرار دارد. کیفیت و کمیت ترکیبات در اسانس گل، بین ارقام مختلف متفاوت است و به مرحله نموی و شرایط کشت گیاه بستگی دارد.

 

گل بابونه

 

خواص بابونه (طبیعت و خواص درمانی)

طبع گل بابونه گرم و خشک است. خواص آن در طب سنتی شامل تقویت معده، افزایش اشتها، کمک به هضم غذا، تقویت قوای جنسی، کمک به درمان سرماخوردگی و گلودرد، تسکین درد و گرفتگی عضلات، رفع ورم کلیه و مثانه و تسکین دهنده درد می‌شود. از این گیاه در صنعت داروسازی نیز استفاده فراوان می‌شود. محصولات مختلفی مانند قطره و قرص پروستاتان، محلول خوراکی ایبروگل، پماد کامیل، کرم کامیلوردم و پماد کامودرما حاوی عصاره این گیاه هستند. همچنین عصاره خوراکی بابونه به صورت قطره در سطح وسیعی در کشور تولید و برای درمان انواع ضایعات التهابی سطحی دستگاه گوارشی استفاده می‌‌شود. برخی از مهم‌ترین خواص درمانی آن به شرح زیر است:

 

1) خواص بابونه برای پوست

خواص بابونه برای پوست شامل درمان آکنه و جای جوش، کمک به درمان سوختگی، درمان تعریق زیاد، بهبود زخم‌ و التهاب پوست می‌شود. بابونه، خشک شدن زخم و اپیتلیزاسیون (ترمیم زخم در اثر رشد بافت پوششی یا اپیتلیوم پوست) را سرعت می‌بخشد؛ این مراحل برای بهبود زخم بسیار اهمیت دارند. همچنین این گیاه حاوی ترکیباتی با خاصیت ضد التهابی مانند کامازولن است که التهاب و قرمزی پوست را تسکین می‌دهد و همزمان باعث نرمی و لطافت پوست می‌شود. انواع مواد آنتی اکسیدان (پلی‌فنول‌ها و فلاونوئیدها) و ویتامین‌های موجود در این گیاه، کلاژن‌سازی را تحریک می‌کنند و به رفع چین و چروک پوست کمک و از بروز نشانه‌های پیری زودرس پوست پیشگیری می‌کنند، از همین رو کاربرد این گل در کرم‌های آرایشی نیز بسیار زیاد است.

 

2) خواص بابونه برای اعصاب

بابونه سیستم عصبی را تسکین می‌دهد و در کنترل اضطراب، کاهش استرس و درمان افسردگی موثر است. تقویت حافظه، بهبود اختلالات خلقی، رفع مشکلات بی‌خوابی و کمک به درمان افسردگی از خواص این گیاه برای سلامت روان است. مصرف دمنوش این گل به از بین رفتن احساس غم، افسردگی، ناامیدی و تنبلی کمک می‌کند و باعث افزایش شادی و هیجان می‌شود. پژوهش‌های علمی نیز نشان داده است بوییدن اسانس یا روغن آن در بسیاری افراد، برای رفع افسردگی و داشتن خلق و خوی خوب موثر است و آروماتراپی با اسانس بابونه در کاهش درد زایمان تاثیر مثبت دارد.

 

3) خواص بابونه برای مو

تقویت موها و کمک به پیشگیری و درمان شوره سر از مهم‌ترین خواص بابونه برای مو است. این گیاه همچنین از موها در برابر آسیب‌های محیطی و موخوره محافظت می‌کند.

 

خواص بابونه برای پوست و مو

 

4) خواص بابونه برای قاعدگی

بابونه از گیاهان دارویی قاعده‌آور است که به درمان کیست تخمدان و تنظیم قاعدگی در خانم‌هایی که سیکل قاعدگی نامنظم دارند، کمک می‌کند. علاوه بر این خاصیت ضد اسپاسم آن در آرام كردن گرفتگی‌های عادت ماهیانه دردناک، درمان اختلالات قاعدگی و آسان‌تر کردن زایمان موثر است.

 

5) رفع مشکلات پروستات

یکی از اجزای اصلی داروی گیاهی پروستاتان، گل بابونه است. ترکیبات موجود در این گیاه به دلیل خاصیت ضد التهابی که دارند، به کاهش علائم ناشی از بزرگ شدن پروستات مانند تکرر ادرار، درد و سوزش هنگام دفع ادرار کمک می‌کند. این گیاه در پیشگیری از سرطان پروستات و درمان آن موثر است. فلاونوئیدهای داخل گل‌های این گیاه ساختار شیمیایی خاصی دارند که سلول‌های سرطانی پروستات را مورد هدف قرار می‌دهد و سلول‌های سالم در مجاورت آنها تقریبا با مشکلی مواجه نمی‌شوند.

 

6) خواص بابونه برای دستگاه گوارش

کمک به درمان برخی اختلالات گوارشی نظیر زخم معده، کاهش ورم و التهاب معده و روده، رفع نفخ شکم، کمک به درمان سندروم روده تحریک‌پذیر و درمان مسمومیت‌های غذایی، از خواص این گیاه برای دستگاه گوارش است. مصرف این گیاه و فرآورده‌های دارویی آن به هضم غذا کمک و گوارش را آسان می‌کند. همچنین به عنوان کولاگوگ نیز عمل می‌کند به این معنا که ترشح اسید هیدروکلریک موجود در صفرا و آنزیم‌های معده را افزایش می‌دهد و بدین وسیله قدرت هضم را بالا می‌برد.

 

7) خواص بابونه برای عفونت دندان

مقابله با عفونت‌های باکتریایی دندان‌ها و لثه، بهبود زخم لثه و کاهش درد ناشی از زخم‌ها، تسکین دندان درد و کنترل پلاک میکروبی دهان از خواص گیاه بابونه است. پژوهش‌های صورت گرفته بر روی دهانشویه‌های گیاهی حاوی عصاره این گیاه نشان داده است، دهانشویه‌های ماتریکا اثــرات آنتــی باكتريــال بيشتری نسبت به محصولات مشابه خود دارند.

 

8) خواص بابونه برای سرماخوردگی

بابونه سرشار از ترکیبات آنتی‌بیوتیک و آنتی‌باکتریال است که می‌تواند با سرماخوردگی مبارزه کند و برای جلوگیری از درد و خستگی نیز مفید است. این گیاه به دلیل دارا بودن مواد ضد التهاب، در درمان تنگی نفس و بهبود سرفه موثر است.

 

9) تقویت قوای جنسی

مصرف مکمل‌های‌ گیاهی حاوی بابونه به افزایش قوای جنسی و بالا رفتن کیفیت روابط جنسی کمک می‌کند.

10) خواص بابونه برای رحم

بابونه دارای اثرات ضد باکتریایی است و موجب کاهش عفونت رحم می شود این گیاه همچنین خاصیت قاعده آوری نیز دارد.

طریقه مصرف گل بابونه

برای این منظور 3 یا 4 قاشق گل بابونه را در یک لیوان آب جوشانده و به مدت 15 دقیقه بگذارید دم بکشد و سپس صاف کرده و مصرف کنید.

طریقه مصرف گل بابونه

در هر زمانی از روز می توان از چای بابونه استفاده کرد اما بسته به هدف می توان در زمان مشخص تری از این گیاه استفاده کرد. به عنوان مثال مصرف به صورت ناشتا می تواند برای چربی سوزی و کاهش وزن مفید باشد.

مضرات بابونه

  1. استفاده از گیاه بابونه در دوران بارداری ممنوع است، زیرا ممکن است باعث سقط جنین یا اختلال در رشد جنین شود.
  2. گیاه بابونه به ندرت در برخی افراد ایجاد حساسیت می‌کند که با علائمی مانند خارش، سردرد، ایجاد زخم‌‌های دهانی، ورم چشم‌ها و عرق کردن زیاد همراه است.
  3. بابونه به عنوان یک آرام‌بخش ملایم محسوب می‌شود، بنابراین ممکن است در برخی افراد سبب خواب آلودگی شود و مصرف بیش از اندازه آن، می‌تواند موجب تهوع یا استفراغ شود.
  4. توصیه می‌شود به دلیل خاصیت رقیق کننده خون که از خواص گیاه بابونه است، حداقل ۷ روز قبل از انجام هر گونه عمل جراحی مصرف بابونه و فرآورده‌های آن متوقف شود. بنا به همین دلیلی که بیان شد مصرف همزمان داروهای رقیق کننده و بابونه می تواند برای کبد مشکلاتی را ایجاد کند.
  5. به علت وجود ترکیبات کومارینی در بابونه، مصرف این گیاه و فرآورده‌های آن با داروهای ضد انعقاد خون تداخلات دارویی دارد.
  6. افرادی که از داروهای بنزودیازپین (گروه دارویی که با عنوان داروهای ضداضطراب و آرامبخش شناخته می‌شوند) برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌کنند، باید تداخل دارویی بابونه با این داروها را در نظر داشته باشند.
  7. مضرات بابونه برای آقایان: بابونه می تواند در مردان ایجاد آلرژی و حساسیت کند و با توجه به خاصیت آرامش بخشی و خواب آور بودن آن برای رانندگی نیز می تواند خطرآفرین باشد.

 

مراجع:

دائره المعارف گیاهان دارویی

فارماکوپه گیاهی ایران

https://www.medicalnewstoday.com/articles/320031

https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-951/german-chamomile